گزارش
شترهای سرگردان در جاده‌های پرخطر
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان: اجرای طرح پلاک‌کوبی شترهای سرگردان باعث می‌شود زمان بروز حادثه در جاده‌ها مسئولیت ساربان آن‌ها مشخص شود
کاظم گلخنی | خبرنگار:
برخورد شتر با خودروهای عبوری در جاده‌های جنوب شرقی کشور به حوادث عادی جاده‌ای در این مناطق تبدیل شده است. روزی نیست که خبری از تصادف شتر با خودرو در این مناطق منتشر نشود. شترهایی بی‌ساربان و رها در حاشیه جاده‌ها که لحظات دلهره‌آوری را برای رانندگان و مسافران این جاده‌ها رقم می‌زنند. بنا بر آخرین آمار پلیس راه هرمزگان در سال 97 تصادفات با شتر در این استان نسبت به مدت مشابه ۴ برابر افزایش داشته است.
پرورش شتر، معیشت مردم منطقه
مسیر میناب به جاسک و سیریک یکی از همین جاده‌هاست. یکی از جاده‌هایی که یک لحظه غفلت از سوی راننده کافی است تا جانش را از دست بدهد و اگر خوش‌شانس باشد، برای مدتی روی تخت بیمارستان بستری شود.
با توجه به شرایط جغرافیایی استان، پرورش شتر در روستاهای شرق هرمزگان یکی از راه‌های گذران معیشت مردم منطقه است. این شترها که در مناطق روستایی بندرعباس، میناب و جاسک نگهداری می‌شوند در غفلت شتربانان، برای رفع تشنگی راهی مناطق ساحلی می‌شوند و با عبور از جاده‌های شوسه امنیت مسافران و رانندگان را به خطر می‌اندازند.
بر اساس آمارهای اعلامی سازمان جهاد کشاورزی، از ۱۵۰ هزار نفر شتر در کشور ۲۱ هزار نفر در استان هرمزگان زندگی می‌کنند. از طرفی توجه کشورهای حاشیه خلیج فارس بهویژه قطر به صادرات شترهای ایرانی، علاقه به پرورش و نگهداری شتر را بیشتر کرده است.
شترهای بی‌ساربان
«ذاکری»، راننده بین شهری اهل جاسک، به همشهری گفت: جاده میناب به جاسک، سیریک و بشاگرد به علت تردد حیوانات اهلی بهویژه شترهای سرگردان و بدون ساربان، به یکی از مسیرهای پرخطر تبدیل شده است. تردد در این جاده‌ها برای ما رانندگان به کابوس می‌ماند.
وی افزود: هر هفته خبر تصادف شبانه خودروهای در حال عبور با شتر که متاسفانه اغلب سرنشینان هم جان خود را از دست می‌دهند، دلهره ما رانندگانی را که مجبور به تردد دائم در این مسیر هستیم افزایش می‌دهد.
یکی دیگر از رانندگان مسیر جاده بندرعباس به میناب نیز گفت: حضور شبانه شترها در مسیر میناب - جاسک تاکنون منجر به بروز حوادث تلخی شده است اما مسئولان هیچ برنامه‌ریزی‌ای برای حل این معضل انجام نمی‌دهند.
فنس‌کشی و نصب شبرنگ
«ابراهیم تختی» که در این مسیر به‌طور دائم در رفت و آمد است، بیان کرد: به‌طور معمول شترهای سرگردان در حاشیه جاده، هیچ نشانی ندارند و امکان شناسایی آن‌ها وجود ندارد.
وی ادامه داد: نصب شبرنگ به شترها طرح خوبی بود که ادامه نیافت. در حالی که این طرح در استان گلستان اجرا و باعث کاهش تصادفات شبانه شده است. با پلاک‌دار شدن شترها و نصب شبرنگ به آن‌ها، علاوه بر دقت بیشتر مالکان آن‌ها برای نگهداری از شتر، از بروز حوادث جاده‌ای نیز پیشگیری خواهد شد.
به گفته وی علی‌رغم وعده‌های داده‌شده درباره شیب شیروانی، ساخت مانع، خاکریز، فنس‌کشی، نصب شبرنگ و دیگر طرح‌ها تاکنون اقدام جدی و ادامه‌داری در این زمینه انجام نشده است.
ردیاب یا شبرنگ؟
برخی کارشناسان دلیل ناموفق بودن طرح بستن شبرنگ به شترها را، بیم مردم محلی از نصب ردیاب به این شبرنگ‌ها می‌دانند. به اعتقاد مردم محلی پس از نصب جلیقه شب‌نما و در صورت تصادف، آن‌ها ردیابی و جریمه می‌شوند. به همین دلیل از نصب این جلیقه‌ها به شتر خودداری می‌کنند.
جالب این‌که در ایام نوروز امسال با توجه به نابلدی مسافران نوروزی، اداره راهداری جاسک با به‌کارگیری همه پرسنل خود برای نظارت شبانه بر جاده‌های جاسک سبب شد در نیمه اول فروردین هیچ تصادفی با شتر در این جاده‌ها رخ ندهد.
رئیس اداره راهداری جاسک در این‌باره گفت: این طرح همچنان در حال اجراست اما وسعت جاده‌های جاسک، نظارت شبانه راهداران را بسیار مشکل می‌کند.
«رسول بخش‌حاتمی» با بیان این‌که برای موفقیت در اجرای این طرح به همکاری گسترده روستاییان و دهیاری‌ها نیاز است، افزود: متولی اصلی این موضوع اداره کل جهاد کشاورزی است. با این حال اهمیت موضوع زیاد است و تا مردم روستاها، شتردارها، دهیاری‌ها و دیگر ادارات همکاری نکنند تصادفات ادامه خواهد داشت.
«مریم ذوالفقارپور»، مدیر روابط عمومی اداره کل راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای استان، در این‌باره اظهار کرد: ما فعلاً طرحی برای رفع این مشکل نداریم.
هویت‌دار کردن شترها
پلاک‌کوبی شترها از دیگر راهکارهای موثر در این زمینه است. پلاک‌کوبی شترهای سرگردان باعث می‌شود در زمان بروز حادثه و پرداخت خسارت مسئولیت ساربان آن‌ها مشخص شود.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان، جاده میناب و جاسک، سیریک و بشاگرد به علت تردد حیوانات اهلی بهویژه شترهای سرگردان را از جاده‌های پرخطر استان دانست و گفت هر سال مواردی از تصادف‌های منجر به فوت و مصدومیت در این جاده گزارش می‌شود.
«طهماسب غلامپور» بیان کرد: جمعیت دامی شتر در هرمزگان حدود ۲۱ هزار نفر است. در گذشته بیش از ۱۰هزار نفر آن‌ها هویت‌گذاری شده و با احتساب این ۱۰ هزار نفر، همه شترهای استان به‌زودی هویت‌دار می‌شوند.
وی بیان کرد: اجرای این طرح با هدف ثبت و احراز مالکیت شتر، تهیه آمار دقیق از جمعیت و پراکنش دام، برنامه‌ریزی اصلاح نژادی و دسترسی فوری به اطلاعات، ردیابی دام از مزرعه تا کشتارگاه، پایش قرنطینه‌ای و بهداشتی تا پایان امسال ادامه دارد.
غلامپور با انتقاد از احداث جاده‌ها بدون توجه به زیستگاه شترها، افزود: تغییر نحوه پرورش شتر از حالت کوچ‌کنندگی به پرورش در ایستگاه‌ها، دادن تغذیه کمکی و ایجاد ایستگاه‌های بیشتر از دیگر راهکارهای مؤثر برای کاهش تردد این حیوان در جاده‌هاست.
وی اظهار کرد: اجرای این طرح‌ها نیازمند تخصیص اعتبار مورد نیاز است. به گفته وی تاکنون 8 ایستگاه شترداری با ظرفیت هر یک بین ۱۵۰ شتر از سوی سازمان جهاد کشاورزی استان ایجاد شده است که خدمات سم‌پاشی، پلاک‌کوبی، تأمین آب شرب و علوفه در این ایستگاه‌ها انجام می‌شود.
به گفته وی در طرح هویت‌گذاری شترها یک پلاک شناسایی حاوی یک کد 15 رقمی بر روی شتر نصب می‌شود که تمام اطلاعات شتر و مالک شتر بر روی سامانه‌ای خاص و آنلاین ثبت می‌شود و تمام این اطلاعات برای اداره‌های ذی‌نفع قابل دسترسی است.
پلاک‌کوبی و شناسه‌دار کردن
برخی علت وقوع این حوداث را بی‌قیدی شترداران می‌دانند و معتقدند شترهای رهاشده و بی‌ساربان برای رفع تشنگی راهی جاده‌های ساحلی و باعث حادثه می‌شوند. از سوی دیگر شترداران نیز معتقدند اگر مخازن آب در صحرا وجود داشت شترها راهی جاده‌های ساحلی نمی‌شدند. ساماندهی، پلاک‌کوبی و شناسه‌دار کردن شترهای استان، نصب علائم جاده‌ای، نصب شبرنگ به شترها، ایجاد گاردریل در نقاط پرخطر جاده‌های ساحلی، راهکارهایی است که با اجرای آن، می‌توان از بروز این حوادث تلخ در جاده‌های شرق استان جلوگیری کرد.
شتر بی‌هویت به مثابه کالای قاچاق
بر اساس قانون، هرگونه دام بدون هویت وسرگردان قاچاق محسوب می‌شود. معاون تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان در این‌باره به همشری گفت: در پی دریافت گزارش‌هایی مبنی بر وجود تعدادی شتر سرگردان در سیریک، بررسی موضوع در دستور کار جهاد کشاورزی قرار گرفت تا مراجع ذی‌صلاح با هماهنگی دادستانی نسبت به جمع‌آوری شترهای سرگردان اقدام کنند.
«طهماسب غلامپور» بیان کرد: شترهای سرگردان و بدون پلاک‌گذاری به مثابه کالای قاچاق بوده و بایستی جمع‌آوری شوند.
وی افزود: مراجع قانونی می‌توانند از مالکان شترها تعهد کتبی اخذ کنند و در صورت مشاهده دوباره در اراضی ملی، ذبح شوند.
