زیست بوم
شناسایی آلاینده‌ها در یزد
واحدهای تولید کاغذ، کاشی و سرامیک و واحدهای فولادی و شیمیایی آلاینده‌ترین صنایع استان به حساب می‌آیند
سارا گلابگیریان|یزد- خبرنگار:
آلایندگی صنایع مشکلی است که همواره دشت یزد- اردکان را با چالش مواجه کرده است. از جمله صنایع آلاینده می‌توان به واحدهای فولادی، کاشی و سرامیک اشاره کرد اما این اواخر کارخانه‌های کاغذ گوی سبقت را از سایر صنایع ربوده‌اند.
اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد با گشت‌های نظارت و پایش واحدهای آلاینده را شناسایی و نسبت به صدور اخطار به واحدها اقدام می‌کند و در صورت بی‌توجهی به اخطار داده شده دستور پلمب واحد صادر می‌شود.
سال گذشته در مجموع 12 واحد صنعتی آلاینده تعطیل شد که بعضی از آنها هنوز هم فعال نشده‌اند و امسال نیز 5 واحد صنعتی آلاینده استان در شهرک‌های صنعتی یزد و اشکذر پلمب شده است.
شرایط دشوار تحریم و مشکلات سرمایه در گردش واحدهای تولیدی، دست صاحبان صنایع را برای خرید سیستم‌های کنترل آلودگی بسته اما در همین شرایط هم امتیازاتی برای واحدهای آلاینده در نظر گرفته شده است، به طوری که بر اساس مصوبه ستاد تسهیل استان در دو سال اخیر، واحدهای آلاینده تنها برای تجهیز به فیلتر، تسهیلات دریافت می‌کنند.
پروسه تجهیز کارخانه‌ها به سیستم‌های کنترل آلودگی زمان‌بر و هزینه‌بر است اما در همین شرایط برخی از صنایع به بهانه تحریم و نبود امکان واردات این سیستم‌ها، برای این کار امروز و فردا می‌کنند، غافل از آن‌که در نهایت در چنگال قانون گرفتار می‌شوند و با آنها برخورد قضایی خواهد شد.
تا پیش از این واحدهای فولادی و کاشی و سرامیک منابع اصلی آلایندگی صنایع استان بودند اما این روزها که بوی نامطبوع یکی از منابع آلاینده استان شناسایی شده است، کارخانه‌های کاغذ اصلی‌ترین واحدهای صنعتی آلوده استان هستند.
شناسایی این واحدها به دلیل بوی نامطبوع در گزارش‌های مردمی، مورد شناسایی و برخورد قرار گرفته است.
افزایش انتشار بوی بد در استان
رئیس اداره پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان درباره وضعیت آلایندگی صنایع استان می‌گوید: آلایندگی صنایع نسبت به گذشته کمتر شده است اما محیط زیست همچنان نسبت به پلمب واحدهای آلاینده‌ای که به اخطارها توجه نمی‌کنند، حساس است. «دامون سلیمانی» می‌افزاید: هر چند محیط زیست علاقه‌ای به پلمب کردن واحدهای صنعتی ندارد اما برخی از صاحبان صنایع نسبت به اخطارها بی‌توجهی می‌کنند و چاره‌ای جز تعطیل کردن آنها برای حفاظت از محیط زیست وجود ندارد.
وی با بیان این‌که پروسه پلمب صنایع آلاینده بسته به بزرگ یا کوچک بودن صنایع، بین 2 ماه تا یک سال زمان می‌برد، می‌افزاید: سیستم‌های کنترل آلودگی هوا باید از خارج خریداری شود و بعد از نصب نیز بازدیدهای بسیاری از سیستم صورت می‌گیرد تا کارایی آن ارزیابی شود. رئیس اداره پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست یزد می‌گوید: شکایت‌های مردمی‌از افزایش آلودگی‌ها به‌ویژه آلودگی بو در شهرستان اشکذر و یزد افزایش یافته است که به پلمب 5 واحد آلاینده در 5 ماه امسال منتج شده است.
وی ادامه می‌دهد: این واحدها شامل واحدهای تولید کاغذ، واحدهای شیمیایی، واحد شن و ماسه و واحد تولید زغال بودند.
سلیمانی با بیان این‌که امسال هیچ واحد فولادی به عنوان صنایع آلاینده پلمب نشده است، می‌گوید: تا سال گذشته چند مورد شناسایی واحدهای فولادی آلاینده اتفاق افتاد که حتی به تعطیلی یکی از واحدها در اسفندماه گذشته منجر شد اما امسال هیچ واحد فولادی آلاینده شناسایی نشده است.
همراهی 99 درصد از صاحبان صنایع
رئیس اداره پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد درباره روند برخورد این اداره کل با صنایع آلاینده می‌گوید: در مرحله اول بعد از شناسایی، اخطار اولیه صادر می‌شود و مهلت معقولی با توجه به نوع صنعت و تشخیص کارشناسی صادر می‌شود اما بعد از این مهلت، بازدید میدانی صورت می‌گیرد و اگر آلودگی برطرف نشده بود، آن صنعت در لیست صنایع آلاینده قرار می‌گیرد که مشمول پرداخت یک درصد عوارض آلایندگی است. وی می‌افزاید: مهلت قانونی داده شده به صنایع آلاینده برای واحدهای داخل شهر کوتاه‌تر و برای واحدهای آلاینده خارج از شهر، طولانی‌تر است.
سلیمانی اظهار می‌کند: در ادامه این روند، با سومین اخطار حکم قضایی صادر می‌شود و زمان پلمب واحد از چند روز قبل به واحد آلاینده اعلام و به این ترتیب واحد آلاینده تعطیل می‌شود تا نسبت به رفع آلایندگی اقدام کند. وی بیان می‌کند: برخی از واحدهایی که پلمب شده‌اند، هنوز بازگشایی نشده‌اند چراکه تا زمانی که سیستم نصب نشده و ثابت نشود که آلودگی واحد کنترل شده است، بازگشایی صورت نخواهد گرفت. رئیس پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان از همکاری صاحبان صنایع با این اداره برای تجهیز کارخانه‌ها به سیستم رفع آلودگی تشکر می‌کند و می‌افزاید: 99 درصد صنایع در این مسیر همکاری دارند و یک درصد باقی‌مانده با بی‌توجهی به اخطارها تنها به خودشان کم‌لطفی می‌کنند و ما مجبور به اعمال ضوابط قانونی هستیم.
خروج واحدهای فولادی از لیست صنایع آلاینده
رئیس اداره پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد درباره انواع صنایع آلاینده استان می‌گوید: در گذشته کوره‌های آجر، واحدهای فولادی و واحدهای تولید کاشی و سرامیک آلاینده‌ترین صنایع استان بودند اما در حال حاضر با مشکل آلودگی صنایع کاغذ روبه‌رو هستیم که جای کوره‌های آجر را گرفته‌اند.
وی با بیان این‌که آلودگی‌های مورد نظر اداره کل حفاظت محیط زیست، آلودگی هوا، آلودگی پساب و آلودگی آب است، می‌گوید: اما یکی از آیتم‌های مهم برای شناسایی واحدهای آلاینده، بو است که برای واحدهای تولید کاغذ کارایی بسیاری دارد چراکه در اثر فعالیت این واحدها بوی نامطبوعی در محیط منتشر می‌شود.
سلیمانی با تاکید بر این‌که در این سال‌ها وضعیت آلایندگی صنایع فولادی بسیار بهتر شده است، می‌گوید: در حال حاضر هیچ واحد فولادی بدون سیستم کنترل آلودگی هوا نداریم و می‌توان گفت که 90 درصد آلودگی صنایع فولادی کنترل شده است.
به گفته رئیس اداره پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان در حال حاضر واحدهای تولید کاغذ، واحدهای تولید کاشی و سرامیک، واحدهای فولادی و واحدهای شیمیایی آلاینده‌ترین صنایع استان به حساب می‌آیند.
وی با تاکید بر این‌که سهم صنایع آلاینده هر شهرستان مشخص نیست، می‌گوید: در حال حاضر کارخانه‌ها به عنوان واحدهای ثابت آلاینده، 60 درصد از آلایندگی استان را دارند.
نحوه مشارکت مردم در شناسایی واحدهای آلاینده
رئیس اداره پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد می‌گوید: وظیفه محیط زیست تنها شناسایی آلایندگی هوا و پساب و شناسایی آلودگی بو است.
«دامون سلیمانی» می‌افزاید: در حال حاضر صنایع آلاینده اغلب بر اساس بو شناسایی می‌شوند و بیشترین گزارش‌های مردمی مربوط به بو ناشی از فعالیت واحدهای تولید کاغذ است.
وی از شهروندان می‌خواهد موارد آلایندگی صنایع استان را در صورت مشاهده با سامانه 1540 در میان بگذارند تا واحد آلاینده به سرعت مورد شناسایی و برخورد واقع شود.
پرداخت تسهیلات برای نصب سیستم کنترل آلودگی
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد درباره صدور مجوز فعالیت برای واحدهای صنعتی و توجه به آیتم‌های زیست‌محیطی می‌گوید: هر مجوز و پروانه بهره‌برداری از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت، تنها با دریافت پاسخ مثبت استعلام از اداره کل محیط زیست استان صادر می‌شود. «محمدرضا علمدار» می‌افزاید: در صورتی که مجوزی بدون دریافت استعلام از محیط زیست صادر شود، تخلف است، بنابراین همه مجوزهای صادر شده در استان از کانال اداره کل حفاظت محیط زیست عبور می‌کند. وی ادامه می‌دهد: این وضعیت شامل شروع به کار واحدها می‌شود اما در زمانی که واحدی پس از فعالیت آلاینده شناخته شود، در این صورت سازمان صمت می‌تواند بر اساس نامه اداره کل حفاظت محیط زیست، کارخانه را غیرفعال کند. رئیس سازمان صمت استان یزد با بیان این‌که پلمب واحدهای آلاینده از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان انجام می‌شود، می‌گوید: محیط زیست ابتدا به واحدهای آلاینده اخطار می‌دهد و اگر در مهلت قانونی سیستم کنترل آلودگی نصب نشود، به صدور اخطار پلمب اقدام می‌کند. این در حالی است که اداره کل محیط زیست همکاری خوبی با صنایع دارد و مهلت‌های خوبی را برای صنایع آلاینده در نظر می‌گیرد اما اگر به این موارد توجه نشود، اداره کل حفاظت محیط زیست چاره‌ای جز پلمب واحد ندارند. علمدار درباره برخورد سازمان صمت با واحدهای آلاینده می‌گوید: براساس مصوبه کارگروه رونق تولید در سال‌های 96 و 97 تسهیلات رونق تولید برای واحدهای آلاینده تنها برای خرید سیستم‌های کنترل آلودگی از جمله فیلترها پرداخت شده است.
رفع آلایندگی با مشاوره‌های تخصصی
قانون هوای پاک، قانونی است که برخوردهای جدی با واحدهای آلاینده دارد. براساس ماده 12 این قانون، سازمان محیط زیست مکلف است تمام مراکز و واحدهای صنعتی، تولیدی، عملیات معدنی، خدماتی، عمومی و کارگاهی را که آلودگی آنها بیش از حد مجاز مصوب است، مشخص کرده و مراتب را با تعیین نوع، میزان آلودگی، وسعت منطقه تحت تاثیر و حساسیت منطقه، به مالکان، مسئولان یا مدیران عامل یا بالاترین مقام تصمیم گیر واحد ابلاغ کند. به این ترتیب باید در مهلت معینی که توسط سازمان محیط زیست تعیین می‌شود، نسبت به رفع آلودگی یا تغییر تولید یا تغییر فرایند تولیدی با تعطیلی کار و فعالیت خود بر اساس نوع آلودگی و ماهیت فرایند کنترلی اقدام شود. براساس این ماده قانونی، طی مدت تعیین تکلیف این واحدها طبق مفاد این قانون به واحدهای مذکور جریمه ایجاد و انتشار آلودگی تعلق می‌گیرد. تصمیم‌گیری درباره این واحدها مبنی بر تعطیلی یا ادامه کار آنها به عهده ستادی متشکل از رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، استاندارد و بالاترین مقامات اجرایی استان است. سازمان حفاظت محیط زیست باید در صورت عدم اجرای مفاد این ماده در پایان مهلت مقرر از ادامه فعالیت آنها جلوگیری کرده و متخلف را جهت پیگرد قضایی طبق مفاد این قانون به مراجع قضایی معرفی کند.
به این ترتیب واحد تولیدی علاوه بر جبران خسارت وارده به پرداخت جریمه نقدی معادل 3 تا 5 برابر خسارت وارده به محیط زیست محکوم می‌شود.
کمیسیون ماده 12 قانون هوای پاک از ابتدای امسال به صورت ماهانه در معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری تشکیل می‌شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری یزد با اشاره به مطلب فوق می‌گوید: تشکیل این کمیسیون گام موثری برای شناسایی واحدهای آلاینده و تبدیل آنها به هوای پاک است.
«محسن صادقیان» ادامه می‌دهد: به دنبال پلمب کردن واحدهای آلاینده یا تنبیه جزایی آنها نیستیم اما تلاش می‌کنیم با مشاوره‌های تخصصی نسبت به رفع آلایندگی این صنایع اقدام شود. وی با بیان این‌که در هر جلسه این کمیسیون 5 تا 6 مورد از صنایع آلاینده مورد بررسی قرار می‌گیرند، می‌گوید: می‌توان از مزایای تشکیل این کمیسیون به رفع آلایندگی صنایع فولادی در شهرستان اشکذر اشاره کرد. وی همچنین به موضوع آلایندگی کارخانه کاشی شیرکوه اشاره می‌کند و می‌افزاید: بعد از تعطیلی این واحد صنعتی، نسبت به نصب سیستم کنترل آلودگی اقدام شد و این کارخانه دوباره فعال شده است که از دستاوردهای اجرای ماده 12 قانون هوای پاک در استان است.
