دوراهی زیتون

  معمولا کمبود بودجه روند اجرای پروژه‌ها را مختل می‌کند، اما گاهی فعالان یک صنف یا حتی مخالفت‌های مردمی مانع اجرای کامل یک پروژه می‌شود. آزادراه رشت - قزوین یکی از پروژه‌هایی است که به دلیل مقاومت زیتون‌فروشان رودبار و نگرانی برای از دست رفتن اشتغال و رونق فروش محصولات، به طور کامل اجرا نشده و تکمیل ۸ کیلومتر باقیمانده در گرو رضایت آنان است. عده‌ای این مواضع را بیهوده می‌دانند و تاکید می‌کنند باید به هر ترتیبی آزادراه تکمیل شود، اما برخی دیگر این نقد را مطرح می‌کنند که اگر قرار است از کنار پروژه‌ای سود اقتصادی نصیب گیلان نشود، چرا اجرا می‌شود؟

ترکیب جدید و قدیم
جاده کنونی رشت - قزوین ترکیبی از بزرگراه قدیم و جدید است و همین موضوع مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه راه قرار گرفته است. بعد از پرداخت عوارض ابتدای مسیر رشت - قزوین و طی مسافت حدود ۳۰ کیلومتر، راه مسدود و مسیر ورود به شهر رودبار برای خودروها باز می‌شود. بعد از عبور از داخل شهر رودبار و سپس شهر منجیل، باز هم خودروها وارد آزادراه می‌شوند و مسیر به سمت قزوین ادامه می‌یابد. تا پیش از افتتاح آزادراه قزوین - رشت، آنچه تردد بین تهران و رشت را برای مسافران غیرقابل تحمل می‌کرد، ترافیک داخل شهر رودبار بود. علت ترافیک شهر رودبار به‌‌ویژه در نوروز و تابستان، توقف مسافران برای خرید زیتون و محصولات جانبی از فروشگاه‌های واقع در خیابان اصلی این شهر است. با توجه به این‌که خیابان مرکزی رودبار همان مسیر اتصالی بین 2 تکه آزادراه قزوین - رشت است، ترافیک سنگین کماکان در نقش چاشنی عبور از این مسیر مسافران را همراهی می‌کند.

دولت چه تضمینی می‌دهد؟
تعدادی از زیتون‌فروشان رودباری با اشاره به کسب و کار خود به همشهری می گویند: سال‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کنیم و تمایلی به تکمیل ۸ کیلومتر باقیمانده آزادراه نداریم. مگر این‌که دولت تضمین دهد ضرری به کسب و کارمان وارد نمی‌شود یا چاره‌ای بیندیشد تا متضرر نشویم. این کسبه محلی می‌پرسند آیا دولت قبول می‌کند در حاشیه آزادراه فروشگاه‌هایی بسازد و این فروشگاه‌ها را طبق شرایطی حقوقی به آنها واگذار کند؟ زیتون‌فروشان و باغداران زیتون این منطقه بدقولی درباره انتقال زیتون‌فروشان به شهرک پاییزان را نمونه‌ای از عمل نکردن مسئولان به وعده‌های خود عنوان و تاکید می‌کنند اگر هم بخش دولتی می‌پذیرد فروشگاه‌هایی برای آنان در حاشیه آزادراه بسازد، با توجه به بدقولی قبلی، چه تضمینی برای اجرای پیشنهاد مد نظرشان وجود دارد؟ آنها پیگیر تدابیر در نظر گرفته‌شده برای بیکاری احتمالی زیتون‌فروشان این منطقه هستند. پرسش دیگری که زیتون‌فروشان رودبار در گفت‌وگو با همشهری مطرح کردند این است که چرا هر پروژه‌ای، به‌‌ویژه پروژه‌های ملی، که در گیلان اجرا می‌شود، به زیان مردم منطقه است؟ 

معیشت زیتون‌کاران در خطر است
یکی از زیتون‌فروشان در رودبار ‌که ۳۰ سال است در این بخش فعالیت می‌کند به همشهری می گوید: ۱۰ کارگر ثابت که همگی سرپرست خانوارند در فروشگاه من و پدرم کار می‌کنند. با از بین رفتن کسب و کار ما، به‌جز صاحبان فروشگاه‌ها، تعداد زیادی از این کارگران بیکار خواهند شد. ما نگران ترافیک یا موارد دیگر نیستیم، بلکه مساله اصلی معیشت است.
آرش علیزاده با بیان این‌که حدود 500 کاسب و در مجموع 3 هزار نفر در این حوزه فعالیت می‌کنند، می‌افزاید: آیا کسی به بحران احتمالی ناشی از بیکاری ما فکر کرده است؟ رودبار ۲۴ محله دارد که فاصله آنها با مرکز شهر رودبار بیش از ۲ کیلومتر است، اما این محله‌ها از نظر عمرانی زیرساخت مناسب ندارند. پرسش ما و سایر شهروندان این است که چرا دولت برای رفع محرومیت‌های رودبار کاری نمی‌کند و در مقابل، برای ساخت آزادراه، شریان اقتصادی شهر را از بین می‌برد؟ آن هم محصولی که با بحران واردات، آفت مگس زیتون و مشکلات توسعه در واحد سطح روبه‌روست. چرا باید برای اجرای یک طرح ملی این‌قدر آسیب ببینیم؟

تلاش برای رضایت زیتون‌فروشان
معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ و ‌نقل کشور چندی پیش در جریان سفر به گیلان با اشاره به پایان عملیات تجهیز کارگاه این پروژه و رفع مشکل معارضان گفته بود: این آزادراه طوری طراحی شد که مسیر رفت از داخل باند آزادراه و مسیر برگشت از مسیر کنونی شهر رودبار باشد تا هم گلوگاه ترافیکی رفع شود و هم آسیبی به کسب و کار هموطنان در رودبار وارد نشود. خیرالله خادمی با بیان این‌که تا پایان سال 99 اعتبار ۴۰۰ میلیارد تومانی برای تکمیل ۸ کیلومتر باقیمانده آزادراه قزوین - رشت در بخش منجیل تا رودبار اختصاص می‌یابد، افزوده بود: معیشت مغازه‌دار‌های منجیل و رودبار به فروش زیتون وابسته است و دیگر واحدهای عرضه مواد غذایی هم در اطراف خیابان مشغول فعالیت هستند. به همین دلیل قرار شد در این ۸ کیلومتر فعلا باند رفت ایجاد شود، اما مسیر برگشت آزادراه از همان مسیر قبلی داخلی شهر باشد تا مغازه‌داران آن منطقه هم که معیشتشان براساس فروش محصولات به مسافران وابسته است، بتوانند بهره کافی ببرند.

سوال‌هایی بی‌پاسخ
یک کارشناس حمل‌ و ‌نقل با انتقاد از طولانی شدن ساخت قطعه باقیمانده آزادراه قزوین - رشت می گوید: ۸ کیلومتر از این آزادراه باقیمانده است و با وجود اعلام آمادگی مدیریت برنامه و بودجه در تامین اعتبار قطعه ساخته شده، هنوز اقدامی برای تکمیل بخش باقیمانده نشده. معلوم نیست چه کسی پاسخگوی معطل ماندن سرمایه‌گذاری انجام‌شده در این پروژه است. سعید قصابیان می افزاید : این آزادراه با هزینه هنگفتی بین قزوین و رشت ساخته شده تا هنگام سفر صرفه‌جویی به دنبال داشته باشد، اما ساخته نشدن قطعه 8 کیلومتری بین رودبار و منجیل موجب توقف مسافران در جاده قدیم رودبار و هدررفت زمان در طول مسیر آزادراه می‌شود.

به گفته این کارشناس، 400 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده فقط برای ساخت باند رفت آزادراه است و مسیر برگشت در همان جاده قدیم و در کنار مرکز فروش زیتون باقی می‌ماند. حال این پرسش جدی مطرح می‌شود که تکلیف مسیر برگشت چیست و اگر مسیر برگشت اجرا نشود تکمیل مسیر رفت چه حاصلی دارد؟  قصابیان صحبت های خود را با طرح چند سوال ادامه می دهد: آیا واقعا هیچ راهی برای تامین روزی زیتون‌فروشان جز با بستن آزادراه وجود ندارد؟ آیا کسی به این مساله فکر کرده که چگونه آزادراه تکمیل شود و در عین حال کاسبی زیتون‌فروشان آسیب نبیند؟ آیا می‌‌توان با زیتون‌فروشان گفت‌و‌گو کرد و کسی در دولت دغدغه سرمایه‌گذاری انجام‌شده در این پروژه را دارد؟ وظیفه دولت، حل و فصل تضاد منافع بین گروه‌های مختلف اجتماع به نفع مصلحت عمومی است. در این وضعیت چه کسی پاسخگوی هدررفت وقت شهروندان در مسیر برگشت از این آزادراه و محدوده پرترافیک رودبار - منجیل و معطل ماندن سرمایه‌گذاری انجام‌شده در این پروژه است؟

معاون وزیر راه و شهرسازی: این آزادراه طوری طراحی شد که مسیر رفت از داخل باند آزادراه و مسیر برگشت از مسیر کنونی شهر رودبار باشد تا هم ترافیک رفع شود و هم آسیبی به کسب هموطنان رودباری وارد نشود

تعدادی از زیتون‌فروشان رودبار: سال‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کنیم و تمایلی به تکمیل ۸ کیلومتر باقیمانده آزادراه نداریم. مگر این‌که دولت تضمین دهد ضرری به کسب و کارمان وارد نمی‌شود