اجتماعی
چتری امن برای دختران آسیب‌پذیر
خانه سلامت با آموزش مهارت‌های زندگی و کسب درآمد به دختران آسیب‌پذیر زمینه بازگشت آنها را به آغوش خانواده فراهم می‌کند
گسترش شهرنشینی سبب بروز معضلات و مشکلات متعددی به ویژه در حوزه آسیب‌های اجتماعی شده است. در این میان زنان و دختران آسیب‌پذیرترین قشر جامعه به شمار می‌روند که برای حفاظت از آنان در برابر خطرات خانه‌های امن راه‌اندازی شده است.
به گزارش ایرنا، طی سال‌های اخیر با رشد شهرنشینی آسیب‌های مختلفی در جامعه ظهور و بروز یافته و در این میان علل گوناگونی دست به دست هم داده است تا فرار دختران و پسران از منزل به ویژه در کلان‌شهرها نمود بیشتری داشته باشد و خانواده‌ها را با چالش جدی مواجه کند.
فرار دختران از منزل آسیب‌هایی به دنبال دارد و برای حل این معضل، سازمان بهزیستی «خانه‌های سلامت» را با هدف نگهداری و حمایت از دختران زیر ۱۸ سال در معرض آسیب فراهم کرده است. چنین مراکزی در اغلب استان‌های کشور با هدف ارائه خدمات مناسب به این قشر فعالیت می‌کنند. خانه سلامت زنجان نیز از سال 95 فعال شده است.
این مداخلات به صورت خدمات روان‌شناختی و مددکاری برای جامعه هدف خانه‌های سلامت و خانواده‌های آنان به صورت رایگان در بخش دولتی ارائه می‌شود. در بخش غیردولتی نیز این خدمات در قالب طرحی به نام مراکز حمایت‌های روانی ـ اجتماعی دختران و خانواده ندای مهر به دختران در معرض آسیب‌های اجتماعی ارائه می‌شود.
آموزش مهارت‌های زندگی
کارشناس مسئول دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی اداره کل بهزیستی استان زنجان در این خصوص گفت: دختران در معرض آسیب در خانه‌های سلامت پس از گذراندن زمان قرنطینه در مرکز اورژانس اجتماعی شهرستان و انجام کارهای مقدماتی و دریافت حکم قضایی، برای پذیرش و دریافت خدمات تخصصی به خانه سلامت زنجان اعزام می‌شوند.
علیرضا کاظم‌لو بیان کرد: خانه سلامت برنامه‌هایی را با هدف توانمندسازی دختران در معرض آسیب اجرا می‌کند و در این میان آموزش مهارت‌های زندگی در اولویت قرار دارد. افزون بر این زمینه‌سازی برای بازگشت وی به خانواده در دستور کار مددکار اجتماعی این مرکز قرار دارد.
وی ادامه داد: پس از ارائه آموزش‌ها و مشاوره‌های لازم، تلاش می‌شود فرد آسیب‌دیده به آغوش خانواده بازگردد. این کار زمانی انجام می‌شود که تیم تخصصی شهرستان یا در مواردی که حساسیت بیشتری وجود دارد در کمیته تخصصی استان تصمیمات لازم در خصوص وی اتخاذ شود. به یقین مصالح این دختران مورد نظر کارشناسان و اعضای تیم تخصصی شهرستانی و استانی قرار می‌گیرد.
تهدید سلامت روانی و جسمانی
کارشناس مسئول دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی اداره کل بهزیستی استان زنجان گفت: خانه سلامت مامن و سرپناهی برای دختران در معرض آسیب به شمار می‌رود، چراکه بیرون ماندن آنها می‌تواند معضلات و مشکلاتشان را به مراتب افزایش دهد. افراد سودجو دختران در معرض آسیب را به اشکال مختلف اغفال می‌کنند و فریب می‌دهند. این روند معمولا در کلان‌شهرها بیشتر نمود دارد و این خانه‌ها می‌تواند مکانی مطمئن برای پذیرش آنان باشد.
کاظم‌لو افزود: برخی دختران تصور می‌کنند با فرار خود از مشکل موجود در خانواده و شرایط ناخوشایند آن به وضعیتی خوب و ایده‌آل دست می‌یابند، غافل از این‌که محیط ناامن خارج از خانه با وجود افراد سودجو سلامت روانی و جسمانی و عفت آنان را مورد تهدید قرار می‌دهد.
کارشناس مسئول دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی اداره کل بهزیستی استان زنجان خاطرنشان کرد: موضوع مهمی که باید به آن توجه داشت این است که آسیب‌های اجتماعی هرروز در حال تغییر، تحول و پیشرفت هستند و متاسفانه ناهماهنگی دستگاه‌های متولی و موازی‌کاری‌های بی‌مورد موجب به هدر رفتن ظرفیت‌های این دستگاه‌ها برای مقابله و حتی عقب ماندن از سرعت پیشرفت تغییر و تحول آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
کاظم‌لو توضیح داد: ارجاعات به خانه سلامت با توجه به شرایط کنونی نسبت به گذشته به لحاظ شکل و نوع تغییر یافته و به لحاظ کمی نیز با گذشته متفاوت است، اما همچنان مراجعان این مرکز از خانواده‌های پرتنش، بی‌سروسامان و بدسرپرست هستند.
وی افزود: هم‌اکنون آموزش‌هایی در زمینه حرفه‌آموزی و مهارت‌های کسب درآمد سالم و مهارت‌های زندگی در خانه‌های سلامت به دختران آسیب‌دیده ارائه می‌شود. برای پیشگیری از ظهور و بروز آسیب‌های اجتماعی، باید از مهد کودک تا دانشگاه آموزش مهارت‌های زندگی ارائه شود تا بتوان والدینی تربیت‌شده به جامعه تحویل داد فقط در این صورت است که می‌توان انتظار داشت این والدین تربیت‌شده و توانمند فرزندانی توانمند تربیت کنند.
عوامل خانوادگی، فردی و اجتماعی
یک جامعه شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی نیز با اشاره به موضوع دختران فراری گفت: نگاه جامعه‌شناختی به مراکز حمایتی و سازمان‌های حمایتی باید مبتنی بر آموزش و توانمندسازی باشد و این موضوع اهمیت بسزایی دارد.
یوسف بیانلو تصریح کرد: فرار دختران به علل مختلفی دارد از میان می‌توان به مشکلات و اختلافات خانوادگی، فردی و اجتماعی به ویژه اعتیاد والدین اشاره کرد. ریشه ابی و رفع این علت‌ها می‌تواند به کاهش بروز این معضلات در جامعه منتهی شود. دختر یا پسری که از منزل فرار می‌کند پس از ورود به جامعه گسترده‌تر و غریبه‌تر با مسائل مختلف اجتماعی روبه‌رو می‌شود و در معرض آسیب‌های متعدد دیگری قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: دختر فراری چتر حمایتی خود یعنی والدین را از دست می‌دهد و در این وضعیت گام اول وجود یک محل مناسب از قبیل خانه سلامت برای تامین حمایت‌های لازم به منظور پیشگیری از آسیب‌های بعدی است تا با ارائه مشاوره‌های لازم و در موقعیتی مناسب به کانون خانواده بازگشت داده شود.
این استاد دانشگاه یادآور شد: در این زمینه و برای کاهش معضلات حاصل از آن، خانه‌های سلامت بهزیستی برای ارائه خدمات مورد نیاز به گروه‌های هدف راه‌اندازی شده است که در این میان کیفیت خدمات لازم نیز باید مد نظر قرار گیرد. بیانلو افزود: انجام مشاوره‌ها و بهره‌گیری از روان‌شناسان مجرب در خانه‌های سلامت به توانمندسازی دختران فراری و بازگشت آنان به کانون خانواده منتهی می‌شود.
فرار پسران
این پژوهشگر مسائل اجتماعی اظهار کرد: آمار پسران فراری در مقایسه با دختران بیشتر است، اما این اقدام از سوی دختران به دلیل جنسیت آنان و از همه مهم‌تر به لحاظ فرهنگ حاکم در جامعه نوعی تابو به شمار می‌رود. وی گفت: گسترش رسانه‌ها به ویژه شبکه‌های مختلف اجتماعی موجب شده است اطلاع‌رسانی و آگاه شدن از این نوع آسیب اجتماعی بیشتر شود و در نتیجه آمارهای مربوط به این نوع آسیب‌ها و مسائل اجتماعی نسبت به گذشته ملموس باشد.
بیانلو توضیح داد: افزایش آگاهی افراد در جامعه از قبیل آشنایی با حقوق فردی و از طرفی نبود ارتباط و درک متقابل والدین و فرزندان ــ به ویژه دختران ــ موجب گسترش فرار دختران از منزل شده است.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی افزود: طی سال‌های گذشته نبود شبکه‌های اجتماعی موجب شده بود افراد تحت هر شرایط و حتی در صورت عدم برآورده شدن نیازهای خود در خانواده از خواسته والدین تبعیت کنند، اما امروز با گسترش اطلاعات، ارتباطات و آشنایی اعضای خانواده از حقوق خود توقعات و انتظارات از یکدیگر نیز افزایش یافته است.
وی گفت: والدین تا حد زیادی نتواتسته‌اند خود را با شرایط فعلی و متناسب با توقعات و انتظارات فرزندان تطبیق دهند و در نتیجه شکاف بین ۲ نسل فرزندان با والدین بیشتر شده است. بیانلو خاطرنشان کرد: آمارها از کاهش سن فرار فرزندان از منزل حکایت دارد. این موضوع به دلایلی نظیر افزایش سطح آگاهی‌ها و کسب اطلاعات به‌روز آنان و آشنایی با حقوق و قوانین مربوطه مربوط می‌شود.
این جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی یادآور شد: برای کاهش آسیب‌های اجتماعی به ویژه فرار دختران از منزل باید دستگاه‌های متولی امر از قبیل آموزش و پرورش و دادگستری اطلاع‌رسانی مناسب و هدفمندی را برای خانواده‌ها با هدف اصلاح رفتارهای خود در برابر فرزندان به ویژه دختران انجام دهند، چراکه تحقق این مهم به‌مراتب شمار چنین وقایعی را کاهش می‌دهد.
تجربه تلخ یک مادر
زهرا ۴۲ ساله مادری است که نگرانی و اضطراب تمام وجودش را فراگرفته است، زیرا سحر دختر ۱۷ ساله او از منزل فرار کرده است. او اکنون درمانده از این‌که نتواسته است دوست خوبی برای فرزند خود باشد در جست‌وجوی بی‌وقفه برای یافتن دخترش است.
وی با بیان این‌که برای تامین هزینه‌های زندگی مجبور به کار در بیرون از خانه هستم، گفت: هرچه در توان داشتم تلاش کردم تا خواسته‌های دخترم را برآورده کنم اما نمی‌دانم چرا از منزل فراری شده است. این مادر ادامه داد: پدر سحر معتاد بود به همین دلیل تصمیم گرفتم از او جدا شوم، اما همسرم تلاش کرد تا اعتیاد خود را ترک کند و تا حدودی هم موفق بود برای همین از طلاق منصرف شدم با این حال زندگی متلاطمی داریم.
