یادداشت
مردم‌سالاری ایرانی در برابر زیاده‌خواهی آمریکایی
پیروزحناچی _ شهردار تهران
یکی از برنامه‌ریزی‌های محوری شهرداری تهران در دوره جدید مدیریت شهری استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی شهری است. فعال شدن این ظرفیت‌ها از 2 جهت برای ما اهمیت داشته است؛ نخست در حل مشکلات شهر و فراهم کردن بسترهای توسعه آن و دوم کمک به حل مشکلات کشور. موضوع دوم به‌خصوص در شرایطی که تلاش‌ها برای منزوی کردن مردم ایران در مراودات خود با سایر کشورها، از جانب دولت بی‌منطق آمریکا شدت گرفته، اهمیت بیشتری یافته است.
شرکت در اجلاس بین‌المللی پلی میان شهرها در شهر وین اتریش و همچنین بازدید از برلین و دیدار با مسئولان شهری آن، با همین 2هدف بود. در این سفر دیدارهایی با «دبیر کل مجمع شهرهای اروپایی»، «مدیرکل یونیدو»، «شهردار وین»، «شهردار برلین»، «رئیس و برخی اعضای شورای شهر وین»، «رئیس صندوق فناوری و تحقیقات علمی وین» و گفت‌وگوهایی با نشریات مختلف انجام گرفت. در این دیدارها و گفت‌وگوها تلاش شد گزارش‌هایی از توانمندی‌ها و امکاناتی که در حوزههای مختلف در شهر تهران وجود دارد ارائه شود تا تصویر واقع‌بینانه‌ای از تهران و زمینه‌های موجود جهت همکاری متقابل ترسیم شود. از سوی دیگر، راهکارهای استفاده از توانمندی‌های طرف اروپایی در حل نیازهای شهر تهران نیز موضوع گفت‌و‌گو قرار گرفت. در این سفر بازدیدهایی از پروژه‌های مختلفی در حوزههای شهر هوشمند، مدیریت پسماند، سیستم‌های امداد و نجات، آتش‌نشانی و حمل‌ونقل عمومی صورت گرفت. همچنین بیانیه‌های همکاری و تفاهمنامه‌هایی در جهت دستیابی به اهداف موج چهارم توسعه صنعتی و قرار گرفتن در مسیر توسعه پایدار امضا شد. دعوت شهرداری تهران از مسئولان شهرهای اروپایی برای حضور و بازدید از تهران نیز در این سفر، با واکنش مثبت طرف‌های اروپایی روبه‌رو شد که نویدبخش توسعه روابط بخش‌های عمومی غیردولتی در آینده نزدیک است.
فارغ از نتایج چنین مراوداتی برای حل مسائل و مشکلات شهر، آنچه بر اهمیت شهرداری در چنین مراوداتی می‌افزاید، جایگاه نهادهای عمومی و غیردولتی در مناسبات بین‌الملل است. به لحاظ حقوقی، شهرداری‌ها به‌عنوان بخشی از حکومت محلی که با مشارکت مستقیم خود مردم شکل پیدا می‌کنند، از ظرفیت‌ها و امکانات متمایزی در نسبت با دولت‌ها برخوردارند. درواقع شهرداری‌ها به‌عنوان کوچک‌ترین سلول دمکراسی که در مدیریت شهری تجلی پیدا می‌کنند، نماد مشارکت مردم در نزدیک‌ترین حوزه‌ها به زندگی خود هستند. از این منظر تجربه شورایاری‌ها در تهران که حکومت محلی را تا سطح محلات شهر تهران توسعه داده اهمیت بسزایی داشته و می‌بایست به افکار عمومی و سیاستمداران خارجی معرفی شود.
واقعیت آن است که زیاده‌خواهی آمریکایی هیچ حد و مرزی ندارد. به‌رسمیت نشناختن آشکار مرزهای ملی و دخالت آشکار در امور سایر کشورها به وجهی ثابت از این سیاست‌ها تبدیل شده است. نمونه‌ای از این زیاده‌خواهی‌ها را می‌توان در درخواست مسئولین آمریکایی برای تحریم شهرداری تهران، مشاهده کرد. این در حالی است که در عرف حقوق بین‌الملل تصمیم‌گیری در مورد تنظیم مراودات با سایر کشورها در محدوده به رسمیت‌شناخته شده حقوق بین‌الملل بر عهده خود کشورهاست.
در دوره‌ای که قواعد حقوقی و اخلاقی، نقش چندانی در تنظیم مناسبات جهانی ندارد و در بسیاری از حوزه‌ها زیاده‌خواهی‌ها و اعمال فشارها هستند که به روابط بین‌الملل شکل می‌دهند، تکیه هرچه بیشتر بر نیروی مردم و از بین بردن ضعف‌هایی که در نسبت میان حاکمیت و ملت وجود دارد، یکی از مهم‌ترین راهکارها برای مقاومت در برابر دشمنان است. به میزانی که بتوانیم در مورد نحوه مشارکت مردم در ساختارهای حاکمیت و مدیریت کشور روشنگری کرده و بر ضعف‌های خود در این زمینه غلبه کنیم، در برابر تلاش دشمن برای منزوی کردن ایران توان مقاومت بیشتری خواهیم یافت. علاوه بر دیپلماسی شهری نقش رسانه‌ها نیز در این زمینه بسیار مهم است.
خوشبختانه انتخابات شوراهای شهر و شورایاری‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عرصه‌های بروز و ظهور مردم‌سالاری در کشور، اکنون کاملا شکل‌گرفته و نهادینه شده و کمترین شک و شبهه‌ای در باب آن وجود ندارد؛ به همین دلیل شهرداری‌ها به یکی از مهم‌ترین نهادهای غیردولتی بدل شده‌اند. نقش‌آفرینی آنها در عرصه بین‌الملل از همین منظر اهمیت بسزایی دارد و شهرداری تهران از این به بعد نیز تلاش خواهد کرد به وظایف راهبردی خود در این عرصه با جدیت بیشتری عمل کند. باید باور کنیم غلبه بر همه مشکلات با تکیه بر نیروی نهادینه شده مردم ممکن است؛ به همین دلیل جلب مشارکت مردم به‌خصوص در سطح خرد و محلی، راهبردی در سیاست بین‌الملل ما نیز هست. شرکت در این اجلاس بین‌المللی گام نخست و آغازگر سایر اتفاقاتی است که با اهداف ذکر شده پیش‌رو خواهد بود.
