تعزیه خوانی بر بام ایران

در دهه نخست ماه محرم که اوج برپایی آیین‌های عزاداری است، گروه‌های تعزیه نیز فعال می‌شوند تا بخشی از آیین‌های عزاداری را برعهده داشته باشند.
به گزارش ایرنا، گروه‌های تعزیه برای تحکم و استمراربخشی به برنامه‌های سالیانه خود به کشف استعدادهای هنر تعزیه می‌پردازند که یکی از ظرفیت‌های این گروه‌ها، آواشناسی صدای حزن‌انگیزی است که نقش‌خوانان برعهده دارند و کشف این آوا و صدا در نشست‌های دوره‌خوانی متون تعزیه صورت می‌گیرد.
در بیشتر گروه‌های تعزیه‌خوانی، از صدای زیر و جوانی برای نقش‌خوانی حضرت علی‌اکبر(ع) استفاده و از آوا و لحن بم نیز برای اشقیاء‌خوانی بهره گرفته می‌شود.
جایگاه تاریخی تعزیه از همان «تکیه دولت» در تهران گرفته تا «میدان سکو»ی روستاها، در محرم و صفر تا به امروز حفظ شده است. مردم در دوره‌های اخیر نگاه ویژه‌ای به هنر حزن‌انگیز تعزیه داشته‌اند و پای اجراهای تعزیه اشک‌های فراوان ریخته‌اند.


اهمیت تعزیه در میان مردم

جایگاه تعزیه در آیین عزاداری مردم آنقدر با اهمیت بوده است که گاهی اشقیاء خوانان از جمله شمرخوان در بین برخی از مردم مورد نکوهش قرار می‌گرفت و اثرگذاری صدای حزین اولیاخوان، مخاطبان را با مصیبت‌های کربلا بیشتر آشنا می‌کرد. 
استفاده درست از رنگ‌ها، تنظیم درست زیر و بم صدا برای مخالف‌خوانی و موافق‌خوانی، طراحی چهره اشقیا و اولیا، موسیقی همساز و طراحی صحنه از الزامات اجرای تعزیه در این ماه‌های عزاست.  هنرمندان تعزیه در چهارمحال و بختیاری همه ساله در ماه‌های محرم و صفر و روزهای عزای ائمه اطهار(ع) بیش از ۸۰ مجلس را خوانش می‌کنند که در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی(ع) این تعزیه‌خوانی به اوج خود می‌رسد.
در آیین‌های عزاداری دهه نخست محرم امسال، ۱۷۴ گروه تعزیه در ۱۰ شهرستان چهارمحال و بختیاری فعال شده است. کارشناسان، تعزیه را هنر آیینی متصل به فرهنگ عاشورا می‌دانند که با در هم آمیختگی اجرا و موسیقی عزا، اساس تاریخی واقعه کربلا را به مخاطب منتقل می‌کند.
هنرمندان در طول تاریخ تشیع برای زنده نگهداشتن قیام کربلای حسینی با بهره‌گیری از ایده‌های ناب، به دنبال ارائه تصویری اثرگذار از این واقعه خونین بوده‌اند.


رنگ‌شناسی عزا

در بین شیعیان، رنگ سیاه همواره نشانه عزا بوده است و در ماه‌های محرم و صفر، این رنگ به عنوان نشانه‌ای از عزا در بین مردم شهرها و روستاها شناخته می‌شود. این رنگ‌شناسی در این ایام به گونه‌ای است که در تعزیه یا پرده‌خوانی آیینی، رنگ قرمز را متصل به اشقیاء و رنگ سبز و آبی را متصل به اولیا می‌پندارند.
در اجرای تعزیه به‌ویژه اجرای میدانی آن، بازی‌های تعزیه‌خوانان مخالف و موافق‌خوان به گونه‌ای به شکل تیپ نمایشی اجرا می‌شود، به طور مثال شمرخوان یا مخالف‌خوان دارای چهره‌ای با گریم سنگین است و افرادی که این نقش را بازی می‌کنند باید از نظر جسمانی و فیزیکال نیز دارای پیکره و استخوان‌بندی متفاوت از سایر بازیگران باشند.
استفاده از رنگ‌ها در تعزیه و شبیه‌خوانی همواره مورد توجه تعزیه‌گردانان و مجریان این هنر آیینی بوده به گونه‌ای که رنگ‌های تند مانند قرمز و بنفش و زرد و رنگ‌های آرام مانند سبز چمنی و آبی آسمانی و فیروزه‌ای به عنوان دو جریان روان‌شناختی رنگ‌ها در مقابل هم قرار گرفته است. رنگ‌های مورد استفاده آیین تعزیه رنگ‌های تاثیرگذار همراه با اجراها و بیان‌ها بسیار مهم است و در روانشناسی رنگ نیز رنگ‌های آیین تعزیه را هیچ یک از هنرهای دنیا در اختیار ندارد. تعزیه یک هنر فاخر است و رنگ‌های به کار رفته در آن هرکدام دارای جلوه و ویژگی خاص خود است و در هیچ یک از تئاترهای دنیا از گذشته تا به امروز نیز از این نوع روانشناسی رنگ‌ها استفاده نشده است.
لباس شبیه‌خوان حضرت عباس(ع) در تعزیه، رنگ سبز صفرایی و لباس مخالف‌خوان این نقش نیز قرمز خون گلو کفتری است و این بزرگ‌ترین و جامع‌ترین نوع روانشناسی رنگ در عالم هنر است.