مسئله‌ای به نام وزیر خوب

محمد باریکانی/ روزنامه نگار

رئیس‌جمهوری صبح دیروز علی‌اصغر مونسان را به سرپرستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی منصوب کرد.
این انتصاب به‌معنای تصمیم جدی رئیس‌جمهوری برای معرفی سرپرست کنونی به‌منظور کسب رأی اعتماد از مجلس است. مجلس از هفته گذشته در حال احصای مشخصات وزیر خوب برای وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است. پروانه سلحشوری نماینده تهران و عضو سابق ناظر مجلس بر عملکرد سازمان سابق میراث‌فرهنگی گفته است که انتخاب وزیر جدید میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با توجه به گستردگی فعالیت این وزارتخانه این‌بار کاملا متفاوت از انتخاب سایر وزرای دولت است. به همین دلیل است که نمایندگان به استخراج شاخصه‌های وزیر خوب برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پرداخته‌اند. اما شاخصه‌های وزیر خوب برای وزارتخانه جدید که تشکیل آن با یک دهه تلاش به سرانجام رسید چیست؟  نخست، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مسئول حفاظت از آثار تاریخی کشور است. دور نیستند سال‌هایی که سازمان میراث‌فرهنگی توان جلوگیری از فشار دیگر وزارتخانه‌ها و نهادها، همچون وزارت راه‌وشهرسازی، شهرداری‌ها، وزارت نیرو و سدسازها، در مداخلات اتفاق افتاده در بافت‌ها و بناها و محوطه‌های تاریخی را نداشت.

بافت‌های تاریخی یک به یک نابود می‌شدند و میراث‌فرهنگی با فریاد بلند تلاش می‌کرد سازمان‌ها و نهادهای دیگر را به مسئولیت حفاظت از میراث تاریخی توجه دهد. از این‌رو است که وزیر خوب میراث‌فرهنگی باید توانایی ایستادن در برابر نهادها و سازمان‌‌های قدرتمند و البته تخریبگر میراث تاریخی و فرهنگی را داشته باشد و توان نه گفتن به پروژه‌های قدرتمند را که در پوشش عمران و توسعه به تخریب گسترده محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی می‌پردازند، از دست نداده باشد. دیگر، پاکدستی شرط وزارت موفق است. وزیر آلوده به رانت و باج‌دهی به درد وزارت بر یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌های فرهنگی کشور نمی‌خورد. اگر وزیری که برای وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به مجلس معرفی می‌شود، پیش از آغاز وزارت در پروژه‌های بزرگ گردشگری یا زیرساخت‌های این صنعت که سرمایه‌های کلان در آن نهفته است، آلوده باشد، به راحتی در برابر هر درخواست به‌منظور جلوگیری از سؤال و استیضاح سر خم می‌کند و توان و قدرت خود را در سکانداری وزارتخانه‌ای که عمق فعالیت آن به آن‌سوی مرزها می‌رسد، از دست می‌دهد. نتیجه آنکه سود و سودا در فرار از سؤال و استیضاح بر وزیر چیره می‌شود و کار وزارتخانه به کارستان می‌کشد. سپس، آنچه سازمان سابق میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را به قهقرا کشاند ناآشنایی روسای این سازمان با تمام فعالیت‌های حوزه‌های سه‌گانه تحت مسئولیت این سازمان بود.   کارشناسان وضعیت سازمان میراث‌فرهنگی را تا اواسط دولت تدبیر و امید به بیماری تصادفی تشبیه می‌کردند که به کما رفته و نیازمند مراقبت تا خروج از بیهوشی بود. سازمان میراث فرهنگی در نیمه‌های دولت تدبیر و امید از کما خارج شد اما بسیاری از  کارشناسان بدنه تخصصی خود را از دست داد و تلاش برای جذب دوباره آنها بی‌فایده ماند. در چنین شرایطی وزارت میراث‌فرهنگی نیازمند سکانداری ماهر است. سکانداری که زیر و بم‌های وزارت متبوع را بداند و تخصص تصمیم‌گیری در 3حوزه فعالیتی را بدون آزمون و خطا داشته باشد. وزیر خوب، در وزارتخانه‌ای که از سازمان مراتع و جنگل‌ها، سازمان حفاظت محیط‌زیست تا وزارت کشور، وزارت اطلاعات و وزارت خارجه از همه مهم‌تر در گستره فعالیت میلیون‌ها فعال حوزه گردشگری و صنایع‌دستی کشور گسترده‌گی فعالیت دارد، باید توان بهره‌گیری کامل از دانش مدیریت داشته باشد تا سکان از دستش در نرود.