محرم در حسینیه کبابی بیرجند

حسینیه کبابی یکی از بناهای تاریخی در شهر بیرجند است که بنا به وصیت واقف آن هر سال در ایام محرم با اجرای آیین چادرپوشان آماده عزای حسینی می‌شود. به گزارش ایرنا، در زمان قدیم عزاداری امام حسین(ع) در خانه‌هایی برگزار می‌شد که توسط مالکان وقف شده و به آنها «حسینیه» می‌گفتند. یکی از این حسینیه‌ها خانه کربلایی «غلامرضا کبابی» از افراد مشهور شهر بیرجند است که خانه مسکونی‌اش در محله خیرآباد و در نزدیکی «مصلی» را وقف کرد. این بنا یکی از خانه‌های اصلی بافت تاریخی شهر بیرجند بوده که دارای سردری زیبا با تزئینات آجرکاری دوره پهلوی است. 

 از زمان‌های قدیم تاکنون هر سال از روز سوم تا ۱۲ محرم جلسات عزاداری و روضه‌خوانی در این حسینیه برگزار می‌شد و اکنون به همان روال قدیم و با همان شیوه توسط بانیان و وابستگان مرحوم، این مجالس برگزار می‌شود.  بر اساس مستندات شفاهی و تاریخی قدمت این مراسم بیش از ۱۰۰ سال است و در روز اول محرم همه بانیان با همکاری هم برای آماده‌سازی حسینیه اقدام به آیین چادرپوشان حسینیه می‌کنند.  واقف بعد از این‌که حسینیه را توسعه داد چادری بزرگ از جنس کنف که به ‌اندازه سقف حیاط خانه بود، خریداری کرد. آنها بر این باورند که قصد و نیت واقف این بوده که این چادر سایبانی برای واقفان و همچنین دست‌اندرکاران مراسم حسینیه در آن دنیا باشد. 

هر سال موقع نصب چادر چاووشی می‌خوانند و مداحی و سینه‌زنی دوره را انجام می‌دهند و در پایان برای افرادی که در قید حیات نیستند، فاتحه می‌خوانند. پرده تعزیه عاشورا که متعلق به حسینیه کبابی است، توسط استاد محمد حسین در سال ۱۳۳۸ هجری قمری بر روی پارچه کرباس با رنگ‌های گیاهی به صورت ترکیب نقاشی و مُهر اجرا شده است. متن پرده تعزیه به فرمایش آقا میرزا ماشاالله طهرانی در سال ۱۳۳۸ اجرا شده و نقش‌های به کار رفته در آن شامل نقوش انسانی، حیوانی، نیروهای نامرئی، گیاهی (اسلیمی، ختایی، درخت و بوته‌های صحرایی) است که خوشنویسی آن با روش قالب یا نقاشی با قلم‌مو به سبک قهوه‌خانه‌ای است.

همچنین در قاب‌های اطراف پرده، مصراع‌هایی از ترکیب‌بند محتشم کاشانی چاپ شده است. این اثر دارای 7 تابلو است که صحنه‌های مختلف روز عاشورا تداعی می‌کند. در سال ۹۵ خانه و حسینیه کبابی شهر بیرجند، از بناهای باارزش اواخر قاجار و اوایل دوره پهلوی، در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد. همچنین پرده تعزیه حسینیه کبابی بیرجند نیز بهمن سال گذشته در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید. خانه و حسینیه کبابی محل استقرار هیات ابوالفضل از اولین هیات‌های بیرجند بوده که دارای پرده نقالی است و در گذشته در دهه اول محرم پرده‌خوانی داشته‌اند.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی شهر بیرجند با اشاره به قدمت این حسینیه گفت: زمان دقیقی از ساخت این بنا در دست نیست اما معماری آن نشان می‌دهد که مربوط به اواخر دوره قاجار یا اوایل دوره پهلوی باشد. «علیرضا نصرآبادی» اظهار کرد: حدود ۲ سال پیش ایوان بنا که در وضعیت خطرناکی قرار داشت، مرمت و بازسازی شد. وی با بیان این‌که تاکنون ۱۵ میلیون تومان برای مرمت حسینیه کبابی با مشارکت هیات مقیم این حسینیه هزینه شده است، افزود: برای سایر بخش‌ها نیز اگر اعتباری اختصاص یابد عملیات مرمت انجام خواهد شد. مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی شهر بیرجند شاخصه مهم این بنا را فرم سازه، تزئینات به کار رفته در معماری و تقسیم‌بندی‌ها عنوان کرد و گفت: به کار بردن معماری سنتی ایرانی در این بنا موجب شده که جزو آثار ثبت ملی در شهر بیرجند قرار گیرد.