شعله‌ها و خیمه‌ها

عجب‌شیر
شعله‌ها و خیمه‌ها

      پولکه‌گردانی
یکی از خاص‌ترین مراسم‌  عزاداری ایران در شمال غربی برگزار می‌شود؛ جایی در عجب‌شیر، ازجمله در روستای شیشوان. البته در دیگر مناطق این جغرافیا نیز می‌توان سر و سراغی از این آیین گرفت. نامش را پولکه‌گردانی گذاشته‌اند و معتقدند که قدمتش به دوران صفویه بازمی‌گردد. این آیین به ثبت ملی هم رسیده است. پولکه، یک توپ پارچه‌ای است که آغشته به نفت و مواد اشتعال‌زاست. آن را در شب عاشورا آتش زده و می‌چرخانند. بدین وسیله در شب‌ها، نوری را مشاهده می‌کنیم که فضای عزاداری را به طرز خاصی روشن کرده؛ نوری که حاصل آتش‌هاست؛ آتشی که به‌معنای سوختن خیمه‌های خاندان امام حسین علیه‌السلام است. در این مراسم، مشعل یا پولکه اصلی در میدان اصلی روستای شیشوان روشن می‌شود. بزرگ‌ترها مشعل‌های بزرگ‌تر و کوچک‌ترها هم مشعل‌های کوچک‌تر را برمی‌دارند تا بتوانند آنها را بگردانند. وقتی که منبع اصلی روشن شد، مشعل‌های کوچک‌تر از محله‌ها به سمت میدان اصلی برده می‌شوند. سپس عزاداران این مشعل‌ها را با زنجیرهای بلندی که به دست‌شان بسته شده، با منبع اصلی روشن می‌کنند و می‌گردانند. با توجه به اینکه این مراسم شب‌ها برگزار می‌شود، فضای خاصی را ایجاد می‌کند که در کمتر آیینی مشاهده می‌شود.

شاهرود
داستان تکیه زنجیری

      طوق‌بندان
یکی دیگر از مراسم‌ خاص عزاداری در ایران را می‌توان در شهر شاهرود جست‌وجو کرد که معروف به آیین طوق‌بندان است. در این مراسم، تکیه بازار شاهرود معروف به تکیه زنجیری، وظیفه دارد تا طوق‌ها را جمع‌آوری کرده و دسته‌های طوق‌بندان را برگزار کند. طی این مراسم، عزاداران به سوی تکیه بازار راه افتاده و به چاوش‌خوانی می‌پردازند. طوق‌ها 3 قسمت زبانه، بدنه و چوب دارند که روی 2 دست عزاداران قرار می‌گیرند و آنها به راه می‌افتند. به این ترتیب همه طوق‌‌ها از محله‌ها و منبرخانه‌ها جمع شده و به نزدیک‌ترین تکیه یا مسجد محل برده می‌شود. بعدازظهر روز پنجم محرم است که خادمان تکیه بازار با چاوشی‌خوانی و صلوات، طوق‌ها را از مسجدها و تکیه‌های مختلف جمع کرده و در محله قلعه و جاهای دیگری از شهر، به هم وصل می‌کنند. این دسته‌های عزاداری به حرکت خودشان در خیابان‌های شاهرود ادامه می‌دهند و به مقصد مزاری قدیمی شهر که مدفن علمای بزرگواری است، راه می‌افتند. در این حین سینه‌زنی و نوحه‌خوانی هم می‌کنند و سپس طوق‌ها را به‌صورت خوابیده روی دوش خود گذاشته و «یاعباس، یاعباس»گویان، به تکیه بازار می‌روند. بعد از پایان مراسم، این طوق‌ها در محل خود در تکیه بازار قرار می‌گیرند.