نگاه کردستان به بانه و مریوان

محمدتوفیق مشیرپناهی/سنندج - خبرنگار

  طرح منطقه آزاد تجاری هفت شهرستان از جمله بانه و مریوان در فاصله بین مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام معطل مانده است. به گفته معاون اقتصادی استاندار، موضوع منطقه آزاد مریوان و بانه برای چندمین بار متوالی است که مطرح شده و تمام مراحل آن در دولت و مجلس طی شده و در کمیسیون مجلس در حال بررسی است. به نظر می‎رسد عزم دولت برای ایجاد مناطق آزاد تجاری جدید در کشور جزم است؛ نیازی که شاید کردستان بیش از سایر استان‌ها آن را احساس ‌کند. 

موانع پیش روی منطقه آزاد بانه و مریوان 
علاوه بر تفاوت در نیاز به منطقه آزاد تجاری، مناطق پیشنهادی کردستان تفاوت‌های دیگری هم با سایر مناطق کشور دارند. به گفته عضو هیات‌ رئیسه اتاق بازرگانی کردستان، منفصل بودن محدوده‎های پیشنهادی بانه و مریوان مشکلاتی را در مدیریت این مناطق و امکان انتقال کالا به وجود خواهد آورد و ممکن است موجب اختلاف بین مسئولان و اهالی دو شهرستان شود، زیرا توسعه عادلانه و متوازن این دو شهرستان در قالب یک طرح تا حد زیادی دور از واقعیت است. 
کریم سعیدپناه همچنین به واگذاری زمین، که تا زمان تصویب طرح جامع فقط 15 درصد آن اجرا می‎شود، اشاره می‌کند که روند ایجاد تسهیلات و ارائه خدمات را با وقفه‎ای دوساله مواجه خواهد کرد. 
او تصریح می‌کند:‌ از سوی دیگر، ممکن است رانت‎های اطلاعاتی و دخالت‎ نمایندگان و اطرافیان آنها هم در این زمینه اتفاق بیفتد و موجب شکل‎گیری مافیای اقتصادی و زمین‎داران شود.
مدیرعامل یک شرکت بازرگانی در بانه در ادامه با اشاره به نقشه پیشنهادی منطقه آزاد بانه و مریوان و شبهه‌های پیش‌آمده توضیح می‌دهد: منطقه آزاد بانه و مریوان با حدود 8 هزار هکتار کوچک‌ترین منطقه آزاد در کشور خواهد بود که تقریبا یک‌سوم آن در بانه و بقیه در مریوان پیش‌بینی شده است در حالی که مساحت منطقه آزاد ماکو بیش از 500 هزار هکتار است. همچنین بر اساس شرایط کمیسیون اقتصادی مجلس، نقشه پیشنهادی محدوده منطقه آزاد نباید شامل هیچ‎کدام از مناطق جمعیتی باشد. به عبارت دیگر، نه شهر بانه و مریوان و نه هیچ‎کدام از روستاهای این شهرستان‌ها نباید در محدوده طرح قرار گیرند. این نابرابری‎ها در شرایطی است که شهرهای آبادان، خرمشهر، ماکو و اروند داخل محدوده منطقه آزادند. 
سعیدپناه البته به فراهم نشدن زیرساخت‎های لازم برای ایجاد منطقه آزاد که جزو پیش‎شرط‎های کمیسیون اقتصادی است هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: تا وقتی نمایندگان استان نتوانند ‎ اعتبار لازم را جذب کنند، ‌تامین نبودن زیرساخت‌ها مانع تحقق اهداف منطقه آزاد خواهد بود. سال‎ها طول خواهد کشید که فراهم شدن درصدی از زیرساخت‌هایی مانند شبکه‎های حمل ‌و ‌نقل و راه‎های ارتباطی، فرودگاه، انبارداری، مراکز ترخیص کالا، مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی، کارخانه‌ها و امور بیمه و بانکداری پیشرفته، مراکز خدماتی و اقامتی جنبه اجرایی به خود بگیرد. 

زیرساخت‌های مورد نیاز بانه و مریوان 
یک کارشناس ارشد مدیریت استراتژیک هم با بیان این‌که در مناطق آزاد کشورمان اهداف گوناگونی چون سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد و تنظیم بازار کار و کالا تعیین شده است به همشهری می‎گوید: در کردستان مشکل اساسی طرح‌ها، نبود زیرساخت‌هاست.
پیمان اسراری با بیان این‌که راه و جاده دو مورد از مولفه‌های اصلی در سرعت‌دهی به ایجاد منطقه آزاد هستند،‌ می‌افزاید: ایجاد فرودگاه در بانه و مریوان و تکمیل فرودگاه سقز بسیار مهم است. همچنین مولفه دیگر، شکل‌گیری بازار در این 2 شهر برای استفاده از شرایط منطقه آزاد است.  وی ادامه می‎دهد: اگر نتوانیم زیرساخت‌های مورد نیاز منطقه آزاد تجاری را آماده کنیم و این مساله فقط در قالب طرح بماند و اجرایی نشود، آثار تورمی بالایی در اقتصاد به‌ویژه در افزایش نرخ زمین و مستغلات، مسکن و اجاره‌بهای مغازه‌ها خواهد داشت. 

تورم و افزایش قیمت‏ها
مدیرعامل شرکت حمل‌ و‌ نقل بین‏المللی خلیج فارس در کردستان می‎گوید: تردیدی وجود ندارد که ایجاد این منطقه آزاد تجاری، به لحاظ روانی، شرایط تورمی ایجاد می‌کند و فضای عرضه و تقاضا در حوزه زمین دچار مشکل خواهد شد، ضمن آن‌که در اقتصاد مرزی به طور میانگین 50 هزار نفر از این طریق امرارمعاش می‎کنند. بنابراین اجرای ناصحیح پروژه منطقه آزاد، محل ارتزاق آنها را با مشکل مواجه خواهد کرد. اسراری با بیان این نکته که ضعف مدیریتی منجر به دوری مناطق آزاد از رسالت اصلی خود خواهد شد، اظهار می‌کند: اجرا نشدن کامل قانون، چگونگی اداره مناطق آزاد از جمله ماده 27 قانون در کنار نگاه بخشی و تعلل تصمیم‌گیری از سوی برخی مدیران ذی‌ربط و همچنین فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم منجر به دفع سرمایه‎گذار و راکد ماندن فعالیت‎های تجاری در این مناطق خواهد شد.
وی بی‏توجهی به مزیت‌های سرمایه‎گذاری در مناطق آزاد را عاملی در خالی گذاشتن عرصه برای رقبای کشورهای همسایه در بازارهای خارجی می‎داند و تصریح می‌کند: این رفتار علاوه بر به توفیق نرسیدن در دستیابی به اهداف از پیش تعیین‌شده، منجر به کاهش درآمدهای عمومی کشور از طریق درآمد ناشی از عوارض گمرکی و مالیاتی خواهد شد. 
مدیرعامل شرکت حمل ‌و ‌نقل بین‏المللی خلیج‌فارس در کردستان داشتن 278 کیلومتر مرز مشترک با عراق، برخورداری از گمرک‎های بین‌المللی باشماق، سیف سقز و سیرانبند بانه، امنیت حاکم در منطقه، لزوم کاهش بیکاری افسارگسیخته در کردستان و اتمام پروژه فرودگاه سقز و جاده مریوان- سنندج و همچنین ظرفیت‌های کشاورزی، گردشگری، توریست‌درمانی و ظرفیت‌های صنعتی در کنار ریشه‎های مشترک فرهنگی، زبانی، اجتماعی و تاریخی با اقلیم کردستان را از جمله قابلیت‌هایی می‌داند که می‌تواند به عنوان پارامترهایی برای فعالیت منطقه آزاد تجاری در کردستان مورد عنایت قرار گیرد.

دولت پیگیر ایجاد منطقه آزاد است
با وجود انتقادهای مطرح‌شده، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کردستان با بیان این‌که راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری- صنعتی بانه و مریوان نقش زیادی در توسعه کردستان دارد، می‌گوید: بسیاری از کشورهای همسایه ما با راه‎اندازی و ایجاد مناطق آزاد به توسعه و شکوفایی رسیده‌اند.
حسین فیروزی با تاکید بر آثار مثبت ایجاد منطقه آزاد تجاری بانه و مریوان بر اقتصاد استان تصریح می‌کند: منطقه آزاد تجاری می‌تواند در جذب سرمایه خارجی، جذب و انتقال تکنولوژی و در نهایت ایجاد فرصت‌های اشتغال نقش بسزایی داشته باشد. 
وی ادامه می‎دهد: شاخص‎های توسعه در کردستان به دلایل مختلف پایین است و شیوه‌های عادی و معمول در سیاست اقتصادی پاسخگوی وضع نامطلوب اقتصادی در این استان نخواهد بود و رفع آن به جهشی اقتصادی نیاز دارد که توسعه منطقه را سرعت بخشد. 
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کردستان عنوان می‌کند: ایجاد منطقه آزاد تجاری در بانه و مریوان یکی از راهکارهایی است که در توسعه این منطقه و رشد اقتصادی آن موثر خواهد بود. 
این مسئول با یادآوری مخالفت مجلس نهم با تصویب لایحه دولت برای ایجاد مناطق آزاد جدید در کشور از جمله در کردستان، ابراز امیدواری می‌کند با تصویب لایحه در مرکز پژوهش‎های مجلس دهم این نیاز و مطالبه محقق شود. 
فیروزی تصریح می‎کند: فاز اول منطقه ویژه بانه با 35 هکتار نهایی شده و آماده واگذاری به سرمایه‎گذار برای راه‎اندازی کار و فعالیت است. در مریوان نیز به دنبال احیای موضوع منطقه ویژه و منطقه آزاد هستیم تا زمینه جذب سرمایه‌گذار فراهم شود.


عضو هیات‌ رئیسه اتاق بازرگانی کردستان: منفصل بودن محدوده‎های پیشنهادی بانه و مریوان مشکلاتی را در مدیریت این مناطق و امکان انتقال کالا به وجود خواهد آورد و ممکن است موجب اختلاف بین دو شهرستان شود

یک کارشناس ارشد مدیریت استراتژیک: اگر نتوانیم زیرساخت‌های مورد نیاز منطقه آزاد تجاری را آماده کنیم و این مساله فقط در قالب طرح بماند و اجرایی نشود، آثار تورمی بالایی در اقتصاد خواهد داشت


معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کردستان: شاخص‎های توسعه در کردستان به دلایل مختلف پایین است و ایجاد منطقه آزاد تجاری در بانه و مریوان در توسعه این منطقه موثر خواهد بود