عاقبت صفرهای پول
آیا نمایندگان مجلس به حذف صفر از پول ملی روی خوش نشان می‌دهند؟
لیلا شریف/روزنامه‌نگار
اگر مجلس و شورای نگهبان به لایحه دولت چراغ سبز نشان دهند، همین هزار تومانی یا بهتر بگویم 10هزار ریالی گوشه کیف پولتان، تبدیل به یک تومان خواهد شد و شاید هم چند سال دیگر هزار تومان‌های مچاله و بی‌ارزش جیبمان، جایی در لیست نوستالژی‌هایمان باز کنند.
داستان حذف صفر از پول ملی سابقه‌ای طولانی دارد. رد این تصمیم در اقتصاد ایران را باید در سال 86و پیشنهاد غلامرضا مصباحی مقدم عضو ناظر شورای پول و اعتبار جست‌وجو کرد، هر چند این تصمیم هیچ وقت از مرحله پیشنهاد فراتر نرفت اما در سال96 بار دیگر حذف صفر از پول ملی گل کرد و واکنش‌های مختلفی را به‌دنبال داشت. این دو تصمیم برای حذف صفر از پول ملی به نتیجه‌ای ختم نشدند تا اینکه در جدیدترین تصمیم‌گیری، دولت لایحه‌‌ای برای حذف 4صفر از پول ملی راهی مجلس کرد تا درصورت تصویب لایحه دولت هر 10هزار ریال با کسر 4صفر تبدیل به یک تومان شوند.
این لایحه موافقان و مخالفان خاص خود را دارد، برخی اجرایی شدن این تصمیم را در شرایطی که تورم روند صعودی دارد، مناسب نمی‌دانند و برخی هم از این ایده به‌عنوان راهی برای بالا کشیدن جایگاه ایران از قعر لیست ارزش پول کشورهای جهان معرفی می‌کنند.
این لایحه با قید یک فوریت از سوی دولت به مجلس فرستاده شده است و برهمین اساس نباید انتظار داشت که این لایحه به سرعت در دستور کار مجلس قرار بگیرد. البته آنطور که مهرداد بائوج لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه توضیح می‌دهد یک راه برای بررسی سریع‌تر این لایحه وجود دارد؛«لایحه‌های با فوریت بالاتر در مجلس زیاد هستند و بعید می‌دانم سریع نوبت به این لایحه برسد، مگر اینکه برخی از نمایندگان مجلس با تکیه بر ماده 49 آیین‌نامه این لایحه را خارج از نوبت راهی صحن علنی مجلس کنند. مجلس از آذر‌ماه درگیر بودجه می‌شود و به‌احتمال زیاد این لایحه اگر بخواهد با روال عادی در لیست بررسی‌های مجلس قرار بگیرد، به سال بعد موکول خواهد شد.»
جدا از بحث زمان بررسی لایحه دولت برای حذف 4صفر از پول ملی، این لایحه موجب شکل‌گیری نظرات موافق و مخالف در مجلس شده است. بر این اساس سراغ چهره‌های اقتصادی مجلس دهم رفتیم تا با تکیه بر یک نظرسنجی بدانیم نمایندگان از میان سه گزینه «1- اجرای حذف 4صفر از پول ملی 2- منتفی شدن لایحه دولت 3- موکول شدن اجرای لایحه به عادی شدن شرایط اقتصادی کشور و لغو تحریم‌ها»، کدام گزینه را انتخاب می‌کنند.
از میان 10نماینده حاضر در این نظرسنجی8نفر اجرای این طرح را به دوران بعد از لغوتحریم‌ها و عادی شدن شرایط اقتصادی موکول کرده‌اند و2نفر به اجرا شدن طرح در بازه زمانی فعلی رأی داده‌اند. نکته قابل توجه در این نظرسنجی این است که هیچ چهره‌ای با اصل لایحه مخالفت نداشت و بحث اصلی پیرامون زمان اجرا شکل گرفته است.
غلامرضا حیدری، عضو کمیسیون برنامه وبودجه
من به لایحه حذف 4صفر از پول ملی رأی مخالف خواهم داد. این حذف نمایشی، هیچ‌کدام از مشکلات اقتصادی کنونی را نه‌تنها حل نخواهد کرد بلکه می‌تواند سر منشأ یک تورم تازه باشد. وقتی 4صفر از واحد پول کشور حذف شود، ناخواسته هزینه‌های تازه‌ای به جامعه تحمیل می‌شود. امروز در شرایطی هستیم که مردم، به‌خصوص دهک‌های کم درآمد جامعه، به سختی معیشت خود را می‌گذرانند و چون خرده‌های باقی‌مانده در واحد پول جدید عموما توسط فروشنده به بالا گرد می‌شود، هزینه تازه‌ای به مجموعه هزینه‌های قبلی این افراد افزوده می‌شود. اگر بنا را بر این بگذاریم که حذف 4صفر از پول ملی نمایشی نیست، در بهترین حالت شاید بتواند یک مسکن موقت برای درد کم ارزش شدن ریال باشد؛ چرا که بسترهای لازم برای اصلاح تعداد صفرهای موجود هنوز فراهم نشده است. فراموش نکنیم تورم کنونی ریشه در مسائل دیگری دارد. ریشه اول در بحث روابط خارجی ماست. این روزها ما با همه جهان درگیریم. کشور در تحریم گسترده و ناجوانمردانه‌ای غرق شده است. ریشه دوم در فسادها و غارتگری‌های این روز است که گوش ما انگار دیگر به شنیدن هزاران هزار میلیارد از آن عادت کرده است. امروزه سرمایه‌های هنگفتی از کشور خارج می‌شود آب و از آب تکان نمی‌خورد. روندی که موجب شده دیگر دخل و خرج کشور با هم همخوانی نداشته باشد. اگر هدف کنترل تورم است، باید سراغ این ریشه‌ها برویم نه اینکه دست به حرکات نمایشی بزنیم. با این اوصاف، من بعید می‌دانم که این طرح در مجلس رأی بیاورد.
عزت‌الله یوسفیان ملا، عضو کمیسیون برنامه و بودجه
حذف صفر از پولی ملی باید در شرایط مطلوب اقتصادی اتفاق بیفتد، هم‌اکنون ایران در این شرایط قرار ندارد. اقتصاد ما دچار نوسانات جدی است، قیمت سکه و ارز روزانه تغییر می‌کند. نکته مهم دیگر در مسئله تبدیل ریال به تومان، آموزش عمومی است، باید مدتی بر این موضوع کار می‌شد تا مردم منافع این مسئله را درک کنند و بعد از عبور از مراحل آموزش و فرهنگسازی، چنین تصمیمی، اجرایی شود. هم‌اکنون تصور عمومی این است که مسئولان با این اقدام در تلاش هستند تا آثار روانی گرانی را کم کنند. اگر این تصمیم در زمان رونق اقتصادی و با پشتوانه آموزشی کافی اجرا شود، اقدام مفیدی خواهد بود اما در شرایط کنونی انجام این اقدام درست نیست.
حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه
موضوع حذف 4صفر برخورد با پدیده‌است که خود معلول عوامل مختلف است. این طرح نمی‌تواند آنچنان تأثیری در مسائل اقتصادی کشور داشته باشد و شاید تنها یک فضای روانی ایجاد کند.البته من با اصل بحث مخالف نیستم اما واقعیت این است که این طرح اثر چندانی بر وضعیت اقتصادی کشور ما ندارد.من کلیات این طرح را قدم مثبتی می‌دانم اما بهتر بود به جای پرداختن به این موضوع به پیگیری و اصلاح مسئله افزایش حجم نقدینگی کشور، اصلاح نظام بانکداری، توزیع ارزی و... که موجب کاهش ارزش پول ملی شده‌اند، می‌پرداختند. این طرح در مجموع کار مثبتی است اما فعلا در دسته اولویت‌های اقتصادی کشور ما جایی ندارد.
محمدمهدی مفتح، عضو کمیسیون برنامه و بودجه
پایه حذف صفر از پول ملی باید بر اصلاح سیستم اقتصادی تعریف و تفسیر شود. از نظر من در شرایط فعلی حذف 4صفر هیچ باری از دوش اقتصاد ما برنخواهد داشت.این تصمیم زمانی مناسب است که تورم کنترل شده باشد. ما می‌توانیم از این راه به‌عنوان تسهیل مبادلات استفاده کنیم اما با توجه به تورم سنگینی که اقتصاد کشور را درگیر کرده است، این تصمیم تنها یک هزینه جدید برای کشور ایجاد می‌کند و تسهیل مبادلات دست یافتنی نخواهد بود.متأسفانه مسئولان دولتی درست توضیح نمی‌دهند که این تصمیم چه تأثیری بر شاخصه‌های اقتصادی می‌گذارد و تنها خواهان اجرای یک طرح هستند.
سیدناصر موسوی لارگانی، عضو کمیسیون اقتصادی
من با این طرح موافقم اما نه در شرایط فعلی. حذف 4صفر برای ارتقای پول ملی ما ضروری است ولی باید زمینه‌اش مهیا شود. شاهد تورمی 40درصدی در کشور هستیم. این لایحه هم اگر اجرا شود، موجب یک تورم مضاعف می‌شود که دیگر برای مردم قابل تحمل نیست. بنابراین حذف 4صفر از پول ملی خوب است اما باید تورم و از سوی دیگر تهدید‌ها و فشارهای اقتصادی کشور کاهش پیدا کند تا شرایط اجرای این لایحه مهیا شود. بنابراین من در کل با این لایحه موافقم اما در مورد زمان اجرا بحث دارم و تا آنجا که من از همکارانم پرسیده‌ام، آنها هم با اجرای این طرح در این شرایط مخالف هستند.
هادی قوامی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه
دولت با حذف 4صفر به‌دنبال ساده‌سازی اعداد بزرگ است تا کارها و معاملات پولی راحت‌تر انجام شود.این لایحه نیازمند شرایطی است و باید بانک مرکزی قبل از هر اقدامی پیش‌فرض‌های لازم را عملیاتی کند.
مهرداد بائوج لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه
بنده موافق این لایحه هستم. این اتفاق مطالبه عمومی مردم است؛ چرا که ریال سال‌هاست از سوی مردم حذف شده است. در این میان نمی‌توان از کنار شرایط حساس اقتصادی کشور به راحتی عبور کرد.با وجود این من با اصل قضیه موافق هستم و از نظر بنده باید اجازه بدهیم که این لایحه روال عادی خودش را در مجلس طی کند و نمایندگان با توجه به شرایط آن زمان دست به تصمیم‌گیری بزنند. با توجه به گفت‌وگویی که با سایر نمایندگان داشتم، گمان می‌کنم نمایندگان مانعی در برابر این لایحه ایجاد نخواهند کرد. عاقلانه هم این است که نمایندگان مخالفتی نکنند و بگذارند تا این لایحه روند طبیعی‌اش را در مجلس طی کند.
احمد انارکی، عضو کمیسیون اقتصادی
بسیاری از کشورها در دنیا در مسیر حذف صفر از پول ملی گام برداشته‌اند؛ کشورهایی مانند ترکیه یا حتی آلمان پس از پایان جنگ جهانی دست به این اقدام زدند. بسیاری معتقدند که اجرایی شدن این تصمیم نیازمند عبور از التهابات اقتصادی است اما از نظر من با توجه به بازه زمانی دوساله‌ای که دولت برای این کار انتخاب کرده است و زمانی که مجلس برای بررسی این لایحه نیاز دارد، زمان کنونی برای تصویب لایحه دولت مناسب است. بنابراین با توجه به زمان مورد نیاز بررسی و تصویب لایحه حذف صفر از پول ملی بهتر است این تصمیم اجرا شود تا امکان اجرای آن در سال‌های بعد فراهم شود.
سید فرید موسوی، عضو کمیسیون اقتصادی
هر چند این امر موضوعی الزامی است ولی در شرایط فعلی متأسفانه بستر مناسب برای اجرای اثربخش این طرح وجود ندارد. تجربه سایر کشورها هم نشان می‌دهد که اگر این اقدام در زمان نامناسب انجام شود و از سوی دیگر بستر و شرایط اقتصادی اصلاحی این تصمیم فراهم نباشد، حذف صفر با شکست مواجه خواهد شد. مسئله امروز ما مشکل حساب و کتاب در اقتصاد نیست که با حذف صفر درصدد تسهیل آن باشیم، اشکال اساسی در دخل و خرج است که باید اقدامات معطوف به اصلاح آن باشد. حذف صفر زمانی می‌تواند اثرگذار باشد که ثبات اقتصادی بر کشور حاکم باشد، در شرایط فعلی که در شرایط تورمی بالا قرار داریم و انتظارات تورمی آتی نیز مناسب نیست، حذف صفر جز هزینه عایدی دیگری نخواهد داشت.
معصومه آقاپور؛ عضو کمیسیون اقتصادی
اجرای طرح حذف صفر از پول ملی برای شرایط کنونی‌کشورمان مناسب نیست و اجرای این خواسته را باید به زمانی که اقتصاد کشورمان شرایط متعادلی دارد، موکول کنیم. کشور باید آرایش جنگ اقتصادی داشته باشد. به چند علت کشور شرایط مناسبی برای حذف صفر از پول ملی ندارد، در صورت اجرای این طرح در شرایط فعلی بین 2تا 15درصد تورم افزایش پیدا می‌کند. زمانی که 4صفر حذف شود قاعدتا برخی از قیمت‌گذاری‌ها اعشاری می‌شود؛ به‌عنوان مثال یک کالای هزار و 700تومانی به رقم 7/1قیمت‌گذاری می‌شود. مطمئنا فروشندگان این کالاها را به سمت بالا رند می‌کنند و کالایی که قیمت اعشاری 7/1 داشت با قیمت 2تومان فروخته می‌شود. این همان تورم مخفی است که به بازار تحمیل می‌شود. از سوی دیگر هزینه‌های حسابداری و سردرگمی مردم در این محاسبه‌ها به کشور تحمیل می‌شود و این سردرگمی‌ها حداقل تا 2سال ادامه خواهد داشت. حذف صفر الزامی است اما در شرایط جنگ اقتصادی چنین تصمیمی جز اینکه به کشور ضربه وارد کند، ثمره‌ای ندارد.
در همینه زمینه :