پیدا و پنهان خبرنگار

فاطمه عباسی | روزنامه‌نگار


کار خبرنگاران را در قوانین، جزو کارهای سخت و زیان‌آور طبقه‌بندی کرده‌اند. در جامعه جهانی هم از آن با عنوان یکی از شغل‌های مخاطره‌آمیز و حساس یاد می‌شود. بی‌راه هم نیست، همین یک روزی که در تقویم ما به نام روز خبرنگار نام‌گذاری شده‌ است سالروز حمله تروریستی به کنسولگری ایران در مزارشریف و شهادت محمود صارمی، خبرنگار خبرگزاری ایرنا است. بر اساس اعلام موسسه خبرنگاران بدون مرز، در طول سال ۲۰۱۸ دست‌کم ۶۶ روزنامه‌نگار و در 7 ماه سال ۲۰۱۹ هم ۲۵ خبرنگار در سراسر جهان حین انجام وظیفه کشته‌ شده‌اند. اما مرگ تنها سختی شغل خبرنگاران نیست زیرا مشاغل دیگری هم وجود دارد که بسیار خطرناک‌تر و آمار کشته‌شدگان آن بیشتر است.

هستند خبرنگارانی که اینک در میادین جنگ و مراکز درگیری از واقعیت‌ها گزارش تهیه می‌کنند اما بسیاری هم به فراخور زوایای مختلف این حرفه، در شرایط آرام و در دفاتر محل کار خود مشغولند، همین مساله توجیه مشقت حرفه خبرنگاری را در دید عموم سخت می‌کند. این روزها زیاد می‌شنویم که باوجود پیشرفت فناوری و انتشار فوری و مستقیم اخبار از طریق شبکه‌های اجتماعی، دسترسی به منابع اخبار از طریق اینترنت و انتشار سریع تصاویر، دیگر نیاز آنچنانی به خبرنگاران احساس نمی‌شود. اگر استقبال از روزنامه‌ها و رسانه‌های سنتی را هم در این بین بررسی کنیم، نشان از آن دارد که استقبال از رسانه‌های کاغذی، گزارش‌های مفصل متنی و تحلیل‌ها و یادداشت‌های ژورنالیستی از هر زمان دیگری کمتر شده ‌است.

اما واقعیت چیز دیگری است. علی‌رغم تمام پیشرفت‌های فناوری و افزایش دسترسی‌های عمومی به اخبار و اطلاعات، همچنان شغل خبرنگاری یک نیاز مبرم برای جامعه است، زیرا خبرنگار مسئول رساندن «اخبار سالم» به جامعه و مخاطبان است. در واقع دسترسی بیشتر مردم به منابع اطلاعاتی، نه‌تنها ارزش کار خبرنگاری را کم نکرده، بلکه بر اهمیت آن افزوده و وظیفه او را سنگین‌تر کرده است.حتی اگر فرض کنیم هیچ خبرنگاری هم در معرض کشته‌شدن و فشار و مشکلات امنیتی نباشد، باز هم یک مسئولیت بسیار سخت بر عهده خبرنگاران است؛ در میان اطلاعات خام و دست‌نخورده‌ای که به صورت روزانه در حجم کلان در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد، این خبرنگاران هستند که با تخصص ویژه خود در تشخیص راست از دروغ و تمایز گزارش از آگهی می‌توانند به مردم برای دسترسی به اطلاعات صحیح و مورد نیاز کمک کنند.

امروزه خبرنگاران در مقابل سیل دروغ‌ها، کارزارهای تبلیغاتی، اطلاعات گمراه‌کننده، گزارش‌های تعصب‌آمیز با گرایش‌های نژادپرستانه و خیلی موارد دیگر ایستادگی می‌کنند تا به عنوان فیلتری آگاه و متخصص در برابر انتشار دروغ و شایعه بایستند. در شرایطی که قدرت‌ها و حکومت‌ها در سراسر جهان تلاش می‌کنند با هزینه‌های کلان، سرنخ روایت و گزارش را در شبکه‌های اجتماعی و ابزار ارتباط‌جمعی در اختیار خود بگیرند و اخبار و اطلاعات جهت‌دار و غیرواقعی را در اختیار افکار عمومی قرار دهند، این فقط خبرنگاران هستند که می‌توانند با تجربه‌ و تخصص در برخورد با انواع اطلاعات، اجازه نشر اکاذیب و تزریق آن به افکار عمومی را ندهند.شاید و شاید برای تعدادی از ما خبرنگاران که کم‌وبیش در دوره کنونی دست به قلم شده‌ایم، این تردید ایجاد شده‌ باشد که شاید بهتر بود به توصیه‌ خانواده‌ گوش می‌دادیم و یک شغل «درست و حسابی» برای خودمان پیدا می‌کردیم اما فراموش نکنیم حرفه خبرنگاری یک تخصص است که این روزها نیاز به آن بیشتر هم شده است.