تیرخلاص اروپایی‌ها به برجام
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه _ عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس
بیانیه 3کشور اروپایی در متهم کردن ایران به انفجار تأسیسات نفتی آرامکوی عربستان و درخواست مذاکره در موضوعات هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای با سیاست آمریکا درباره ایران تطبیق پیدا کرده است. کشورهای اروپایی شرایط جدیدی را ایجاد کرده‌اند که برای نخستین بار نزدیک‌ترین موضع به مواضع ترامپ از زمان خروج آمریکا از برجام محسوب می‌شود.
آقای ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تا زمان انتشار این بیانیه این اختلاف را با اروپایی‌ها داشت که هم برجام باید مورد بازبینی قرار گیرد و هم ایران را به‌ویژه در سیاست‌های منطقه‌ای و توان موشکی و نظامی‌اش وادار کند تا توافق‌های محدودکننده تازه‌ای را بپذیرد. آمریکا با استفاده از موضوع انفجار آرامکو سعی کرد تا این سیاست را پیش ببرد. موقعیت میزبانی آمریکا هم باعث شد تا اروپایی‌ها شرایط را برای انتشار بیانیه ضدایرانی فراهم ببینند. اروپایی‌ها آرامکو را بهانه‌ای قرار دادند تا به مواضع آمریکا در بازگشایی مذاکرات برجام و اضافه کردن سیاست‌های منطقه‌ای به آن نزدیک شوند.
این بیانیه در قالب سیاست فشار بر ایران شکل گرفته است و برای نخستین بار به‌صورت رسمی کشورهای اروپایی با سیاست فشار آمریکا علیه ایران همراهی کردند. باز کردن موضوعات اختلافی با ایران عواقب چنین تصمیمی بوده است. طرح 4نکته در همین ارتباط ضروری است.
اگر آمریکایی‌ها در اعمال دشمنانه خودشان تعلل به خرج ندادند و دوگانه‌گویی نیز نکردند ولی اروپایی‌ها در این مدت تنها وقت ایران را کشتند. اگر اروپایی‌ها نبودند، چه‌بسا تاکنون ایران گام‌های چند‌گانه‌ای را در کاهش تعهدات برجامی‌اش برداشته بود و فضای مناسبات واقعی‌تر از آن چیزی بود که الان وجود دارد. کشورهای اروپایی عملا در قالب برجام خنثی بودند و کمکی به برجام نکردند. انتشار بیانیه رفتار خنثی آنها در برجام را علنی کرد. اروپایی‌ها با طرح‌های 2یا 3ماه یک‌بار تلاش کردند حضور خودشان در برجام را زنده نگه دارند ولی بیانیه آنها عملا بزرگ‌ترین تیر خلاص اروپایی‌ها به برجام بود.
حضور شخصی مانند جانسون تأثیر زیادی در افراطی‌شدن بیانیه تروئیکای اروپایی علیه جمهوری اسلامی ایران داشته است. دلیلی نداشت که ایران با آقای جانسون نخست‌وزیر انگلیس دیدار کند. او نخستین برهم‌زننده برجام در میان اروپایی‌ها پس از خروج آقای ترامپ از برجام است. آقای جانسون سعی کرد با طرح مواضع افراطی اروپایی‌ها را به آمریکا نزدیک کند و آمریکا را به کشورهای اروپایی دلخوش کند.
ایران در نشست سازمان ملل متحد با یک طرح منطقه‌ای و نه جهانی حاضر شد. آقای روحانی رئیس‌جمهور طرح صلح هرمز را مطرح کرد و این بدان معنا بود که ایران خوش‌بین به دیپلماسی تحت فشار آمریکا و کشورهای اروپایی نیست. ایران به‌دنبال بهانه‌زدایی از حضور کشورهای فرامنطقه‌ای در خلیج‌فارس بود که آب‌های جنوبی را امنیتی کرده بودند. این پیام پیشاپیش به‌معنای آن بود که ایران در سفر نیویورک اهمیت زیادی برای مباحث مذاکراتی فرامنطقه‌ای قائل نیست.
موضع جمهوری اسلامی ایران باید روشن‌تر و جدی‌تر به این کشورها گفته شود. تاکنون یک تقصیر وجود داشته است که آمریکایی‌ها طرف این تقصیر برای برجام بوده‌اند و یک قصور بوده است که اروپایی‌ها طرف قصور بوده‌اند، ولی اروپایی‌ها با این بیانیه طرف قصور شدند. آنها خودشان را در کنار آمریکایی‌ها قرار دادند و مقصر به‌حساب می‌آیند، به‌ویژه اینکه نگرانی ایران از اروپایی‌ها روزبه‌روز در حال اضافه شدن است. این موضوع کمکی به حل مشکل نمی‌کند و قضایای منطقه را پیچیده‌تر خواهد کرد و بحران را به سمتی پیش خواهد برد که مدیریتش سخت‌تر از شرایط کنونی شود.
