هنر
چراغ رو به خاموشی نمایش‌های آیینی
پیشکسوت تئاتر البرز: اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی در استان در حال کمرنگ شدن است
فتانه احدی | البرز - خبرنگار
اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی به عنوان شیوه‌ای هنری و برگرفته از فرهنگ و سنت‌های کهن این دیار که نقش موثری در جذب مخاطب عام به تئاتر ایفا می‌کند، از جایگاه ویژه‌ای در میان سبک‌های مختلف هنرهای نمایشی برخوردار است. موضوعی که موید اهمیت توجه به این قالب هنری و حفظ و گسترش آن است. با این همه صحنه تئاتر استان البرز به‌رغم برخورداری از چهره‌های برجسته و ظرفیت‌های قابل توجه در این زمینه هنری از اجرای این‌گونه نمایش‌ها خالی است.
آثار مفید نمایش‌های سنتی در جامعه
یک بازیگر صحنه تئاتر البرز با اشاره به اهمیت اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی در کرج می‌گوید: به طور معمول شیوه کاری من مدرن است، اما به علت نگرش خاصی که به آیین‌ها و سنت‌ها دارم، به نمایش‌های این حوزه نیز علاقه بسیاری دارم.
«رضا اخی» ادامه می‌دهد: از سال 88 به دنبال دعوتی که برای ایفای نقش در یک نمایش آیینی و سنتی از من شد، با فضای نمایش‌های آیینی و سنتی آشنا شدم و با کمک استاد «داود فتحعلی‌بیگی» و «افشین سخایی» تجربه خوبی در این زمینه به دست آوردم. همواره بر این اعتقادم که کار‌های سنتی و آیینی، آثار روحی و روانی مفیدی برای مخاطب به دنبال دارد؛ به گونه‌ای که عواطف آنان را به جهت مثبتی هدایت می‌کند.
وی اضافه می‌کند: این‌گونه نمایش‌ها به طور معمول مورد پسند تماشاگران قرار می‌گیرند و برای طیف‌های گوناگون مخاطب از جذابیت خاصی برخوردارند؛ به‌ویژه این‌که هم‌اکنون برای بیشتر آثار تولیدشده در کشور از ایدئولوژی‌ها و تفکر ایرانی فاصله دارد.
نیاز به مکانی ویژه
پیشکسوت تئاتر البرز و پدر نمایش‌های آیینی و سنتی با اشاره به ضرورت حفظ و زنده نگه داشتن نمایش‌هایی با سبک و سیاق آیینی و سنتی می‌گوید: متاسفانه شاهد آن هستیم که اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی در حال کمرنگ شدن است. هنرمندان جوان باید به این گونه نمایش‌ها توجه بیشتری نشان دهند و این هنر را احیا کنند.
«داود فتحعلی‌بیگی» ادامه می‌دهد: باید زمینه‌هایی فراهم شود که هنرمندان به سوی این سبک هنری ترغیب شوند و علاوه بر معرفی آن به مخاطب، این هنر اصیل را سینه به سینه به نسل‌های آینده نیز منتقل کنند، زیرا نمایش‌های آیینی در فرهنگ و سنت‌های ایرانی ریشه دارد.
وی با تاکید بر ضرورت وجود سالنی مناسب برای اجرای نمایش‌های سنتی و آیینی در کرج می‌گوید: امیدوارم به همت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری کرج، مکانی ویژه برای اجرای نمایش‌های سنتی و آیینی راه‌اندازی شود که از یک‌سو با معماری سنتی ایرانی سازگاری داشته باشد و از سوی دیگر از نظر وضعیت جغرافیایی در موقعیت مناسبی قرار بگیرد.
فتحعلی‌بیگی ادامه می‌دهد: موضوع دیگر تخصیص اعتبارات کافی برای کمک به تولید آثار خوب در تئاتر است، زیرا وقتی تئاتر به سمت خصوصی‌سازی حرکت می‌کند دیگر به دنبال اندیشه‌های والای انسانی و معنوی نخواهد رفت.
وی اضافه می‌کند: در صورت تحقق چنین شرایطی است که می‌توان به آینده تئاتر البرز امیدوار بود، زیرا وجود دغدغه‌های متعدد مانعی برای رشد و شکوفایی استعداد‌های هنرمندان به شمار می‌رود.
نمایش‌های آیینی و سنتی زیر سایه «ایسم»ها
یکی از هنرمندان فعال در عرصه تئاتر البرز می‌گوید: نمایش‌های آیینی و سنتی ایران مظلوم واقع شده‌اند، به طوری که امروزه موج مدرنیسم، پست‌مدرنیسم و آوانگارد بسیاری از آیین‌های ما را تحت‌الشعاع قرار داده است.
«علیرضا ناصربخت» ادامه می‌دهد: چنین موضوعی تاسف‌برانگیز است، زیرا این سبک از اجرا به سرزمین ما تعلق دارد؛ در حالی که تئاتر یک فرایند وارداتی و غربی است. نمایش‌های آیینی و سنتی ما در بخش تعزیه از ریشه‌ای قدیمی و قوی برخوردارند. علاوه بر این نمایش تخت‌حوضی و سیاه‌بازی نیز در فرهنگ ما سابقه دیرینه‌ای دارد. از طرفی یک‌سری از نمایش‌ها به‌کلی رو به فراموشی می‌روند و امروزه کمتر کسی با ترنابازی، بقال‌بازی و این‌گونه نمایش‌های سنتی آشنایی دارد.
وی اضافه می‌کند: ضروری است مردم با این نمایش‌ها آشتی کنند. هرچند پیش از آن ابتدا باید بستر‌های لازم برای اجرای نمایش‌هایی از این دست فراهم شود؛ همان‌طور که در تهران تالار سنگلج به نمایش‌های آیینی اختصاص دارد و جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی نیز به اجرا درمی‌آید. با توجه به وجود استادان برجسته نمایش‌های آیینی، تعزیه و تکیه برغان در کرج از ظرفیت‌های خوبی در این زمینه برخورداریم.
ناصربخت می‌گوید: با این وصف وقتی چنین نمایش‌هایی در کرج اجرا نمی‌شود، نشان‌دهنده فراهم نبودن زمینه و بستر مناسب برای این کار است. به همین خاطر از مسئولان تقاضا داریم شرایطی ایجاد کنند که مردم بتوانند به‌جای روی آوردن به فیلم‌ها و سریال‌هایی که ارزش کیفی بسیار پایینی دارند، با آیین‌ها و سنت‌های خود آشنا شوند. دستیابی به این هدف نیز نیازمند توجه مدیران شهرداری و یک بیداری فرهنگی در این بخش است.
