مسافران همسایه

شبنم سیدمجیدی - لیلا شریف - خدیجه نوروزی

صورتش هنوز ورم دارد و سفیدی چشم‌هایش به سرخی می‌زند. کبودی‌های زیر چشم بیش از اندازه دردناک به نظر می‌آیند و زیر آن همه پانسمان به سختی نفس می‌کشد. مشخص است از جراحی بینی مدت زیادی نگذشته است. با این حال، درد و کبودی و ناراحتی باعث نشده تا بی‌خیال ترمیم تتوی ابروهایش شود. زیر دست آرایشگر خوابیده و گاه‌گاهی به عربی با همراه دیگرش صحبت‌هایی می‌کند. آن یکی دیگر که کمی‌ سن و سال دارتر است، با لب‌های تزریق شده و ابروهای تتو شده حالا منتظر است تا کاشت مژه انجام دهد. 2کلمه انگلیسی، 2کلمه فارسی و چند کلمه عربی بالاخره می‌فهمانند که 2هفته بیشتر در ایران نیستند و در این مدت باید کارهای زیبایی‌شان را تمام کنند و حالا با پیراهن‌های بلند رنگارنگشان و صورت‌های نو شده، جلوی چشمان مشتری‌های یکی از لوکس‌ترین آرایشگاه‌های تهران در مورد قیمت کاشت مژه با آرایشگر چانه می‌زنند: تخفیف... تخفیف... . می‌دانند ایرانی‌ها اهل چانه زدن هستند و هرچه آرایشگر می‌گوید این قیمت مصوب است و نمی‌تواند کمتر بگیرد، راه به جایی نمی‌برد. مریم، تتوکارِ آرایشگاه است و می‌گوید: اینها مشتری دائمی‌آرایشگاه ما هستند. هرچند ماه یک بار به اینجا می‌آیند. یک بار تتوی خط چشم، بار دیگر تتوی لب و یک بار هم تتوی ابرو! آنها از جنوب عراق به شکل زمینی تا آبادان می‌آیند و از آنجا با هواپیما به تهران سفر می‌کنند. این شیوه‌ای است که هر بار برای سفر به ایران در پیش می‌گیرند.

اقامت و راه
یک فعال حوزه گردشگری در آبادان که سال‌ها تجربه تورگردانی ساکنان کشورهای عربی را دارد، می‌گوید: «خیلی از آنها بعد از ورود به آبادان با هواپیما به تهران یا مشهد سفر می‌کنند. مقصد اصلی آنها مشهد است. بیشتر برای زیارت به مشهد می‌روند و بعد از آن قم و تهران از اهداف سفر آنها به شمار می‌آیند. البته بیشترین میزان سفرها را از فرودگاه نجف به تهران یا بغداد به تهران می‌بینیم». سعید مالکی ادامه می‌دهد: «در گذشته عربستانی‌ها و سوری‌ها بیشترین آمار سفر به ایران را داشتند، اما به خاطر بعضی مسائل حالا کمتر به ایران سفر می‌کنند. حالا بعد از عراق، عمانی‌ها بیشترین میزان سفر به ایران را دارند».
این تورگردان آبادانی می‌گوید: «تابستان بهترین زمان سفر برای خانواده‌های عراقی است». گزارش‌های آماری نیز این موضوع را تایید می‌کند. طبق آمار سال‌های 90تا98 ایران، در ماه‌های اسفند، شهریور و مرداد بیشترین جمعیت گردشگر وارد ایران می‌شود. عراقی‌ها ترجیح می‌دهند تابستان گرم و تفتیده را به جای خیابان‌های بغداد در تهران، مشهد و قم سر کنند. مالکی ادامه می‌دهد: «آن‌قدر ارزش پول ما برای آنها کم شده که مدت زمان اقامت آنها نیز در ایران افزایش یافته است. قبلا شاید یک یا 2هفته در ایران می‌ماندند، اما حالا یک‌ماه و حتی بیشتر در اینجا اقامت می‌کنند». محل اقامت‌شان هم متفاوت است. عراقی‌ها کمتر به هتل می‌روند؛ «در تهران عموما در محله دولت‌آباد خانه اجاره می‌کنند. قیمت اجاره خانه‌ها نیز از شبی 100هزار تومان تا 500هزار تومان متفاوت است. در مشهد هم محدوده اطراف حرم و اقامتگاه‌های نسبتا ارزان‌قیمت را انتخاب می‌کنند. در اصفهان به محله زینبیه می‌روند و در قم محله چهارمردون را برای اقامت مناسب می‌دانند. سرمایه‌گذاران باید در این محله‌ها برای عراقی‌ها سرمایه‌گذاری کنند، خارج از  این مناطق به نظر من ضرر خواهند کرد؛ مثلا رستوران‌هایی که تنوع غذایی مخصوص آنها را داشته باشد، فقط در این محله‌ها می‌تواند پررونق شود.»
او می‌گوید: «برخلاف تصور، بیشتر عراقی‌هایی که به ایران می‌آیند در کشور خودشان از قشر متوسط رو به ضعیف هستند. با این حال پول ما در مقابل پول آنها ارزش کمی دارد و به‌راحتی می‌توانند یک سفر ارزان را تجربه کنند. البته این به معنای آن نیست که قشر مرفه نمی‌آیند. آنها هم می‌آیند و در ایران پول خوبی هم خرج می‌کنند اما به نسبت تعداد کمتری دارند».

هدف سفر به ایران
طبق آمار، عراق در سال گذشته بیشترین آمار گردشگر ورودی به ایران را داشته است و البته ایران نیز از آن طرف، زائران زیادی را هر سال روانه عراق می‌کند. اما یک تفاوت اساسی در اینجا وجود دارد. ایرانی‌ها صرفا برای زیارت عراق را انتخاب می‌کنند، اما عراقی‌ها برای سفر به ایران اهداف متفاوتی دارند.
به اعتقاد سعید مالکی، ایران مقصد نزدیکی برای تفریح و زیارت است. پایین آمدن ارزش پول ایران دلیل مهمی‌است که آنها این کشور را به عنوان یک مقصد ارزان تفریحی ببینند. همچنین اینجا محیط سالم و امنی برای خانواده‌هایشان محسوب می‌شود. مالکی تایید می‌کند که یکی از مهم‌ترین اهداف عراقی‌ها برای سفر به ایران، درمان و مسائل پزشکی است؛ «در عراق پزشک‌های خوبی وجود ندارند و ترکیه هم برای انجام کارهای درمانی، کشور نسبتا گرانی است. عراقی‌ها به خاطر پزشکان خوب ایرانی هرطور شده برای انجام عمل‌های جراحی و به‌خصوص عمل جراحی زیبایی خود را به ایران می‌رسانند. تهران و مشهد از نظر درمانی، مقصد اول آنها به شمار می‌آیند. آنها در مشهد با یک تیر چند نشان می‌زنند؛ هم زیارت، هم سیاحت و هم درمان. کاشت مو و جراحی بینی هم 2موردی است که مردان عرب و زنان آنها را به ایران می‌کشاند.»

آرایشگاه‌های عرب‌زبان در ایران
زنان عراقی بعد از سرنگونی صدام حسین، وارد بازار رقابتی زیبایی شده‌اند. از سال2003 و بهبود روابط با ایران، اغلب آنها برای انجام کارهای زیبایی خود به کشور ما مراجعه می‌کنند و حتی در موارد زیادی ایرانی‌ها را الگو قرار می‌دهند. سال‌ها حضور زنان عراقی در ایران برای انجام کارهای زیبایی باعث شد کم‌کم کسب‌وکار پررونق‌تری برای بعضی پزشکان به وجود آید و حتی بعضی از آنها جامعه هدف خود را فقط خارجی‌های عرب زبان انتخاب کرده‌اند.
 در ایران مراکز زیبایی‌ای وجود دارد که حتی زبان کارکنان آنها فارسی نیست. وب‌سایت این مراکز درمانی زیبایی، به 2زبان انگلیسی و عربی است و مشتری‌هایشان هم فقط از خارج مرزهای ایران وارد می‌شوند. این مراکز از صفر تا 100 حضور یک نفر عرب زبان برای انجام کارهای زیبایی را انجام می‌دهند و تجارت بسیار موفق و درآمدزایی را به راه انداخته‌اند. این خدمات رزرو بلیت پرواز، در نظر گرفتن محل اقامت و هتل، ارائه تور گردشگری و خدمات 24ساعته برای مشتریان خارجی را شامل می‌شود. همه نوع کار زیبایی، از جراحی پلاستیک گرفته تا تزریق ژل و فرم‌دهی صورت، خدمات دندانپزشکی برای اصلاح طرح لبخند، کارهای مربوط به لاغری مثل لیپوساکشن یا پیکرتراشی و ... در این مراکز به مشتریان اغلب عرب زبان ارائه می‌شود.