فارغ‌التحصیلان بدون مهارت

طبق گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری استان آذربایجان غربی از 9/ 14 درصد در بهار سال گذشته به 7/ 10 درصد در بهار سال 98 کاهش یافته است. اما مسئولان معتقدند نرخ بیکاری در استان همچنان بالاست و تلاش برای توسعه اقتصادی، افزایش سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های شغلی ادامه دارد. 

به گزارش همشهری، نرخ بیکاری در آذربایجان غربی هرچند با کاهش روبه‌رو است، یک مشکل بزرگ طی سال‌های اخیر تاکنون بخش قابل توجهی از جامعه بیکاران استان را آزار می‌دهد. این مشکل، فقر مهارتی جویندگان کار است، به‌ویژه آنهایی که تحصیلات دانشگاهی را به پایان می‌رسانند و با امید زیاد راهی بازار کار می‌شوند اما مدت‌های زیادی رنج بیکاری را تحمل می‌کنند. آذربایجان غربی تا همین سال گذشته نزدیک به 40 هزار تحصیلکرده بیکار داشت که به تاکید مسئولان 70 درصد آنها هیچ مهارتی را آموزش ندیده‌ بودند. هر چند سیر صعودی نرخ بیکاری در آذربایجان غربی از سال 96 تاکنون متوقف شده است و امسال اعداد، کاهش آمار بیکاران را نشان می‌دهند، اما همچنان به دلیل نبود آموزش‌های لازم فنی و حرفه‌ای و کمبود افراد آموزش‌دیده، حوزه کار استان با چالش مواجه است. 


دانشگاه فنی و حرفه‌ای حمایت نمی‌شود 

سرپرست دانشگاه فنی و حرفه‌ای آذربایجان غربی با اشاره به مسائل و مشکلات فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در انتخاب شغل و راه‌اندازی کسب و کارهای مرتبط با رشته تحصیلی‌شان می‌گوید: اشتغال‌آفرینی یک سیاست کلی در کشور با محوریت سوق دادن دانشجوها و فارغ‌التحصیلان به سمت کارآفرینی است که از سوی دولت در عرصه‌های دانشگاهی نیز دنبال می‌شود. «یعقوب پوراسد» می‌افزاید: در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای که به دنبال مهارت‌آموزی هستند، تلاش می‌شود دانشجویانی که فارغ‌التحصیل می‌شوند مستقیما وارد بازار کار شوند و در نقش کارآفرین هم برای خودشان و هم برای دیگران شغل ایجاد کنند. این مهم در جای خود عامل کمک به تولید ملی، ارائه خدمات و گره‌گشایی از مشکل آسیب‌های اجتماعی نیز می‌شود.

وی بیان می‌کند: برای افزایش مهارت‌آموزی به دانشجویان در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای استان مرکز نوآوری ایجاد شده است و در آن دانشجویانی که با بازار کار و خلق شغل آشنایی ندارند، مشغول تحصیل و کسب مهارت می‌شوند.پوراسد تاکید می‌کند: همچنین دانشجویانی که دارای ایده‌ها و طرح‌های دانش‌بنیان، نوآورانه و خلاقانه هستند، طرح‌هایشان را به این مرکز ارائه می‌کنند و بعد از بررسی آنها از سوی اساتید مجرب، آنها که قابلیت تجاری‌سازی دارند، انتخاب و حمایت می‌شوند. شیوه تجاری‌سازی و کسب درآمد از این طرح‌ها از طریق مرکز نوآوری آموزش داده می‌شود.

این مسئول می‌گوید: دانشگاه فنی و حرفه‌ای یک دانشگاه مهارتی است و بیشترین نیاز و دغدغه در آن به‌روزرسانی تجهیزات کارگاهی است. انتظار می‌رود مسئولان استانی این مساله را بررسی و مشکلات را حل کنند، اما تاکنون هیچ حمایتی از سوی مسئولان و مدیران استانی صورت نگرفته است.سرپرست دانشگاه فنی و حرفه‌ای استان با اشاره به مسائل و مشکلات فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در انتخاب شغل و راه‌اندازی کسب ‌و کارهای مرتبط با رشته تحصیلی دانشجویان ادامه می‌دهد: موضوع اشتغال‌آفرینی در کشور بسیار حائز اهمیت است و به همین دلیل دانشگاه‌های کشور باید سوق دادن دانشجویان و فارغ‌التحصیلان را به سمت کارآفرینی مبنای کار خود قرار دهند.


مهارت‌زایی؛ عامل رونق اشتغال 

مدیر فناوری اطلاعات دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه نیز بر اهمیت فراگیری علوم به‌ صورت تئوری و عملی در دانشگاه‌ها تاکید می‌کند و می‌گوید: در این وانفسای بیکاری آموزش‌های مهندسی، فنی و حرفه‌ای و مهارت‌آموزی از نیازهای اصلی امروز است، زیرا نقش مهارت‌آموزی در کنار آموزش‌های تئوری دانشگاه‌ها به نوعی هدایت‌کننده به سوی چرخه تولید است. «مقصود دولتخواه» ادامه می‌دهد: مهارت‌زایی نقش مهمی در رونق اشتغال و کارآفرینی در توسعه پایدار دارد و امروز بخش عظیمی از فارغ‌التحصیلان به دلیل نداشتن مهارت بیکار هستند. متولیان این امر باید نیازهای هر رشته‌ای را به ‌صورت تخصصی شناسایی و بر اساس آنها فرصت کار برای جوانان فراهم کنند.


کاهش آسیب‌های اجتماعی با اشتغال 

همچنین، مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای آذربایجان غربی اظهار می‌کند: فنی و حرفه‌ای در استان، همگام با سایر دستگاه‌های ذی‌ربط، با ارائه آموزش برای توانمندسازی زندانیان، زنان سرپرست خانوار، افراد تحت پوشش کمیته امداد امام(ره) و بهزیستی، معتادان بهبودیافته، کودکان کار، ساکنان بافت‌های فرسوده و حاشیه‌نشین‌ها و دانشجویان گام‌های موثری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی برمی‌دارد. 

«محسن مددی» راهکار کاهش بیکاری را در استان در حرفه‌آموزی و ایجاد اشتغال پایدار می‌داند و می‌افزاید: علاوه بر تحصیلکردگان بیکار، ما زندانیان و خانواده‌های آنها، کودکان کار و معتادان بهبودیافته و خانواده آنها را داریم که هم آسیب دیده‌اند و هم مدام در معرض آسیب هستند. همچنین زنان سرپرست خانوار، به خصوص در سکونتگاه‌های غیررسمی، در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار دارند. مهم‌ترین کاری که انجام داده‌ایم و باز هم در برنامه داریم، حمایت از این افراد آسیب‌پذیر است. این کار برای کاهش آسیب‌های اجتماعی انجام می‌شود. ما این افراد را تحت‌ پوشش قرار داده و آموزش‌های لازم را به آنها ارائه کرده‌ایم. همچنین، به آموزش‌های سیار در سکونتگاه‌های غیررسمی توجه کرده‌ایم. اگر این افراد را توانمند کنیم، می‌توانند برای خودشان شغل ایجاد کنند و درآمد داشته باشند.


مشکلات بخش فنی و حرفه‌ای 

مددی به مجموعه‌های آموزشی و کارآفرینی که قرار است به زودی در استان افتتاح شوند، اشاره می‌کند و می‌گوید: مرکز فنی و حرفه‌ای تکاب را آماده افتتاح داریم و مرکز پلدشت و فاز برادران مرکز پیرانشهر هم آماده افتتاح هستند. سال گذشته ما بر اساس 4 هدف اصلی 11 برنامه و 30 فعالیت برای اداره کل فنی و حرفه‌ای استان تعریف کردیم که رویکردش اقتصاد مقاومتی با افزایش بهره‌وری در نهاد‌ها بود. اولویت کاری‌مان هم توانمندسازی و مهارت‌آموزی برای جوانان جویای کار شهری و روستایی به منظور کاهش بیکاری و فقر ناشی از آن بود.
وی در خصوص مشکلات بخش فنی و حرفه‌ای نیز می‌گوید: ما 2 معضل در بخش فنی و حرفه‌ای داریم؛ یکی این‌که آموزش‌های لازم وجود ندارد و دیگر این‌که افراد آموزش‌دیده نداریم. فقر مهارتی در جامعه و فرد وجود دارد.

بیشتر از 80 درصد مشاغل به کسب دانش نیاز ندارند و با کسب مهارت افراد می‌توانند در آنها شاغل شوند. ما نیاز داریم مربیان به‌روز جذب کنیم که متناسب با بازار کار فعالیت کنند. اگرچه به آموزش عالی نیاز وجود دارد، آموزش مهارتی سهم زیادی از اشتغال دارد. اما فنی و حرفه‌ای در هیچ کارگروهی عضویت ندارد. چرا این نهاد نباید در کارگروه اشتغال حضور داشته باشد؟ چرا در کارگروه اقتصادی نباید باشیم؟ ما در زمینه اعتبارات هم مشکل داریم. جالب است بدانید که تا سال 94 هیچ کمکی به فنی و حرفه‌ای استان صورت نمی‌گرفت، اما حالا اعتبارات به 3 میلیارد تومان در سال می‌رسد که البته نیازمان بیشتر از آن است.

به اعتقاد این مسئول، اعطای تسهیلات اشتغال‌زایی از سوی دولت بهترین کمک برای قشر تحصیلکرده و جویای کار است تا بتوانند با کسب مهارت‌های لازم، همسو با نیازهای هر شهر، از طریق مراکز فنی و حرفه‌ای برای خود و دیگران شغل پایدار ایجاد کنند و به واسطه آن چرخ اقتصادی خانواده‌ها نیز بچرخد.


کاهش 2/ 4 درصدی نرخ بیکاری 

مدیر‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی آذربایجان غربی هم با بیان این‌که بر اساس اعلام مرکز آمار ایران نرخ بیکاری استان از 9/ 14 درصد در بهار سال گذشته به 7/ 10درصد در بهار سال 98 کاهش یافته است، می‌گوید:‌ مجموعه فعل و انفعالات اقتصادی در یک سال اخیر نشان می‌دهد که استان آذربایجان غربی در شاخص مهم نرخ بیکاری نسبت به سال قبل از آن و نیز میانگین کشوری روند خوب و مثبتی در پیش گرفته است. «رضا نقی‌زاده» با اشاره به اهمیت توجه به موضوع بیکاری بیان می‌کند: تداوم کاهش نرخ بیکاری مهم‌ترین هدف‌گذاری صورت گرفته از سوی مسئولان است. راهکارهای کاهش نرخ بیکاری در آذربایجان غربی هم سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و خدمات از طریق ارائه تسهیلات کم‌بهره و تسهیل مسیر کسب ‌و کارهای جدید و ارائه مشاوره‌های فنی به واحدهای اقتصادی و جوانان است.


تحصیلات دانشگاهی بدون نیازسنجی بازار کار 

بازار کار استان با سیل تقاضاهای استخدامی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی روبه‌رو است و بیشتر جوانان انتظار دارند در نهادهای دولتی استخدام شوند. آنها می‌خواهند متناسب با رشته تحصیلی‌شان در یک ارگان یا نهاد دولتی به کار گرفته شوند، اما عدم تطابق رشته‌های دانشگاهی با شغل‌های موجود در جامعه و مدرک‌گرایی به جای تربیت نیروی کار خلاق، نرخ بیکاری را در آذربایجان غربی افزایش داده است.

این در حالی است که انتخاب رشته‌های تحصیلی دانشگاهی از سوی خود جوانان نیز اغلب با توجه به نیاز بازار کار صورت نمی‌گیرد و آنها بر اساس شاخص‌های دیگری مانند علاقه شخصی اقدام به انتخاب رشته دانشگاهی می‌کنند. این مساله باعث می‌شود درصد قابل توجهی از آنها هنگام جست‌و‌جو برای شغل با مشکلات جدی مواجه شوند. بی‌شک اگر در دانشگاه‌ها مهارت‌آموزی در کنار تحصیل در دستور کار قرار بگیرد، دانشجویان به‌سادگی می‌توانند در بنگاه‌های اقتصادی به کار مشغول شوند و حتی به کارآفرینی و تولید بپردازند و افراد بیکار زیادی را نیز صاحب شغل کنند.