اقدام ملی برای بهبود بازار مسکن

بیژن کیامنش | عضو شورای سردبیری


طرح اقدام ملی تولید مسکن از سوی دولت یازدهم برای تامین مسکن متقاضیان تقریبا کم درآمد و مقابله با گرانی بازار مسکن به تازگی به اجرا درآمده است. در هفته‌های گذشته برخی کارشناسان در خصوص کارآمدی این طرح ارزیابی‌های متفاوتی داشته‌اند. برخی گفته‌اند طرح یاد شده ادامه طرح مسکن مهر است؛ برنامه‌ای که در دولت قبل به اجرا درآمد و هیچگاه نتوانست تاثیر چندانی بر تحولات بازار مسکن بگذارد، به طوری که پس از اتمام دوره دولت‌های نهم و دهم تعدادی از واحدهای مسکن مهر بدون متقاضی ماند. 3 سال پیش یکی از مقامات دولت گفت که تعداد ۱۱۰ هزار واحد مسکن مهر بدون متقاضی مانده است. 

البته بعد از گذشت این سال‌ها، احتمالا از رقم فوق کاسته شده است، اما بنابر آمار رسمی 7 هزار مسکن در پرند، ۱۰ هزار مسکن در هشتگرد، ۱۱ هزار مسکن در خراسان رضوی، 7 هزار مسکن در خوزستان که مربوط به مسکن مهر هستند، هنوز بدون مشتری مانده‌اند. به این دلیل دست‌اندرکاران مسکن اعلام کرده‌اند که طرح اقدام ملی تولید مسکن با توجه به تجربه به اجرا درآمدن چندین طرح در دهه‌های گذشته، تدوین و به اجرا درآمده است، اما مهم‌ترین تفاوت طرح مسکن مهر با طرح اقدام ملی تولید مسکن را باید در توجه جدی مدیران دولت دکتر روحانی به تقاضای واقعی مسکن، در طرح جدید جست‌و‌جو کرد. 

توجه راهبردی به تقاضای واقعی می‌تواند بازار ساخت‌و‌ساز را به شکل موثری از درون، متحول کند. از سوی دیگر ایجاد زیرساخت‌ در مناطقی که برای ساخت‌و‌ساز انتخاب می‌شود، در بندهای طرح جدید دولت، جایگاهی پررنگ یافته است. افزون بر این، تشویق بخش خصوصی برای ورود به ساخت‌و‌ساز، تفاوت دیگر طرح اقدام ملی با طرح مسکن مهر گزارش شده است. چنان‌که دیده می‌شود مهم‌ترین راهبرد طرح دکتر روحانی برای مقابله با چالش‌های بازار مسکن، اعتنا به بخش خصوصی است، زیرا بازار مسکن فقط با ورود بخش خصوصی متحول می‌شود، به طوری که به سرعت، بازار را به نقطه تعادل نزدیک و نزدیک‌تر کند. 

واقعیت این است که دولت‌ها توانایی اجرای طرح‌های بزرگ ساخت‌و‌ساز را ندارند، بنابراین تصمیم دولت برای متحول کردن بازار مسکن با ترغیب بخش خصوصی، راهبردی کارشناسانه به شمار می‌آید. بدین ترتیب هدف اصلی طرح اقدام ملی تولید مسکن این است که بخش مسکن را برای گسترش فعالیت بخش خصوصی از رکود خارج کند. در دولت‌های نهم و دهم هر سال 800 هزار مسکن در کشور ساخته شد، اما این تعداد هرگز نتوانست بازار آن را در همان سال‌ها به تکاپوی لازم برساند و مسکن همچنان موقعیت سرمایه‌ای خود را حفظ و حتی ارتقا بخشید.در 2 هفته گذشته ساخت ۱۱۰ هزار واحد مسکونی به دستور رئیس‌جمهوری آغاز شد. قرار است با اجرای کامل این طرح تا پایان سال ۱۴۰۰ تعداد ۴۰۰ هزار مسکن ساخته شود.

 از این تعداد ۲۰۰ هزار مسکن در شهرهای جدید و ۱۰۰ هزار مسکن در بافت فرسوده ساخته خواهد شد. از سوی دیگر رئیس‌جمهوری دستور داده است که همه دستگاه‌ها باید زمین‌های مازاد خود را در اختیار وزارت راه و شهرسازی برای تولید مسکن بگذارند. به این ترتیب راهبرد مهم طرح اقدام ملی تولید مسکن، بسترسازی برای رونق ساخت و احیای بازار مسکن گزارش شده است. از سوی دیگر در سال‌های گذشته به دلیل بروز برخی شوک‌های اقتصادی به بازار و قیمت‌ها، اقتصاد مسکن نتوانست همپای سال‌های گذشته، به تولید آن بپردازد. این موضوع باعث افت تولید مسکن نسبت به سال‌های گذشته شد. در این شرایط به نظر می‌رسد که طرح اقدام ملی تولید مسکن می‌تواند بخش زیادی از نارسایی‌ها و کمبودهای ایجاد شده را جبران کند.