جنگی که اقتصاد عربستان را بلعید

این روزها رسانه‌های بین‌المللی علاوه بر جنگ یمن، نقض حقوق بشر یا حتی اصلاحات اجتماعی ولیعهد سعودی، به بهانه جدیدی برای پرداختن به تحولات عربستان دست یافته‌اند؛ «کسری بودجه». به گفته بلومبرگ، دولت عربستان سعودی برای دومین سال پیاپی با کسری بودجه مواجه شده؛ آن هم در شرایطی که رقم کسری نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. بر این اساس، کسری بودجه دولت عربستان سعودی از 27.8میلیون ریال در سال 2018به 33.5میلیون ریال در سال کنونی رسیده و این در حالی است که این کشور در سال‌های 2015، 2016و 2017شاهد کسری بودجه نبوده است. تأیید کسری بودجه از سوی بانک مرکزی عربستان همزمان شده با انتشار گزارش‌های رسمی متعددی مبنی بر کاهش درآمدهای تجاری این کشور، ازجمله شرکت صنعتی سابک (بزرگ‌ترین تولیدکننده صنایع پتروشیمی در خاورمیانه) و البته نرخ تصاعدی خروج سرمایه‌های خارجی از عربستان. تمام اینها در حالی است که برخلاف سایر بخش‌های اقتصاد عربستان، بودجه نظامی این کشور شاهد رشد سالانه بی‌سابقه‌ای است. براساس گزارش کانون صلح استکهلم، عربستان سعودی در سال 2018بعد از آمریکا و چین بیشترین سرمایه‌گذاری در حوزه نظامی (67.7میلیارد دلار) را ثبت کرده است. از سوی دیگر مرکز
«اس‌اند بی‌گلوبال»، متخصص در امور نظامی بین‌المللی مدعی شده بودجه نظامی عربستان امسال هم نسبت به سال قبل افزایش داشته و نزدیک به «25درصد از تولید ناخالص ملی» این کشور را شامل می‌شود!

ناتوانی در تأمین بودجه نظامی
حالا و در سایه کسری بودجه شدید عربستان، تمام این آمار و ارقام با یک پرسش اساسی روبه‌رو شده است: آیا دولت سعودی همچنان توان پرداخت این حجم از سرمایه برای بخش نظامی را دارد؟ آن هم با توجه به وضعیت کنونی قیمت نفت (در محدوده هر بشکه 61دلار). پاسخ اس‌اند بی‌گلوبال منفی است؛ «مگر درصورتی که قیمت نفت به هر بشکه 85دلار برسد». این مرکز همچنین در ادامه گزارش خود پیش‌بینی کرده درصورت عدم‌وقوع تحولی اساسی در جنگ یمن، عربستان سعودی ناچار است بیش از گذشته به استقراض خارجی، کاهش سوبسیدها و افزایش مالیات شهروندان سعودی برای عبور از بحران و تامین بودجه متوسل شود.
تمام اینها در حالی است که از یک سو درآمدهای نفتی عربستان سعودی نسبت به نیم‌سال اول 2018کاهش داشته (از 174میلیون ریال به 85میلیون ریال) و از سوی دیگر، هیچ چشم‌انداز روشنی برای پایان جنگ یمن در کار نیست! روزنامه العربی‌الجدید با اشاره به این گزارش‌ها نوشت: خروج ناگهانی امارات از جنگ یمن بدون شک فشارها بر عربستان سعودی را تشدید خواهد کرد؛ اکنون از ائتلاف گسترده‌ای که ریاض علیه صنعا تاسیس کرده بود، عملا هیچ کشوری جز عربستان نمانده و بنابراین می‌توان گفت تمام بار اقتصادی و نظامی این جنگ اکنون بر دوش سعودی‌هاست. خروج امارات از ائتلاف عربی در حالی رخ داده که حملات موشکی و پهپادی جنبش انصارالله یمن به فرودگاه‌ها، پایگاه‌های نظامی و حتی مراکز نفتی عربستان به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است.

هشدار شاهزاده معارض درباره تبعات جنگ با ایران
همزمان با افزایش فشارهای اقتصادی بر عربستان، انتقادات داخلی از سیاست‌های ولیعهد سعودی نیز بیشتر شده؛ سیاست‌هایی که امنیت و اقتصاد عربستان را در موقعیت بسیار بدی قرار داده است. در این زمینه، سایت میدل‌ایست مانیتور مدعی شده به نقل قولی از شاهزاده احمد بن‌عبدالعزیز دست یافته که در آن نسبت به تبعات ورود عربستان سعودی به جنگ با ایران هشدار داده است. در این گزارش به نقل از شاهزاده احمد آمده: با هرگونه اقدام نظامی علیه ایران که عربستان در آن مشارکت داشته باشد، مخالفم؛ این جنگی فاجعه‌بار علیه پادشاهی سعودی خواهد بود و درصورتی که عربستان بخواهد در ائتلاف آمریکا و انگلیس علیه ایران شرکت کند، مخالفت رسمی خود را با محمد بن‌سلمان اعلام خواهم کرد. شاهزاده احمد، برادر ملک‌سلمان ازجمله امرای سعودی است که سال 2017، ساعاتی قبل از آغاز بازداشت شاهزادگان سعودی از این کشور فرار کرده و راهی لندن شده است. این شاهزاده میانه‌روی سعودی سال گذشته و در جریان تحولات بعد از قتل خاشقجی با حمایت آمریکا و انگلیس مجددا به عربستان بازگشت. بسیاری بازگشت او را مقدمه انتقال قدرت در ریاض می‌دانستند. ازجمله مواضع قابل توجه شاهزاده احمد در لندن، مخالفت صریح وی با جنگ یمن بود.