پای رکود در کفش تبریز

سید مرتضی احمدپور | تبریز - خبرنگار:


حدود یک سال قبل بود که کفش تبریز پس از 3 سال برنامه‌ریزی به عنوان یک اثر ملی ثبت و این اتفاق موجب شد برای چند ماه بازار این بخش از صنعت تبریز با رونق خوبی مواجه شود. علاوه بر افزایش فروش داخلی، صادرات هم در مدت چند ماه افزایش پیدا کرد. 

اما به گفته فعالان و روسای انجمن‌ها و اتحادیه‌های کفش تبریز، از آغاز تابستان امسال بازار کفش تبریز بسیار کم‌رمق شده و نه‌تنها در بازار داخلی، بلکه در بازار خارجی هم کفش تبریز مشتری چندانی ندارد. 

در حالی که 95 درصد کفش دست‌دوز کشور در تبریز تولید می‌شود، سهم صادرات این استان از بازار کفش صادراتی بسیار کم و بنا به اعلام مسئولان، اغلب صادرات در حوزه کفش‌های ماشین‌دوز است. در چنین شرایطی نزدیک به 1400 واحد صنفی کوچک و متوسط کفش تبریز در خطر تعطیلی قرار گرفته‌اند.


موانع سه‌گانه فروش و صادرات کفش تبریز 

دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد که در زمینه وضعیت کفش تبریز فعالیت‌های تحقیقاتی برای سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی انجام می‌دهد، با اشاره به نتایج بررسی‌های انجام شده در زمینه بازار کفش تبریز می‌گوید: نبود حمایت پایدار از فروش و صادرات کفش‌، وجود تحریم‌ها و ضعف بازاریابی 3 علت مهم ضعف فروش و صادرات کفش هستند.

«علیرضا مقدسی‌پور» بیان می‌کند: 34 درصد مشکل بازار کفش به ضعف بازاریابی‌، 50 درصد به نبود حمایت پایدار و دائمی از فروش و صادرات کفش و تنها 16 درصد به تحریم‌هامربوط است

وی ادامه می‌دهد: نبود حمایت پایدار و دائمی موجب شده است فعالان صادرات کفش قدرت برنامه‌ریزی در این حوزه را نداشته باشند و به همین دلیل به بازاریابی حرفه‌ای نیز ورود نکنند، چراکه اگر حمایت کافی وجود نداشته باشد بازاریابی هم بی‌معنی خواهد بود. 

عدم تامین مواد اولیه کافی داخلی و خارجی و اعطای تسهیلات  با سود24 درصدی به تولید‌کنندگان از مشکلات دیگری هستند که مانع برنامه‌ریزی فعالان بخش خصوصی برای صادرات پایدار شده‌اند.


فعالان کفش تبریز به دنبال بازارهای جهانی 

رئیس اتحادیه کفش تبریز با بیان این‌که بازار این محصول در هفته‌های اخیر با کسادی کم‌نظیری مواجه شده است، اظهار می‌کند: در چنین شرایطی ادامه کار برای فعالان کفش مشکل شده است و تولیدات کفش تبریز در انبارها مانده‌اند. حتی در صورت آغاز سال تحصیلی مدارس و دانشگاه‌ها هم امید چندانی به رونق بازار نیست.

«علیرضا جباریان» با اشاره به قاچاق 500 میلیون دلاری کفش به کشور می‌افزاید: آذربایجان شرقی نیز از این قاچاق کفش‌های ارزان‌قیمت رنج می‌برد. پویش سال گذشته فروش کفش داخلی جواب‌دهی خوبی داشت، اما قیمت‌های پایین کفش‌های قاچاق برخی مصرف‌کنندگان را به خرید این کفش‌های بی‌کیفیت راغب می‌کند.

وی در خصوص علت رکود صادرات کفش تبریز می‌گوید: سال گذشته دلار افزایش قیمت زیادی داشت و همین موجب شد صادرات به خارج کشور مزیت خوبی داشته باشد، اما با کاهش مجدد قیمت دلار، بازار صادراتی هم تضعیف شد. 

از سوی دیگر، قیمت تمام‌شده کفش به شدت بالا رفته و قدرت خرید شهروندان هم کاهش پیدا کرده است و نمی‌توان از شهروندان انتظار داشت کفش‌های چندصد هزار تومانی خریداری کنند. بنابراین، باید بازار‌های خارجی جدید پیدا کرد.

این مسئول تاکید می‌کند: با هماهنگی فعالان کفش تبریز، در هفته‌های اخیر به دنبال پیدا کردن بازارهای جدید هستیم. اگر بتوانیم در کشورهای اطراف بازارهای جدید پیدا کنیم، می‌توانیم صادرات کفش را تا 2 میلیارد دلار هم افزایش دهیم.

رئیس اتحادیه کفش تبریز با بیان این‌که در حال حاضر علاوه بر 1400 تولید‌کننده دارای پروانه حدود هزار واحد صنفی بدون پروانه هم در خانه‌ها و کارگاه‌های غیررسمی به تولید کفش دست‌دوز مشغول هستند، می‌افزاید: در شرایطی که 2400 واحد در خطر تعطیلی و بحران قرار دارند، دولت باید ورود جدی داشته باشد و حمایت‌های لازم از جمله کاهش درصد سود تسهیلات بانکی‌، حمایت‌های بیمه‌ای و حمایت‌های مالیاتی را انجام دهد تا 40 هزار فعال این صنعت در تبریز بیکار نشوند.


نظارت و رصد بازار کفش تبریز

رئیس اداره برنامه‌ریزی سازمان صمت آذربایجان شرقی هم می‌گوید: صنعت کفش یکی از 15 رشته مورد حمایتی این سازمان در استان است که در سند تدبیر و توسعه هم لحاظ شده است. بر این اساس‌، این سازمان میزان تولید 52 کارخانه بزرگ کفش تبریز را به صورت مستمر رصد می‌کند و در صورتی که تولید آنها کاهش پیدا کند، آسیب‌شناسی و اقدامات لازم را انجام می‌دهد.

«آرش نگهبانی» با بیان این‌که در حال حاضر فعالان کفش تبریز از نبود سرمایه کافی در گردش رنج می‌برند، می‌افزاید: در حال حاضر کفش برای تولید نهایی حدود 50 ماده اولیه نیاز دارد. با توجه به فعالیت واسطه‌های متعدد در این حوزه، تاکید سازمان صمت این است که شرکت‌های تعاونی تامین‌کننده مواد اولیه در بازار کفش تبریز با محوریت خود بازاریان فعال شوند تا مواد اولیه ارزان‌تر و سریع‌تر در اختیار آنان قرار بگیرد. 

وی اظهار می‌کند: نوسان قیمت ارز یکی از مولفه‌های متغیر ملی و فراملی است که در کنترل دولت یا فعالان بخش خصوصی نیست. برای رونق بازار فروش داخلی و صادرات فعالان این حوزه باید با همکاری مسئولان دولتی اقدام کنند.

این مسئول در خصوص مشکلات کاهش فروش کفش ادامه می‌دهد: با محوریت معاونت اقتصادی استانداری و سازمان صمت جلساتی در روزهای آتی برای بررسی وضعیت صادرات و یافتن راهکارهای توسعه صادرات و احیای صنعت کفش برگزار و نظرات کارشناسی در این حوزه بیان می‌شود.

وی با اشاره به تاثیر پویش بازار کفش در زمینه فروش کفش داخلی می‌گوید: ضروری است پویش‌های جدیدی مانند نصب اتیکت‌های «جنس فروخته شده پس گرفته می‌شود» به جای اتیکت «جنس فروخته شده پس گرفته نمی‌شود» در بازار کفش راه بیفتند تا بازار داخلی هم تقویت شود.


عزم جدید برای رونق بازار کفش تبریز 

اواسط تابستان سال گذشته بود که رئیس اتحادیه کفاشان تبریز از ثبت ملی کفش تبریز خبر داد و اعلام کرد از امروز برای ثبت جهانی کفش تبریز تلاش می‌کنیم. اما این وعده پس از گذشت یک سال به‌ واسطه افزایش واردات و قاچاق کالا از کشورهایی همچون ترکیه و چین محقق نشده و همچنان شاهد رکود در بازار کفش تبریز هستیم. 

این مساله باعث شده است مسئولان استانی و حتی کشوری تصمیماتی را برای احیای این صنعت ارزشمند کشور مد نظر قرار دهند. رئیس‌جمهوری در آخرین سفر خود به آذربایجان شرقی طی روزهای اخیر به وزیر صنعت دستور داد مشکلات کفش و چرم تبریز را به‌جد پیگیری کند. 

«حسن روحانی» در آن سفر با اشاره به توانمندی‌ها و ظرفیت‌‌های زیاد تبریز در تولید کفش و چرم بیان کرد: تبریز می‌تواند تامین‌کننده بخش اعظم کفش ایران و حتی در این محصول نیز فعال‌تر از گذشته باشد.

از سوی دیگر، مسئولان استان هم از راه‌اندازی شهرک فناوری کفش تبریز با هدف ساماندهی به این حوزه قدمت‌دار در استان آذربایجان شرقی و استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود در این بخش خبر می‌دهند. 

در این خصوص «رضا رحمانی» وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به ظرفیت‌های ویژه آذربایجان شرقی در حوزه کفش عنوان کرده بود که ۴۵ درصد کفش کشور در این استان تولید می‌شود. 

شهرک تخصصی کفش تبریز از سوی بخش خصوصی و با ۱۲۰ کارگاه تولیدی برای اولین بار راه‌اندازی خواهد شد. این شهرک مکان‌یابی شده است و نخستین آزمایشگاه تخصصی کفش تبریز هم در کنار آن ساخته خواهد شد.