گام‌های توسعه در محله‌های محروم بابل

اشکان جهان‌آرای | ساری-خبرنگار


توانمندسازی محله‌های دورافتاده از مرکز شهرها یکی از الزامات توسعه متوازن در زندگی شهری و گسترش شهرنشینی به حساب می‌آید. تقریبا تمام شهرها مناطق و محله‌هایی دارند که دورتر از خدمات و امکانات شهری قرار گرفته باشند. به‌ویژه در یکی، 2 دهه اخیر با افزایش مساحت و بیشتر شدن جمعیت شهرها مناطق و محله‌های حاشیه‌ای بیشتر شده‌اند؛ مناطقی که در بعضی موارد با برخی آسیب‌‌های اجتماعی مواجهند و در بسیاری از نمونه‌های دیگر بیشتر از آسیب‌های اجتماعی، ضعف زیرساخت‌های رفاهی و خدماتی هم در آنها به چشم می‌خورد. کارشناسان می‌گویند با توجه به وضعیت اقلیمی حاکم بر فلات ایران، روند مهاجرت به مناطق شمالی کشور که از چند سال پیش آغاز شده، طی سال‌های آینده بیشتر خواهد شد.

 به این ترتیب مساحت شهرها نیز افزایش می‌یابد، بنابراین هر چه فرایند توسعه‌بخشی به زیرساخت‌های شهری در محله‌های مختلف و دورتر از مرکز شهرها سرعت بیشتری داشته باشد، احتمال ضعف در خدمات‌رسانی به شهروندان شهرهای مازندران در سال‌های آتی کمتر می‌شود.بابل یکی از 2 شهر بزرگ و پرجمعیت مازندران است که در سال‌های اخیر روند رو به رشد در افزایش مساحت آن به خوبی قابل مشاهده است. این شهر با محله‌های قدیمی متعددی که دارد، هم می‌تواند شهری با جاذبه‌های گردشگری در بافت باارزش و معماری شهری قدیمی مازندران باشد و هم در صورت کم‌توجهی به گسترش زیرساخت‌ها در همین محله‌های قدیمی و کمتر برخوردار یا محله‌های حاشیه‌ای طی سال‌های بعد با چالش‌های متعدد مواجه شود. این شهر با 420 هکتار بافت فرسوده سومین شهر از نظر مساحت بافت فرسوده در مازندران است.


تشکیل دفتر تسهیلگری توانمندسازی محله‌ها

مدیریت شهری بابل از مدتی پیش برنامه‌ای جدی و ویژه را برای گسترش زیرساخت‌های خدماتی و شهری در محله‌های حاشیه‌ای این شهر آغاز کرده است. در این طرح قرار است با ایجاد زیرساخت‌های گوناگون رفاهی در محله‌های هدف، گستره این شهر از نظر ارائه خدمات شهری برای شهروندان به سطحی متوازن نزدیک شود. به گفته شهردار بابل، این شهرداری برای نخستین بار در مازندران واحدی به نام دفتر تسهیلگری توانمندسازی محله‌های هدف تشکیل داده که با شناسایی مناطق و محله‌های کمتر توسعه‌یافته، سعی در افزایش خدمات برای ساکنان این مناطق دارد.

«سید مجتبی حکیم» با بیان این‌که 8 محله برای اجرای پروژه توانمندسازی محله‌ها انتخاب شده است، گفت: برنامه‌های گسترده‌ای به منظور رفع نیازهای مختلف شهروندان در این محله‌ها تدوین شده که اجرای آنها به افزایش کیفیت و بهبود سطح زندگی شهرنشینی ساکنان کمک زیادی می‌کند.
وی با بیان این‌که شهرداری بابل به دنبال جذب اعتبارات ملی برای بهبود زیرساخت‌ها در محله‌های حاشیه‌ای و کمتر برخوردار است، اظهار کرد: محله‌های هفت‌تن، کمانگرکلا، درزی‌کتی، موزیرج، کتی‌ غربی و کتی شرقی، اسلام و خیابان پاسداران از مناطقی هستند که برای اجرای برخی طرح‌ها در آنها برنامه‌‌ریزی شده است. در تلاش هستیم تا سطح کیفی رفاه و شهرنشینی را در این مناطق با جذب اعتبارات ملی و مشارکت وزارت راه و شهرسازی و شرکت مادرتخصصی بازآفرینی شهری ایران ارتقا دهیم.


ایجاد زیرساخت‌ها

این مسئول، موزیرج را یکی از مناطق مهم و محوری در اجرای این طرح برشمرد و گفت: یکی از اقدامات در نظر گرفته شده برای این منطقه تصویب ساخت فرهنگسرا با اعتباری افزون بر 2 میلیارد و 100 میلیون تومان است که برای رشد فعالیت‌های فرهنگی در این محله انجام خواهد شد. همچنین در کتی غربی به عنوان یکی دیگر از محله‌های هدف قرار است خانه محله برای ساکنان ساخته شود. شهردار با اشاره به این‌که طرح آغاز شده است، افزود: برای ساخت آن 2 میلیارد و 400 میلیون تومان اعتبار در نظر گرفته شده است. 300 میلیارد تومان نیز برای گسترش زیرساخت‌های ورزش همگانی در منطقه موزیرج اختصاص یافته است.به گفته وی، علاوه بر این اقدامات در حوزه زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی، برای این 2 محله بهبود کیفیت معابر با اجرای پروژه‌های بهسازی آسفالت، جدول‌بندی و ساخت جوی و کانال‌های هدایت رواناب‌ها نیز برنامه‌ریزی شده است. 2 میلیارد و 500 میلیون تومان برای اجرای آنها اعتبار اختصاص داده شد. این مسئول ادامه داد: 2 هزار تن قیر یارانه‌ای برای آسفالت و بهسازی معابر محله‌های هدف در این طرح به شهرداری بابل اختصاص یافت که ۵۰۰ تن به شهرداری بابل تحویل داده شد.

70 میلیون تومان نیز برای اجرای برخی برنامه‌های آموزشی در بخش‌های فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی در محله‌های هدف اختصاص یافته است. حکیم از تشکیل دفتر تسهیلگری اجرای طرح‌های توانمندسازی در شهرداری بابل خبر داد و با بیان این‌که این شهرداری نخستین شهرداری مازندران در ایجاد این واحد است، بیان کرد: دفتر تسهیلگری با هدف بهره‌مندی و جذب توانمندی‌های مشارکتی شهروندان و سمن‌ها برای انجام فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی در شهر بابل ایجاد شده و می‌تواند ظرفیت‌های موجود در شهر را برای بهبود سطح کیفی شهرنشینی در بابل ساماندهی کند و گردهم بیاورد. به گفته این مسئول با همراهی پایگاه مقاومت بسیج منطقه موزیرج، دفتر تسهیلگری این منطقه برای پیگیری و به سرانجام رساندن طرح‌های مد نظر شهرداری در این منطقه در حال تشکیل است.وی از اختصاص 200 میلیارد تومان برای انجام مطالعات و پژوهش طرح بازآفرینی بابل خبر داد و با بیان این‌که شهرداری بابل دبیری ستاد بازآفرینی این شهرستان را بر عهده دارد، گفت: جلسات این ستاد هر ماه برگزار می‌شود و پیگیری برای به سرانجام رسیدن این طرح ادامه دارد.


توازن در توسعه محله‌ها

در عین حال عضو شورای شهر بابل معتقد است؛ اجرای این طرح در بابل باید با نگاهی متوازن بین محله‌های قدیمی و سکونتگاه‌های غیررسمی انجام شود و از نگاه یکسویه به سکونتگاه‌های غیررسمی برای توسعه خدمات و همچنین کم‌توجهی به محله‌های قدیمی پرهیز کرد.«جواد بیژنی» در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که این طرح در قالب طرحی کشوری در حال اجراست و اعتباراتی از منابع ملی برای آن در نظر گرفته و اختصاص یافته است، اظهار کرد: در طرح بازآفرینی شهری هم سکونتگاه‌های غیررسمی مورد توجه قرار دارند و هم محله‌های قدیمی و دارای بافت باارزش باید دیده شوند، اما در بابل عمده توجه‌ها به سمت سکونتگاه‌های غیررسمی است که می‌تواند سبب افزایش سرعت تخریب بافت‌های تاریخی و باارزش بابل شود.

وی بیان کرد: طرح بازآفرینی شهری صرفا یک طرح عمرانی نیست و پیوست فرهنگی دارد. به همین دلیل ساخت فرهنگسرا و سرای محله‌ در آن دیده شده و مناسبات اجتماعی و هویت قدیمی محله‌ها نیز مورد توجه این طرح قرار گرفته است. این ویژگی‌ها نیز عمدتا مربوط به محله‌های قدیمی هستند.این عضو شورای شهر بابل با انتقاد از تمرکز بیشتر بر سکونتگاه‌های غیررسمی در بابل و کمتر دیده شدن محله‌های قدیمی و تاریخی این شهر در اجرای طرح اظهار کرد: به هیچ‌وجه مخالف اجرای طرح‌های توانمندسازی در سکونتگاه‌های غیررسمی نیستم، اما به عنوان عضو شورا معتقدم طبق تعاریف موجود در طرح باید توسعه متوازن رخ دهد. برای مثال شاید ضرورت بهسازی آسفالت در یک سکونتگاه غیررسمی کمتر از اجرای همین طرح در یک محله قدیمی باشد. باید برای محله‌های تاریخی نیز در این طرح بسته به هویت و اصالتشان کارکرد اجتماعی روزآمد تعریف کرد تا از تخریب این محله‌ها و بناهای موجود در آن جلوگیری شود.


نگاه انتخاباتی

عضو شورای شهر بابل با بیان این‌که در سال‌های اخیر توجه کمتری به محله‌های قدیمی بابل در اجرای پروژه‌های بهسازی شده است، گفت: فقط از زمان روی کار آمدن شهردار کنونی شاهد برخی اقدامات برای بهسازی معابر در این محله‌ها هستیم که این توجه ارزشمند است. «جواد بیژنی» ادامه داد: به نظر می‌رسد که با توجه به تراکم بالای جمعیتی سکونتگاه‌های غیررسمی، توجه به اجرای پروژه‌های بهسازی و نوسازی و گسترش زیرساخت‌های شهری در این مناطق با هدف جلب توجه ساکنان در انتخابات شورای شهر از سوی برخی افراد بیشتر است. این موضوع غافل شدن از محله‌های قدیمی و سرمایه‌های مهم فرهنگی این شهر را به دنبال دارد.