موج تغییر در آفریقا

موج تغییرات سیاسی که 3‌ماه پیش با پایان 3دهه حکمرانی رابرت موگابه بر زیمبابوه و برکناری او از قدرت آغاز شد، اکنون به دیگر کشورهای آفریقایی نیز رسیده است؛ ابتدا رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی از قدرت کناره‌گیری کرد و سپس نخست‌وزیر اتیوپی در پاسخ به اعتراض‌های مردمی کنار رفت. موگابه 97ساله را رفقای نظامی‌اش برکنار کردند اما جیکوب زوما در آفریقای جنوبی با بالا گرفتن اعتراض‌ها به‌خاطر اتهامات متعدد فساد اقتصادی، پس از 9سال مجبور به ترک کرسی ریاست‌جمهوری شد. در اتیوپی هم هایله‌ماریام دسالی، نخست‌وزیر، پس از افزایش اعتراض‌های مردمی علیه سرکوب‌های دولتی چاره‌ای جز واگذاری قدرت نداشت. اعتراض‌های یک‌ماه گذشته در اتیوپی و درگیری نیروهای امنیتی با مردم حدود 15کشته به‌جاگذاشت اما در زیمبابوه و آفریقای جنوبی برکناری رهبران سیاسی بدون خونریزی صورت گرفت؛ اتفاقی که در تاریخ سیاسی قاره آفریقا چندان سابقه نداشته است. در این منطقه انتقال قدرت از حاکمان مستبد که اصرار به ماندن داشته‌اند، اغلب با درگیری‌های خونین همراه بوده است. در زیمبابوه، برکناری رئیس‌جمهور به زور سرنیزه انجام شد اما مردم همه خوشحال از این اتفاق بودند. حدود 40سال پیش موگابه، قهرمان مردم در مبارزه‌های ضداستعماری بود اما 3دهه حضورش در قدرت او را به حاکمی فاسد بدل کرد که مردم هر لحظه به‌دنبال ساقط کردنش بودند. جانشین او وعده دمکراسی و ایجاد شغل داده است. امرسون منانگاگوا، معاون موگابه بود و برکناری او از سوی موگابه کودتای ارتش را رقم زد. 90درصد مردم در زیمبابوه بیکار هستند و منتظرند تا در انتخابات سال آینده فرد منتخب‌شان دگرگونی اقتصاد را دنبال کند. برکناری جیکوب زومای 75ساله در آفریقای جنوبی، هم خواست مردم بود و هم خواست حزب حاکم. او اما تمام‌قد در مقابل همه ایستاده بود. با این حال، افزایش فشارها طی 2‌ماه گذشته در نهایت او را تسلیم کرد. احتمال بازگشایی پرونده‌های قدیمی زوما مربوط به پولشویی، رانت‌خواری و اختلاس‌های او در دهه 1990هم وجود دارد. سیریل راماپوزا، جانشین او، وعده مبارزه با فساد و احیای اقتصاد آفریقای جنوبی را داده است. اتیوپی در منطقه شاخ آفریقا از یک‌ماه پیش شاهد دور جدید اعتراض‌ها به دولت بود. اعتراض‌ها از استان امهارات آغاز شد که حدود یک سوم جمعیت اتیوپی را در خود جا داده اما به لحاظ اقتصادی و سیاسی مورد بی‌توجهی دولت مرکزی بوده است. اتیوپیایی‌ها اکنون چشم‌انتظار تغییرات گسترده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هستند. موج تغییرات در آفریقا برخلاف آنچه در اغلب کشورهای عربی از سال 2011رخ داد، تاکنون آرام و امیدوارکننده بوده است.