همچنان برای کاهش کودک همسری تلاش می‌کنیم

طیبه سیاوشی /نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی‌

قوانین مرتبط با سن ازدواج از 90سال پیش تاکنون بارها دچار تغییر شده است. در سال ۱۳۱۰ طبق ماده 3 قانون ازدواج، مزاوجت با کسی که هنوز استعداد جسمانی برای ازدواج پیدا نکرده ممنوع شد و اگر کسی اقدام به ازدواج با چنین فردی می‌کرد به یک تا 3سال حبس تادیبی محکوم می‌شد و ممکن بود به جزای نقدی از 200تومان تا 2هزار تومان هم محکوم شود. اگرچه در آن سال سنی برای ازدواج در نظر گرفته نشده بود اما استعداد جسمانی شرط ازدواج بود. در سال۱۳۱۳ طبق ماده 1041 قانون مدنی سن ۱۵سال تمام برای دختران و ۱۸‌سال تمام برای پسران در نظرگرفته شد. ازدواج بین ۱۳ تا ۱۵سال برای دختران و ۱۵ تا ۱۸ برای پسران هم با اجازه‌ دادگاه جایز شمرده شده بود و کمتر از آن ممنوع اعلام شد.
پس از آن در سال1353 بعد از گذشت 40سال مفاد ماده 1041 قانون مدنی طبق ماده 23قانون حمایت از خانواده اصلاح شد و ازدواج زن قبل از 18سال و مرد قبل از 20سال را ممنوع کرد. البته استثنائاتی هم در این قانون آورده شد؛ به عنوان مثال دختر 15ساله‌ای که از نظر روحی و جسمی‌آمادگی ازدواج را داشت به پیشنهاد دادستان و تصویب دادگاه شهرستان از شرط سن معاف می‌شد.
5سال بعد با پیروزی انقلاب اسلامی، ‌در اردیبهشت سال 58 ماده 23قانون مدنی ملغی شد و با اصلاح ماده 1041 قانون مدنی ازدواج قبل از بلوغ ممنوع اعلام شد اما عقد نکاح قبل از بلوغ با اجازه ولی، به شرط رعایت مصلحت مولی‌علیه صحیح دانسته شد. در آبان 1370 این ماده به لحاظ ویرایشی اصلاح شد اما از نظر محتوایی تغییری نکرد.
آخرین مصوبه در خصوص ماده 1041در سال81 و در مجلس ششم بود که قرار شد عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن 13سال و پسر قبل از رسیدن به 15سال را منوط به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح اعلام کند اما با وجود تلاش‌های مجلس ششم برای اصلاح و تغییر سن ازدواج، اصلاحات مفاد قانون به دلیل مخالفت شورای نگهبان متوقف شد.
در حال حاضر هم نمایندگان در مجلس دهم در تلاش هستند که با تکرار دوباره این موضوع، سن ازدواج را برای دختران به 13سال بیاورند. اگرچه قید یک فوریت طرح کودک‌همسری در صحن مجلس رای آورد اما متاسفانه با تلاش‌هایی که در جهت تخریب این طرح انجام شد، این طرح در کمیسیون حقوق قضایی مجلس رد شد و رای نیاورد. هم اکنون طرح مجددا به کمیسیون فرهنگی ارجاع داده شده تا مورد اصلاح قرار گیرد.
ما در ابتدا مصوبه را به این شکل اصلاح کرده بودیم که سن ازدواج زیر 13سال ممنوع و بین 13تا 16سال نیز با اجازه ولی قهری و دادگاه صالحه انجام شود. در همین راستا سعی داشتیم در ابتدا سن ازدواج را بالای 16سال بیاوریم اما طی جلساتی که داشتیم و صحبت‌هایی که شد تصمیم گرفتیم در قدم اول سن ازدواج زیر 13سال را ممنوع کنیم که متاسفانه این طرح هم هنوز به نتیجه نرسیده است.
افرادی که در تلاش برای انحراف بحث هستند عنوان می‌کنند که چون قراردادهای بین‌المللی مانند کنوانسیون حقوق کودک سن کودکان را 18سال اعلام می‌کند ما در تلاشیم که سن ازدواج را بالای 18سال بیاوریم در حالی که این اشتباه است چون بعد از گذشت 40سال به یکباره نمی‌شود قانون را به این شکل تغییر داد و تمام تلاش ما بر این است که سن ازدواج را به بالای 13سال برای دختران بیاوریم تا از تبعات منفی اجتماعی، اقتصادی و... جلوگیری شود.
هم اکنون ما ازدواج زیر 13سال را علاوه بر مناطق محروم در اطراف پایتخت و حتی خود پایتخت در بین مهاجران هم داریم. بحث ما بر سر این است که چطور می‌توانیم عادات طایفه‌ای، فامیلی، عرفی و... را تغییر دهیم و قانون را اصلاح کنیم.
اصلاح قانون، فرهنگسازی، تلاش برای بهبود شرایط اقتصادی، تسهیل دسترسی به آموزش و... از جمله مواردی است که در صورت به وقوع پیوستن می‌تواند مبحث کودک‌همسری را کاهش دهد.
در حال حاضر تلاش ما بر این است که علاوه بر اصلاح سن ازدواج دختران، در قانون به سن ازدواج پسران هم ورود پیدا کنیم؛ چرا که هستند پسرانی که در زیر 15سال ازدواج می‌کنند و مشکلاتی برایشان به وجود می‌آید.