گردشگری سلامت خوزستان در مشت دلال‌ها

پس از سقوط رژیم بعث عراق بسیاری از کشورها برای در دست گرفتن بازار عراق، به‌ویژه در برهه‌ای که به دلایل امنیتی و اجتماعی اقتصاد این کشور شرایط رکود را تجربه می‌کرد، تلاش کردند. به گزارش فارس، کشورهایی مانند ترکیه، چین و بعد از آنها ایران هرکدام بسته به نحوه برنامه‌ریزی، بازاریابی، شناسایی نیازهای بازار هدف، رایزنی با طرف عراقی، حجم همکاری‌های اقتصادی و در نظر گرفتن برخی معافیت‌ها برای روان کردن واردات به عراق، موفق شدند سهمی از بازار این کشور را در اختیار بگیرند.

امروزه تصاحب بازار هدف فقط در برقراری تجارت کالا خلاصه نمی‌شود، بلکه ساز و کارهایی ایجاد شده‌ است که می‌تواند نقش عمده‌ای در رفع نیازهای بازارهای هدف داشته باشد. از جمله این ساز و کارها می‌توان به گردشگری سلامت اشاره کرد که از اوایل سال 1990 در جهان رونق گرفت و از سال 1383 خورشیدی، پس از ادغام سازمان میراث فرهنگی و سازمان‌ ایرانگردی و جهانگردی، «توریسم ‌درمانی» به صورت مستقل در ایران ایجاد شد و مورد توجه بیشتری قرار گرفت.

هرچند پس از سال 1382 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف اشتغال‌زایی برای دانش‌آموختگان پزشکی به این مبحث پرداخت، اما با گذشت 16 سال از مطرح شدن این موضوع در کشور، هنوز ساز و کار مناسبی برای جذب گردشگر و هدایت بیماران توسط دستگاه‌های متولی گردشگری سلامت در خوزستان وجود ندارد و به همین دلیل، بسیاری از بیماران عراقی ترجیح می‌دهند مراحل درمانی خود را در کشورهایی مانند هند، ترکیه و لبنان دنبال کنند.


گردشگران عراقی ارزآوری زیادی برای استان ندارند

بانویی که سال 92 موفق شد مجوز ایجاد یک شرکت گردشگری سلامت را در خوزستان دریافت کند، در این رابطه می‌گوید: تا زمانی که خوزستان با استان‌های بصره، بغداد و العماره عراق رایزنی مستمر نداشته باشد و شرکت‌های توریست درمانی را به کشور هدف معرفی نکند، این صنعت در استان مغفول می‌ماند.

«مژگان حسینی» ادامه می‌دهد: وقتی شرکت‌های گردشگری سلامت به بازارهای هدف معرفی می‌شوند، قطعا مراکز درمانی درون کشور با ما قرارداد منعقد می‌کنند و ما با مذاکرات رسمی با متولیان سلامت در کشورهای خارجی می‌توانیم اتباع خارجی را برای درمان یا بهره‌مندی از خدمات سلامت به مراکز درمانی استان معرفی کنیم.

وی بیان می‌کند: بنا بر آمار، مردادماه امسال حدود 6 هزار گردشگر عراقی از طریق مرز بین‌المللی شلمچه وارد کشور شدند که ‌هزار نفر از آنها برای بهره‌مندی از خدمات درمانی به کشورمان سفر کرده بودند، اما فقط عده کمی از آنها برای ویزیت توسط پزشکان خوزستانی در استان ماندند و به همین دلیل ارزآوری اتباع عراقی برای خوزستان کم است.


صنعت توریسم سلامت

این فعال حوزه گردشگری با ابراز تاسف از این‌که صنعت توریسم سلامت خوزستان به دست دلال‌ها افتاده است و شبکه دلال‌ها قوی‌تر از شرکت‌های قانونی کار می‌کند، اظهار می‌کند: هر میزان برای دادن مجوز به شرکت‌های توریستی سختگیری شود، دلال‌ها قدرتمندتر می‌شوند.

حسینی می‌افزاید: دلال‌ها در سوئیت‌ها به توریست‌های عراقی خدمات می‌دهند و از صفر تا صد کارهای عراقی‌ها را انجام می‌دهند، به‌ ویژه که مشکل ارتباط به لحاظ زبانی ندارند. اما این روش دلال‌ها گاهی مسائل اخلاقی را به دنبال داشته و سبب ورود پلیس به برخی قضایا شده است.

وی می‌گوید: از طرفی بارها پیش آمده که گردشگران خارجی در کنسولگری از پزشکان ما شکایت کرده‌اند. برای رسیدگی به شکایات اتباع خارجی، این افراد باید از طریق شرکت‌های گردشگری سلامت برای درمان اقدام کرده باشند، اما چون از طریق دلال‌ها کارهای درمانی خود را انجام داده‌اند هیچ نتیجه‌ای نمی‌گیرند. این موضوع در درازمدت به صنعت توریسم درمانی خوزستان آسیب وارد می‌کند.

حسینی با تاکید بر این‌که ساماندهی صنعت توریسم درمانی سبب ایجاد شغل‌های بسیاری می‌شود، ادامه می‌دهد: بیمارستان‌ها باید ملزم شوند فقط با شرکت‌های قانونی فعال در حوزه گردشگری سلامت کار کنند، اما مسئولان دانشگاه علوم پزشکی می‌گویند هر کسی برای ما بیماری بیاورد استقبال می‌کنیم. VIP بیمارستان‌ها مرکز دلال‌ها شده است و مسئول آن به اندازه 3 دلال کار می‌‌کند.

وی به نارضایتی اتباع خارجی از افزایش هزینه‌های درمانی اشاره و بیان می‌کند: بر اساس قوانین داخلی و شیوه‌نامه‌های موجود، امکان افزایش هزینه درمان اتباع خارجی تا 7 برابر هزینه‌های بیماران داخلی قانونی است چراکه این مراکز درمانی باید به بیماران کشورمان خدمات ارائه دهند و به همین دلیل صنعت توریسم سلامت سبب ارزآوری برای استان و کشور می‌شود.


گردش مالی توریسم سلامت در خوزستان

مسئول اداره گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی اهواز نیز می‌گوید: تلاش ما در دانشگاه علوم‌ پزشکی بر این است که جذب گردشگر سلامت از طریق شرکت‌های قانونی فعال در این حوزه انجام شود، اما تاکنون استقبال خوبی از این شرکت‌ها صورت نگرفته است.

«سام شعبانی» می‌افزاید: بر اساس پیش‌بینی‌های ما گردش مالی گردشگران سلامت در خوزستان برای استفاده از خدمات ایاب و ذهاب، هتلینگ، خورد و خوراک و درمان حدود 100 میلیون دلار است. البته فقط 30 درصد از این هزینه‌ها به بخش درمان اختصاص دارد و به همین دلیل به همکاران خود پیشنهاد داده‌ام که در صورت داشتن توانایی اقدام به راه‌اندازی شرکت‌های گردشگری کنند.

وی بیان می‌کند: در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد اتباع خارجی که برای درمان به خوزستان می‌آیند، نداریم چراکه بخش عمده‌ای از آنها از طریق دلال‌ها وارد استان می‌شوند. البته وزارت بهداشت سامانه‌ای طراحی کرده تا با استفاده از آن مراکز درمانی که توریسم سلامت را پوشش می‌دهند، شناسایی و هزینه‌های این بخش را مشخص کند.


لزوم ورود بخش خصوصی

شعبانی با بیان این‌که آمار گردشگران سلامت محرمانه‌ است، اظهار می‌کند: مجوز پذیرش اتباع خارجی در مراکز جراحی و بیمارستان‌های محدودی صادر شده است، اما حوزه مراجعه بیماران خارجی به این اماکن محدود نمی‌شود. مطب‌های خصوصی، آزمایشگاه‌ها و... هم اتباع خارجی را پذیرش می‌کنند و سامانه‌ای برای ثبت میزان مراجعات توریست‌های درمانی به این اماکن وجود ندارد تا ما آمار جامعی از تعداد گردشگران سلامت داشته باشیم.

وی با انتقاد از میزان پرداخت هزینه‌های درمان توسط گردشگران سلامت ادامه می‌دهد: قرار نیست یارانه شهروند ایرانی به بیمار خارجی داده شود. ویزیت پزشک متخصص در کشور ترکیه 100 دلار است، اما بیمار خارجی در استان خوزستان با کمتر از 100 دلار پذیرش می‌شود.

مسئول اداره گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی اهواز با تاکید بر لزوم ورود بخش خصوصی به این صنعت می‌گوید: تا کی باید برای بخش خصوصی خط و نشان بکشیم؟ بخش خصوصی خودش باید خود را بالانس کند و ما فقط باید نظارت کنیم.


سوئیت‌ها هم در دست دلال‌هاست

یکی از هتلداران اهواز نیز بیان می‌کند: هتلداری در خوزستان از رونق افتاده است. البته عراقی‌هایی که برای اولین بار به ایران می‌آیند، چون از اقامت در خانه‌ها اطلاعی ندارند، در هتل اقامت می‌کنند. از سوی دیگر در سوئیت‌های شخصی مترجم، وسیله حمل ‌و‌ نقل و... برای اتباع خارجی مهیاست و گردشگر خارجی با این نحوه برخورد راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کند.

وی می‌گوید: با توجه به مشکل بیکاری در خوزستان، اماکن از فعالیت این سوئیت‌ها جلوگیری نمی‌کند و هم‌اکنون خانه‌های زیادی در منطقه باغ شیخ اهواز توسط دلال‌ها در اختیار گردشگران خارجی قرار می‌گیرد. این هتلدار می‌افزاید: در روزهای گذشته حدود 18 میلیون تومان صرف هزینه برق و آب هتل کردم و بابت سال گذشته 8 میلیون و امسال 16 میلیون تومان باید به اداره کل مالیات بدهم. با این هزینه‌ها مجبور به افزایش نرخ اجاره اتاق‌ها هستیم.


درآمد بالای دلالان

یکی از واسطه‌هایی که حدودا 8 سال است گردشگران عراقی را از زمان ورود به مرز همراهی می‌کند، می‌گوید: آن‌قدر در این کار معروف شده‌ام که کارت ویزیت من توسط توریست‌های عراقی دست به دست می‌شود و هر عراقی که به ایران سفر کند، به دوستان یا نزدیکان خود در عراق من را معرفی می‌کند.

وی که 6 خانه را برای اقامت دادن به عراقی‌ها رهن کرده است، ادامه می‌دهد: 6 ماه اول سال اوج کار من است و عراقی‌های زیادی برای درمان و تفریح به اهواز مراجعه می‌کنند. از این دلال اهوازی سوال می‌کنم چند نفر در این کار با شما فعالیت می‌کنند، پاسخ می‌دهد: از آنجا که توریست‌های عراقی وقتی اینجا می‌آیند تمام وسایل و دارایی خود را در خانه می‌گذارند، اعتماد نمی‌کنم هر کسی را شریک خودم کنم. اما یک نفر به صورت حق‌الزحمه‌ای با من کار می‌کند. ماهانه حدود 15 میلیون تومان از کار با عراقی‌ها درآمد دارم.


آمار توریسم سلامت را نداریم

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری خوزستان درباره آمار توریسم سلامت در استان اظهار می‌کند: در یک دوره‌ای گردشگری سلامت توسط آژانس‌های هواپیمایی اداره می‌شد، اما حالا عمده کار توریسم سلامت بر عهده دانشگاه‌های علوم پزشکی است.

«حکمت‌الله موسوی» می‌افزاید: یک‌سری سرمایه‌گذار به عنوان هتل - بیمارستان مایل بودند ورود کنند که مجوزهای مشترکی از اداره کل میراث فرهنگی و دانشگاه علوم پزشکی اخذ کردند. تا حدودی کارهای آنها هم خوب پیش رفت، اما این حرکت هنوز به صورت کامل ساماندهی نشده است. این مسئول درباره آمار گردشگران خارجی که به منظور بهره‌مندی از خدمات درمانی وارد خوزستان می‌شوند، می‌گوید: آمار گردشگران خارجی را داریم، اما این‌که چه تعداد از این افراد برای درمان وارد کشور می‌شوند، نمی‌دانیم.