حزب سلطان

باز هم خبری تکان‌دهنده از ترکیه؛ روز سه‌شنبه روزنامه حریت از بررسی طرح اخراج احمد داوود اوغلو و 3نفر دیگر از رهبران حزب عدالت و توسعه توسط کمیته مرکزی این حزب خبر دادند. براساس گزارش حریت، کمیته مرکزی عدالت و توسعه، موافقت اولیه خود را با اخراج این افراد اعلام کرده و پرونده آنها اکنون در اختیار شورای انضباطی حزب است. به گفته منابع آگاه این تصمیم بعد از نشستی 5ساعته در کمیته مرکزی و به ریاست رجب‌طیب اردوغان اتخاذ شده است، علت آن نیز انتقادات صریح داوود اوغلو، آیهان سفر اوستون، سلجوق اوزداغ و عبدالله باشچی از ریاست حزب و همچنین تلاش مخفیانه آنها به‌منظور تاسیس حزبی جدید برای حضور مستقل در انتخابات است.
احمد داوود اوغلو که بعد از پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات (سال 2002)، مناصب رفیعی ازجمله وزارت خارجه یا نخست‌وزیری دولت ترکیه را بر عهده داشته است، سرانجام در سال 2016 و بر اثر تشدید اختلافاتش با اردوغان از قدرت کناره‌گیری کرده و به‌تدریج در جایگاه منتقد جریان حاکم بر حزب عدالت و توسعه نزد رسانه‌های ترکیه شناخته شد. وی طی سال‌های اخیر نسبت به آنچه «انحراف از اصول اساسی حزب عدالت و توسعه» به‌شمار می‌آمد، انتقاد داشته است. این انتقادات اما در ماه‌های اخیر و مخصوصا بعد از انتخابات شهرداری استانبول وارد مرحله جدیدی شد؛ به‌گونه‌ای که داوود اوغلو علنا با تصمیم اردوغان برای برگزاری مجدد انتخابات استانبول مخالفت کرد.
طرح اخراج داوود اوغلو از حزب عدالت و توسعه در حالی رسانه‌ای شده که بسیاری از رهبران سابق این حزب و حتی مؤسسان آن نسبت به عملکرد اردوغان موضع منفی اتخاذ کرده‌اند؛ ازجمله عبدالله گل، رئیس‌جمهور یا علی باباجان، معاون سابق نخست‌وزیر ترکیه که از وی با عنوان معمار نهضت اقتصادی مدرن این کشور نیز نام برده می‌شود. اگرچه تاکنون خبری مبنی بر احتمال خروج عبدالله گل از عدالت و توسعه منتشر نشده اما علی باباجان در ‌ماه جولای رسما از این حزب استعفا و با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده: «ترکیه به چشم‌اندازی جدید برای عبور از بحران‌های کنونی احتیاج دارد».
شبکه العربیه در این‌باره می‌نویسد: پیش‌بینی می‌شود داوود اوغلو، نیهات ارگون، حسین چلیک و بشیر آتالای به‌عنوان نخست‌وزیر و وزرای سابق دادگستری، وزارت کشور و صنایع و بازرگانی ترکیه با خروج از عدالت و توسعه به حزب جدید علی باباجان بپیوندند. اگرچه به‌نظر نمی‌رسد صحنه تحولات سیاسی ترکیه به‌سادگی روایت العربیه باشد.

دوگانه مخالفان 
در نگاه اول (مخصوصا آنطور که رسانه‌های مخالف اردوغان تلاش می‌کنند نشان دهند) حزب حاکم عدالت و توسعه در معرض شکل‌گیری نوعی دوقطبی میان عبدالله گل و اردوغان قرار گرفته است. بر این اساس و با توجه به سیطره شبه‌مطلق اردوغان و حامیانش بر ساختار کنونی حزب، خروج هر یک از سران عدالت و توسعه به‌معنای پیوستن آنها به اردوگاه عبدالله گل خواهد بود. اما این تصویر با واقعیت فاصله قابل توجهی دارد؛ چراکه در میان مخالفان اردوغان نیز طی سال‌های گذشته دوقطبی بسیار سختی شکل گرفته است. در یک سوی این طیف، علی باباجان و عبدالله گل و در سوی دیگر آن، داوود اوغلو قرار دارد. برای فهم بهتر این دوقطبی باید نگاهی انداخت به پیشینه سیاسی- اجرایی 2 طیف یاد شده؛ علی باباجان با عنوان معمار نهضت اقتصادی ترکیه در عصر عدالت و توسعه شناخته می‌شود و طرفدار لیبرالسیم اقتصادی و نظام مالی بین‌المللی است و در مقابل اما احمد داوود اوغلو به‌عنوان معمار سیاست خارجی ترکیه در عصر عدالت و توسعه، همچنان گفتمانی نزدیک به حزب عدالت و توسعه (مشهور به داخل قلعه) را نمایندگی می‌کند و از سوی دیگر، شدت انتقاداتش از سیاست‌های حزب در سال‌های اخیر و شخص اردوغان هرگز مشابه طیف علی باباجان و همراهان او نبوده است؛ دست‌کم تا به امروز!
با این حال اما تمام مخالفان اردوغان اکنون در یک نقطه به اشتراک رسیده‌اند؛ دیگر جایی برای آنها در عدالت و توسعه باقی نمانده است؛ امری که بدون شک نشان از رقابتی پیچیده در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در سال آینده دارد. روزنامه العربی‌الجدید در این‌باره می‌نویسد: اگرچه هنوز معادلات جدید انتخابات ترکیه در سایه انشقاقات گسترده در حزب حاکم روشن نیست، اما از هم‌اکنون می‌توان گفت با خروج داوود اوغلو از این حزب ساختار سنتی آن به کلی از بین رفته و دیگر هیچ قطب توانمندی مقابل اردوغان و حامیانش باقی نمانده است.