اگر این نیز انسان است

پریمو لوی، نویسنده ایتالیایی، در کتاب «اگر این نیز انسان است» شرحی از دوران اسارتش در اردوگاه آشویتس آورده است. چنان‌که می‌دانیم و در این کتاب نیز تصریح شده است، در این اردوگاه همه‌جور آدمی از ملیت‌ها و گرایش‌های سیاسی و مذهبی مختلف گرد آمده بودند. این گوناگونی محکومان از یک‌سو و سرنوشتی که به یکسان برایشان مقدر کرده بودند از سوی دیگر نویسنده را بر آن داشته که از تمام چارچوب‌های قراردادی برای هویت، فراتر رود و اثر خود را «اگر این نیز انسان است» بنامد که آشکارا گویای نگاه اومانیستی اوست. توصیف لوی از زندگی خود و سایرین در اردوگاه به چنان شفافیت حیرت‌انگیز و انسان‌محوری درخشانی می‌رسد که آدمی گمان می‌برد در سطحی دیگر می‌توان محکومان را در کتاب او استعاره‌ای از انسان رنج‌کشیده دانست. در پشت جلد کتاب آمده است: «ویران کردن آدمی دشوار است، کمابیش به دشواری آفریدن آدمی. ویران کردن آدمی نه آسان است و نه کار یک روز و 2روز. اما شما نازی‌ها در این کار پیروز شدید. اینک ما، سربه‌راه و زیر نگاه خیره شما. دیگر از ما ترسی ندارید، دیگر هیچ کاری از ما سر نخواهد زد، نه عملی قهرآمیز، نه بانگی به اعتراض و نه حتی نگاهی کیفرخواه.» «اگر این نیز انسان است» را سپاس ریوندی به فارسی برگردانده و نشر ماهی کتاب را با 1500نسخه در 224صفحه به بهای 33هزار تومان منتشر کرده است.