فراموشی خانه «قبله عالم»

خانه «غلامعلی قبله‌عالم» در اوایل دوره قاجار در کرمان ساخته شد. این خانه با 2 حیاط و تزئینات و روش‌های خاص معماری ساخته شد، اما حالا که به دست چهارمین مالک رسیده، بعد از کمی مرمت، به حال خود رها شده است. 

به گزارش ایسنا، خانه را آقاغلامعلی، از ثروتمندان و خیران مشهور کرمان در دوره‌ فتحعلیشاه قاجار و در بافت تاریخی امروز ساخت.

او را به واسطه‌ همین خیّر بودن و این‌که نیازمندان به آن رجوع می‌کردند «آقاغلامعلی قبله‌‌عالم» می‌نامیدند. نشانه‌ دیگر خیرخواهی او، مسجد آقاغلامعلی در کنج جنوب شرقی میدان ارگ کرمان است که کتیبه‌ مسجد، تاریخ ۱۲۲۹ هجری‌قمری مصادف با اواسط سلطنت فتحعلیشاه قاجار را نشان می‌دهد. این خانه را در ۲۸ فروردین ۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رساندند. 

فعال میراث فرهنگی کرمان درباره‌ سیر تغییر و تحولاتی که این خانه تاریخی از زمان احداثش تا امروز گذارنده، می‌گوید: پس از آقاغلامعلی، پسرش حاج اسدالله مشارالتجار در این خانه ساکن شد و بخش‌هایی به بنا افزود.

بعد از او نیز دامادش «آقاشیخ عباس موحدی»، از مجتهدان و وعاظ بنام کرمان، خانه را از وراثش خرید و این خانه بعد از آن به «خانه‌ موحدی» شهرت پیدا کرد. در همین دوره «آقاسیدحسین خوشرو» به خانه‌ رو‌‌به‌رویی خانه‌ موحدی که هدیه‌ یکی از متمولین زرتشتی بود، آمد و بعد از آن مراسم روضه‌خوانی مشهور خود را در آن‌جا برگزار می‌کرد. 
 «امید ابراهیمی» می‌افزاید: همسایگی آقاسیدحسین و آقاشیخ‌عباس و برگزاری مراسم مذهبی در هر 2 خانه و از سوی دیگر مجاورتِ این 2 بنای ارزشمند با تکیه‌ها و مساجد این محلات، محله را به مرکز فرهنگی‌مذهبی برای مردم کرمان تبدیل کرده بود. 

وی ادامه می‌دهد: در سال ۱۳۳۵ هجری‌شمسی سکونت برادران موحدی تا سال‌ها بعد در این خانه ادامه داشت. حیاط دوم خانه - نوکرخانه و اصطبل - توسط پسر دوم خانواده از بنای اصلی تفکیک و خانه‌ جدیدی در آن ساخته شد. بنای اصلی نیز محل سکونت پسر اول خانواده بود. پس از زلزله‌ سال ۶۰ گلباف و آسیب‌هایی که به جبهه‌ جنوبی بنا وارد شد، این خانه توسط خانواده‌ موحدی فروخته شد. 

او با اشاره به این‌که بعد از فروش این بنای تاریخی به مرور متروکه شد، می‌گوید: با کمال تأسف در سال‌های پس از آن مالکان بنا با قصد تخریب و ساخت ساختمان جدید، به روش‌های مختلف آسیب‌های جدی به بنا وارد کردند. 

آسیب‌هایی مانند برداشتن و فروختن آجر و فرش‌های خانه، سوراخ کردن برخی سقف‌ها، تخلیه‌ نخاله‌های ساختمان‌های مجاور در بنا، خارج کردن تمام درها یا پنجره‌ها از چارچوب سازه. تا سرانجام در سال ۹۴ بنا توسط مالک فعلی خریده و مرمت بنا آغاز شد. 

وی با اشاره به این‌که در زمان انجام مرمت‌ها و حفاظت از بنا، شواهدی مبنی بر قدیمی‌تر بودن بنا به دست آمده بود، اضافه می‌کند: احتمالاً آن نشانه‌ها قدمت این خانه‌ تاریخی را حداقل تا دوره صفویه به عقب برمی‌گرداند. 

ابراهیمی تاکید می‌کند: از مدتی قبل و در زمانی که این بنا در حال مرمت بود، ناگهان به حال خود رها شد و اکنون بخش‌های زیادی از این خانه‌ ارزشمند از بین رفته است.