دفاع مقدس به روایت 1398

الناز عباسیان

روزهای پایانی شهریور ماه، یادآور خاطرات و حماسه‌های بی‌پایان دفاع‌مقدس است. وقتی که خانواده‌ها در سال59 مشغول تهیه لوازم‌التحریر فرزندان خود بودند تا آنها را راهی مدارس کنند، جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان شروع شد؛ جنگی ناعادلانه. عراق را کشورهای غربی زیادی پشتیبانی می‌کردند تا به خیال خام خود، ضربه‌ای به نظام نوپای جمهوری اسلامی که کمتر از 2سال سن داشت، بزنند. این چنین بود که جوانان رشید اسلام و پیرو خط امام(ره) در جبهه‌ها حضور یافته و با جانفشانی‌های خود، مانع از تجاوز دشمن به خاک پاک میهن‌مان شدند. پس از آن بود که هفته دفاع‌مقدس در تقویم کشورمان جا گرفت تا یادآور دلاورمردی‌های رزمندگان برای همگان باشد و پیرو راه آنان باشیم. گرچه این جنگ در شهرهای جنوب غربی کشور رخ داد اما در همین شهر هم جاهایی هست که ما را یاد 8سال ارزشمند تاریخ ایران می‌اندازد. هفته دفاع‌مقدس فرصت خوبی است تا سری بزنیم به جاهایی که به یاد می‌آورند چطور مقاومت کردیم و با ایثار به پیروزی رسیدیم.

باغ موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس 
حدیث ایثار بشنو از این باغ و این موزه 
اگر به موزه‌گردی علاقه و تمایل دارید لحظاتی متفاوت را در موزه‌های تهران سپری کنید، بازدید از باغ موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس تهران را از دست ندهید؛ موزه‌ای دیدنی از 8سال دفاع‌مقدس مردم میهن‌مان که آزادانه و شجاعانه برای سرزمین خود جنگیدند و از آن دفاع کردند. این باغ موزه در تپه‌های تاریخی عباس‌آباد و در مجاورت باغ کتاب تهران قرار دارد. این موزه ترکیبی از یک ساختمان اصلی با مساحتی حدود 8هزار مترمربع و یک باغ بزرگ با مساحت 18هزار مترمربع است و به همین جهت به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های کشور شناخته می‌شود. در این موزه از آخرین تکنولوژی‌های روز برای نمایش اسناد و تصاویر جنگ بهره گرفته شده است. البته از این موزه به‌عنوان بزرگ‌ترین موزه جنگ جهان اسلام و مدرن‌ترین موزه غرب آسیا یادشده است. شما با بازدید از این موزه به شکلی کاملا ملموس و متفاوت در دنیای جنگ تحمیلی قرار می‌گیرید زیرا عناصر به‌کار رفته در موزه شما را با فاکتورهای مختلف دوران جنگ؛ از سلاح گرفته تا فرماندهان بزرگ جنگ و حال و هوای ایران پیش از حمله عراق آشنا می‌کند. موزه علاوه بر ساختمان اصلی دارای یک سراسرنما با قابلیت نمایش فیلم به‌صورت 360درجه با افکت‌های ویژه است. بلندترین برج پرچم دنیا پشت محوطه این موزه و در پارک طالقانی قرار دارد. یکی از قوی‌ترین لیزرهای دنیا در این موزه مورد استفاده می‌گیرد که  هنگام شب و نمایش موزیکال آب‌نمای موزه، می‌توانید از آن دیدن کنید. در ادامه شما را با بخش‌های مختلف باغ موزه آشنا می‌کنیم.


    تالار آستانه
هدف از نامگذاری این تالار آن است که این مکان، آستانه‌ای برای ورود به تالار‌های هفت‌گانه محسوب می‌شود. در این بخش فضای شروع مبارزات مردم ایران با رژیم پهلوی در دهه 30تا ورود امام خمینی(ره) به ایران، به تصویر کشیده شده است. تالار آستانه شامل 2بخش اصلی، سالن ریشه‌ها و سالن آستانه است. در سالن ریشه‌ها شما با یک ویدئو وال با آثار تاریخی ایران باستان مثل چغازنبیل، سازه‌های آبی شوشتر و آثار تاریخی ایران در دوران اسلامی آشنا شده و نقشه ایران در دوره هخامنشی و نقشه ایران امروزی بعد از جنگ تحمیلی مقابل شما نمایان می‌شود. البته تابلوی مینیاتور کندن در خیبر توسط حضرت علی(ع) و بخش از کاشی‌کاری مسجد جامع اصفهان مزین به نام حضرت علی(ع)هم از دیگر آثار این سالن است. تصاویر 10تن از افراد تأثیر‌گذار دوران مشروطه ایران و 100سال گذشته ایران هم در تالار مشاهیر قابل مشاهده است. سالن آستانه هم در 2بخش، تصاویری از مبارزات مردم ایران و امام خمینی(ره) را به نمایش گذاشته است. از بخش‌های جذاب این تالار هم می‌توانیم به دیوار شعارنویسی که شعارها با افکت صوتی و اسپری‌های رنگی شروع به شکل‌گرفتن می‌کنند اشاره کنیم. بخش دیگر یک اثر هنری مفهومی از 21اسلحه ژ3 و ترکیب آن با گل‌های میخک است که به نوعی نمادی از پیوستن ارتش به مردم ایران و حمایت از انقلاب سال 1357است. آخرین قسمت تالار آستانه نیز مربوط به همه‌پرسی 12فروردین سال 58 است.


  تالار حیرت و حقانیت 
همانطور که از اسم این تالار مشخص است قرار است شما در این بخش کمی حیرت‌زده شوید و در نهایت با قضاوت خود به یک حقانیت برسید. این تالار نمادی از شوک و حیرت مردم ایران از آغاز جنگ تحمیلی و تمام حوادث تلخی‌است که در آن دوران اتفاق افتاده. بر این اساس نخستین اثری که در این تالار می‌بینید، تصویری بزرگ از صدام در حال پاره کردن مصوبه شورای امنیت است. این سند در ارتباط با حریم مرزی ایران بود که نادیده گرفتن آن توسط صدام حسین، نقطه آغاز جنگ تحمیلی علیه ایران شد. این تصویر به‌صورت مداوم نمایش داده می‌شود. تصاویر تجاوزهای عراق به خاک ایران پیش از آغاز رسمی جنگ از اسفند 1357تا شهریور 1359 و ماکت مسجد جامع خرمشهر ازجمله آثار مهم تالار است. البته اتاق بمباران هم هیجان و ترس خاص خود را به همراه دارد. در این اتاق فیلمی 7دقیقه‌ای از بمباران هوایی عراق در خاک ایران پخش می‌شود. طراحی فضای نمایش فیلم به‌گونه‌ای است که شما را کاملا در موقعیت بمباران قرار می‌دهد. در ادامه شما با دیوار حمله سراسری که در آن تصاویری از حمله عراق با 12لشکر نظامی را نشان می‌دهد آشنا می‌شوید. شبیه‌سازی‌ خرمشهر بعد از جنگ و ماکت پالایشگاه آبادان که با استفاده از قطعات واقعی به جا مانده از دوران جنگ ساخته شده از دیگر آثار این تالار است. 


   تالار آرامش
در این بخش از موزه دوره‌ای از جنگ نشان داده می‌شود که مردم عادی و رزمندگان با شرایط موجود، کنار آمده و بر آن مسلط شده و در واقع به یک آرامش درونی رسیده‌اند. در این دوره رزمندگان ابتکار عمل را به‌دست گرفته‌اند و با فرایندهای مهندسی شده و فنی از خاک وطن دفاع می‌کنند. در این بخش شما تصاویری از نیروهای عراقی روی پرده مه می‌بینید که با نزدیک شدن شما به صفحه‌های نمایش، سربازان عراقی ابتدا به حالت تهاجمی درمی‌آیند و سپس شروع به عقب‌نشینی و فرار می‌کنند. عکس‌هایی از سنگرهای فرماندهان جنگ در حال برنامه‌ریزی برای عملیات، اثری از سلاح آر‌.پی.جی 7و شلیک مجازی آن، ماکتی از موشک‌های هدایت‌شونده و عکس‌های هوایی گرفته شده توسط آنها از دیگر بخش‌های این نمایشگاه است. حیف از ثبت رشادت‌های رزمندگان صحبت به میان بیاید و از سیدشهیدان اهل قلم یادی نشود. از این‌رو روایتی 7دقیقه‌ای از شهید آوینی درباره جنگ خواهید دید و تصاویری از عملیات‌های آبی، خاکی، هوایی و جنگ نفتکش‌ها برای شما به نمایش درمی‌آید. در ادامه نمایش نقش منافقان در ناامنی‌های کشور پس از انقلاب و دوران دفاع‌مقدس و نمایش نام و تاریخ عملیات‌های جنگ تحمیلی در اندازه‌های مختلف روی دیوار را مشاهده خواهید کرد. از دیگر بخش‌های این تالار می‌توان به نمایش سلاح‌های سبک نظامی، سلاح کاتیوشا، ناوبری‌های جنگ، میز طرح ریزی عملیات، پل خیبر و... اشاره کرد.


   تالار پیروزی
همانطور که از نام این تالار پیداست به نمایش پیروزی‌های به‌دست آمده در دوران جنگ تحمیلی می‌پردازد. بخش معرفی حمایت‌کنندگان خارجی صدام حسین و اسناد اخبار مربوط به پشتیبانی از او در سطوح نظامی و غیرنظامی از مهم‌ترین بخش‌های تالار پیروزی است. در ادامه تصاویری از روزنامه‌های آن دوران هست که شادی مردم از پیروزی‌های به‌دست آمده را نشان می‌دهد. بخش تالار وقایع آخر جنگ روی یک دیوار بزرگ تصاویری از حال و هوای روزهای آخر جنگ را به نمایش می‌گذارد. اثر هنری ساخته شده از طناب که نمادی از عاقبت صدام و مجازات اعدام اوست مشاهده خواهید کرد و سپس تصاویری از صدام حسین و اعدام او به نمایش درمی‌آید. البته تصاویر دلخراش از حملات شیمیایی به منطقه حلبچه در سال 1366و شهر مرزی نودشه در همان سال ممکن است شما را کمی متاثر کند. قطعنامه 598 و مکاتباتی که صدام حسین و رهبری و رئیس‌جمهوری وقت ایران در راستای این قطعنامه انجام دادند هم در این بخش قابل مشاهده است. از دیگر بخش‌های این تالار می‌توان به تصاویر دیگری از صدام حسین، عملیات‌های ثامن‌الائمه، بیت‌المقدس، والفجر، مرصاد، حادثه جانسوز هواپیمای مسافربری ایرباس و... اشاره کرد.


   تالار دفاع
اینجا دیگر باید از ترس و هیجان دور شده و با غیرت و شهامت سر بلند کنید؛ چرا که قرار است دفاع غیورانه و جانانه مردم پس از شروع جنگ تحمیلی را با هم تماشا کنیم. یکی از این بخش‌ها سنگرهای سرد و گرم است. علت نامگذاری این سنگر‌ها هوای بسیار گرم سنگرها در جنوب و هوای فوق‌العاده سرد آنها در غرب کشور بوده است. برای آنکه بازدید‌کنندگان میزان سردی و گرمی هوای داخل سنگرها را درک کنند دمای هوای داخل سنگر‌ها توسط سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی بازآفرینی شده‌اند. از آثار مهم موجود در این تالار می‌توان به مدارک و تصاویر بایکوت خبری حمله عراق به ایران توسط رسانه‌های غربی و نمایش انواع پرچم‌ها به‌عنوان نمادی برای همبستگی، وحدت و اتحاد اشاره کرد. البته در همین بخش شما به تالار روح‌الله هدایت می‌شوید تا با حمایت همه‌جانبه امام‌خمینی(ره) از مردم در جنگ تحمیلی آشنا شوید. تصاویری از مردم با سنین متفاوت که مشتاقانه در حال اعزام به جبهه هستند و ویترینی از هدیه‌های مردم عادی به رزمندگان هم حال و هوای دیگری به این تالار بخشیده است. از دیگر بخش‌های این تالار می‌توان به دیوار منحنی ال‌ای دی، فرمان‌ها و رهنمودهای امام‌خمینی‌(ره)، ایستگاه‌های صلواتی، مسجد، نقش اقلیت‌های مذهبی و... اشاره کرد.


  تالار شهادت
همانطور که از نام این تالار پیداست، به موضوع شهادت می‌پردازد. این تالار با پل شهادت آغاز می‌شود؛ پلی که دیوارهای سفید اطرافش با نام شهدای جنگ مزین شده است. اسامی شهدای بسیاری را می‌توانید در این تالار ببینید. یکی از بخش‌های مهم تالار شهادت، تالار عاشوراست که در آن 8 سال استقامت و ایثارگری ایرانیان به تصویر کشیده شده و با الهام از نهضت بزرگ عاشورا طراحی شده است. نمایش مراحل مختلف زندگی جانبازان و نقش آنها در جنگ و بخشی از مشکلات‌شان در زندگی روزمره امروز در این بخش نمایش داده شده است. اما در این تالار فقط به شهدا و جانبازان پرداخته نشده است، مفقودالاثرها و یادگاری‌های به‌جا مانده از آنها مثل پلاک، چفیه و... هم صفایی خاصی به این بخش از موزه بخشیده است. یکی از آثار تأثیرگذار این تالار، ماسکی شیمیایی  است که نشان‌دهنده استفاده عراق از بمب‌های شیمیایی در طول جنگ است. در حقیقت این بخش یکی از دردناک‌ترین دیدنی‌های موزه است. بخش بعدی، مربوط به آزادگان است که در آن 3نمایشگر، فیلمی از زندگی اسیران جنگی ایران در عراق را نمایش می‌دهند. بخش آخر نیز دیواری بزرگ و پوشیده از پلاک کوچه‌هاست که با نام شهدای جنگ مزین شده و به تفکیک استان به نمایش درآمده‌اند.


   تالار سرانجام
ایستگاه آخر باغ موزه دفاع مقدس همان تالار سرانجام است. روایت نتیجه و عاقبت این 8سال جنگ تحمیلی را در تالار سرانجام تجربه کنید. شروع تالار با رحلت امام‌خمینی(ره) آغاز می‌شود. شما به محض ورود به این تالار، 9عدد آینه را خواهید دید که تصویر صندلی خالی امام خمینی(ره)- در بالکن منزل ایشان در جماران - روی آنها به نمایش درمی‌آید. بخش بازسازی‌شده حسینیه جماران، تصاویری از وداع خانواده امام(ره) با وی و مراسم تشییع پیکر ایشان و تصاویری از خوانده شدن وصیت امام خمینی(ره) توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای هم در این تالار از مقابل چشمان شما می‌گذرد. البته تصاویری از زندگی آیت‌الله خامنه‌ای در دوران جنگ و دوران ریاست‌جمهوری ایشان هم به غنای این بخش افزوده است. تصویر سند چشم‌انداز 20ساله ایران، متن قانون اساسی، برنامه‌های پنج‌ساله، کتاب صحیفه نور امام خمینی(ره) و تصاویری از راهپیمایی‌های مردم در روز 22بهمن طی 32سال گذشته هم نباید از قلم انداخت. از جذاب‌ترین بخش‌های تالار می‌توان به یادبودی از شهدای هسته‌ای، ماکت‌هایی از سانتریفیوژ و تعدادی از نمونه‌های ترکیبات دوتریوم و آب سنگین و... اشاره کرد. خیلی‌ها در این بخش عکس‌های یادگاری می‌گیرند.

آرامش در گلزار شهدا 
تهران، کمربندی، جاده‌ بهشت‌زهرا(س). ماشین هم اگر نداشته باشید، سوار مترو که شوید، یک راست شما را به ایستگاه حرم مطهر می‌برد. آنجا دست راست‌تان، حرم مطهر حضرت امام(ره) خواهد بود؛ مردی که پیروزی در دفاع‌مقدس را مرهون نفس گرم او هستیم. دست چپ‌تان هم اگر اهل پیاده‌روی باشید، یک راست می‌رود سمت گلزار شهدا. خاصه پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها و مناسبت‌ها که دیگر آنجا خیلی شلوغ می‌شود. بخشی از برومندترین فرزندان این سرزمین، در این قطعه‌ها به خاک سپرده شده‌اند تا یادمان بماند که چه روزها گذشت و چه جوانانی که پرپر شدند.


موزه مرکزی شهدا 
اگر علاقه‌مند به دیدن وسایل و آثار شخصی به‌ جای‌ مانده از شهدای جنگ ایران و عراق، وقایع انقلاب ۱۳۵۷ و سایر شهدای ایرانی هستید حتما سری به موزه مرکزی شهدا بزنید. آثار شهدای جنگ مانند عکس، وصیت‌نامه، دفترچه خاطرات، مدارک تحصیلی، سجاده، قرآن، تسبیح، قلم‌کاری، عینک مطالعه، نوار سخنرانی، مقالات، کتاب‌ها و آثار هنری شهیدان در این موزه موجود است‌. ناگفته نماند در طبقه همکف یک سالن آمفی‌تئاتر قرار دارد که برای انجام یا نمایش آثار مرتبط با دفاع و ایثار به‌صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. این موزه در خیابان طالقانی، نبش خیابان شهید موسوی  واقع شده است.


یادگاری از دوست در موزه شهدا 
به قطعه 25بهشت‌زهرا(س) که سر بزنید می‌توانید از مرکز فرهنگی خانه‌شهید بازدیدکنید؛ جایی که برای نگهداری آثار شهدا طراحی شده است. این مرکز فرهنگی، 6سال پس از پایان حماسه هشت‌ساله دفاع‌مقدس بود که سر و شکل گرفت تا هم جایی باشد برای نمایش آثار به‌جا مانده از شهدا و هم محوری برای فعالیت‌های دیگر مرتبط با این حوزه. برگزاری مراسم دعا و مناجات خاصه دعای ندبه‌ در صبح جمعه، نمایش فیلم‌های مستند، نشست‌های خاطره‌های دفاع‌مقدس، برگزاری نمایشگاه‌های ارائه محصولات فرهنگی و... از جمله فعالیت‌های این موزه است.


رضوان منتظر شماست 
از میان ده‌ها مرکز فرهنگی و هنری در شهر، فرهنگسرای رضوان به‌عنوان تخصصی‌ترین مرکز ترویج فرهنگ ایثار و شهادت چند سالی است که اقدامات ارزشمندی داشته است. برای رفتن به این فرهنگسرا کافی است سری به گلزار شهدا در بهشت زهرا(س) بزنید. این فرهنگسرا بین قطعات 17، 20و 21و در همجواری محل جلوس حضرت امام خمینی (ره)، قرار دارد. ازجمله برنامه‌های محبوب این مرکز میان خانواده‌های شهدای تهرانی، برنامه «به تماشای سرو» است. اگر خواستید در این برنامه معنوی شرکت کنید با شماره تلفن 55202218تماس بگیرید.


بازسازی روزهای جنگ 
همه ساله همزمان با هفته دفاع‌مقدس نمایشگاه‌های بزرگی با عنوان‌های مختلف در گوشه و کنار شهر برپا می‌شود. سیر تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس، پرداختن به نقش امام و ولایت در دفاع‌مقدس و رابطه امت و ولایت، نقش مردان، زنان و آحاد مردم در دفاع همه‌جانبه، پرداختن به نقش رسانه‌ها، تبلیغات و دفاع‌سازی‌، معرفی الگوها و اسوه‌های ایثارگر و جانبازان دفاع‌مقدس و... از محورهایی هستند که در این نمایشگاه‌ها به آنها پرداخته می‌شود و مورد استقبال شهروندان به‌ویژه جوانان قرار می‌گیرد. پیشنهاد می‌کنیم سری به این نمایشگاه‌ها بزنید.