مسیر دشوار هگمتانه برای جهانی شدن

فاطمه کاظمی| همدان ـ خبرنگار: 


سال گذشته هم‌زمان با برگزاری رویدادهای بین‌المللی گردشگری در همدان که احتمال ثبت جهانی‌ تپه هگمتانه افزایش پیدا کرده بود، با اصرار یکی از نمایندگان همدان در مجلس و با همکاری شهرداری و البته سکوت مسئولان اداره کل میراث فرهنگی این تپه به منظور جلب رضایت آهن‌فروشان آسفالت شد و تقریبا برای همیشه شانس جهانی ‌شدنش را از دست داد. 

هرچه فعالان مدنی فریاد زدند و هرچه رسانه‌ها اعتراض کردند، هیچ مسئولی گوشش بدهکار نبود چون معمولا اقدامات تبلیغاتی مهم‌تر از اقدامات زیربنایی است. آن زمان هیچ مسئولی فکر نمی‌کرد با این اقدام نابخردانه چه فرصتی را از شهروندان همدانی و همه ایرانیان گرفته است. 

حدود یک ماه پیش که حسین زندی، فعال مدنی و روزنامه‌نگار، به همراه امیر خجسته، نماینده مردم همدان در مجلس، در حضور رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور دوباره موضوع ثبت جهانی هگمتانه را مطرح کردند، علی‌اصغر مونسان گفت: تا موانعی مانند آهن‌فروشان، مسیر آسفالت‌شده، پایانه سرگذر و موارد این‌چنینی رفع نشوند، هگمتانه برای ثبت جهانی‌ شدن شانسی نخواهد داشت.

 از آن زمان طبق معمول هریک از مسئولان تقصیر را به گردن دیگری انداختند؛ شهرداری گفت میراث فرهنگی مقصر است و میراث فرهنگی هم شهرداری را مقصر دانست. نماینده‌ای هم که اصرار بر آسفالت هگمتانه داشت سکوت کرد.

 استاندار هم به جای تذکر به مقصران اصلی این اتفاق، رسانه‌ها را مورد هجمه قرار داد و اظهار کرد: هگمتانه ثبت جهانی می‌شود و شایعه‌سازان بی‌اعتبار خواهند شد. حالا هگمتانه مانده است و بلاتکلیفی‌اش برای ثبت جهانی‌ شدن. 


آسفالت بهانه است

یکی از جالب‌ترین اظهارنظرها درباره این موضوع گفته حمید بادامی‌نجات، نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر، است. او در نشستی خبری گفت: پیگیر ثبت جهانی آثار تاریخی شهر هستیم، اما این‌که بگوییم اقدام شهرداری برای آسفالت هگمتانه به ثبت جهانی نشدن هگمتانه منجر شده است، درست نیست چراکه تا زمانی که موضوع آسفالت مطرح نشده بود هم این اثر ثبت جهانی نشده بود. 

وی بیان کرد: کم‌کاری شده است که با وجود آثاری همچون غار علیصدر، تپه نوشیجان، گنجنامه و آثار دیگر تاکنون حتی یک اثر ثبت جهانی هم نداشته‌ایم، البته نباید همه بار را به دوش شهرداری بیندازیم باید مطالبه را از همه‌جا داشته باشیم. 

نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر با بیان این‌که متأسفانه تاکنون پرونده‌ای برای ثبت جهانی به یونسکو منتقل نشده است، افزود: آوردن مسئولان یونسکو به همدان با اجرای همایش «جاده ابریشم» و استفاده از این ظرفیت یکی از راه‌ها برای کمک به ثبت جهانی آثار است. 

بادامی‌نجات در شرایطی این حرف‌ها را می‌زند که آسفالت به عنوان یکی از موانع اصلی ثبت جهانی هگمتانه در فهرست موانع آورده شده است. 


برهه مناسب برای جلب توجهات

‌مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری استان همدان هم با بیان این‌که پیگیری ثبت جهانی هگمتانه از دغدغه‌های مهم ذهنی ماست به همشهری گفت: ما در حال آماده‌ کردن زمینه تسریع ثبت جهانی هگمتانه هستیم اما این‌که در این ‌باره چه اتفاقاتی باید بیفتد مربوط به مسائل فنی است و از 2 بُعد باید بررسی شود. 

علی مالمیر تصریح کرد: یکی این‌که مشاغل مزاحم شهری براساس قوانین شهرداری تعیین تکلیف و در این چهارچوب ساماندهی شود. مساله دیگر تملک عرصه هگمتانه است که آن هم یا دولت باید بتواند تامین اعتبار کند و آن را تملک کند یا این‌که زمین معوضی تعلق بگیرد تا موضوع تملک حل شود. 

وی در برابر این توضیح که با این تفاسیر شانس هگمتانه برای ثبت جهانی بسیار پایین است، افزود: من به این موضوع اعتقاد ندارم بلکه معتقدم یکی از بهترین زمان‌های یکی، دو دهه اخیر که توجه همه به هگمتانه معطوف شده الان است.

 درست است که کار به صورت فیزیکی پیش نرفته است، اما همین که میراث فرهنگی، شهرداری، استانداری، اصناف، شورای شهر، رسانه‌ها و مردم به دنبال ثبت جهانی هگمتانه هستند اتفاق خوبی است و این توجهات می‌تواند باعث هماهنگی دستگاه‌ها شود. مثلا اگر قرار است آهن‌فروشان از عرصه هگمتانه جمع‌آوری شوند، باید انگیزه‌ای برای کسبه ایجاد شود تا با طیب خاطر از آنجا نقل مکان کنند. 


ثبت جهانی تپه نوشیجان

‌مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری استان همدان در پاسخ به این سوال که آیا آثار دیگری در همدان نامزد ثبت جهانی هستند، گفت: 2 اثر مهم که پرونده آنها برای ثبت جهانی آماده شده است هگمتانه و غار علیصدر هستند، اما پرونده نوشیجان، ارزانفود و کاروانسراهای تاج‌آباد و فرسفج هم در زنجیره‌ کاروانسراهای دیگر آماده شده است. 

علاقه‌مندیم در صورت ثبت ملی شدن قنات روستای قاسم‌آباد پرونده این قنات در زنجیره قنات‌های دیگر را نیز برای ثبت جهانی آماده کنیم اما هگمتانه و غار علیصدر از همه مهم‌ترند. 

مالمیر درباره تپه نوشیجان توضیح داد: به دنبال این هستیم که معابد دوران ماد را که در جوار نوشیجان و تپه حاجی‌خان است مورد کاوش قرار دهیم تا ثبت جهانی آن در قالب یک زنجیره پیگیری شود. 

دانشگاه بوعلی سینا در این زمینه اقدامات مناسبی انجام داده است و با یکی از مجموعه‌های دانشگاهی کشور ایتالیا که در حوزه ماد مطالعه کرده بودند، وارد مذاکره شده است. ما هم جلسه‌ای با آنها داشتیم تا شاید بتوانیم با انجام کاوش‌های بیشتر شرایط را برای ثبت جهانی زنجیره‌ای این تپه فراهم آوریم. 


مسئولان استان تعلل می‌کنند

امیر خجسته، نماینده مردم همدان در مجلس شورای اسلامی، گفت: رسانه‌ها و فعالان مدنی ما را نیز به موضوع ثبت جهانی هگمتانه حساس کرده‌اند و روزی نیست که این موضوع را پیگیری نکنیم. در این میان مسئولان سازمان میراث فرهنگی کشور می‌گویند تا موانع گفته‌شده برطرف نشود، نمی‌توان پرونده هگمتانه را برای ثبت جهانی ارسال کرد.  

وی خاطرنشان کرد: من از مسئولان ارشد استان خواسته‌ام برای رفع موانع اقدام کنند، اما آنها می‌گویند کارگروه تشکیل داده‌ایم. من نمی‌دانم تشکیل این کارگروه چقدر زمان می‌خواهد که آنقدر تعلل می‌کنند؟

نماینده مردم همدان در مجلس شورای اسلامی معتقد است: همدان با ثبت جهانی شناخته می‌شود چون گردشگران جهانی با اثر ثبت جهانی شده راه این شهر را پیدا خواهند کرد، اما هگمتانه همچنان بلاتکلیف مانده است. همه‌چیز دست مسئولان استان است و من هم مقام اجرایی نیستم اما از مسئولان خواسته‌ام موانع را برطرف کنند تا پرونده ثبت جهانی هگمتانه را پیگیری کنیم.