فرهنگ شهر
گفت‌وگو با مدیر فرهنگسرای رضوان درباره رویکردهای جدید این مرکز فرهنگی
شادی را به 22 روستا برده‌ایم
مهین قاسمخانی_ خبرنگار
ایستگاه صلواتی ساخته شده با جعبه‌های مهمات، قایق جنگی کوچکی آرمیده در کنار در ورودی و پرچم‌های افراشته در گوشه وکنار، هر تازه واردی را به یاد جبهه و سال‌های دفاع‌مقدس می‌اندازد. بر بالای سردر شیشه‌ای ساختمان عبارت «فرهنگسرای‌رضوان» خودنمایی می‌کند. یک فرهنگسرا آن هم درست در دل بزرگ‌ترین آرامستان کشور و کنار قطعه شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس. این ساختمان تا سال1388 به‌عنوان آشپزخانه و سالن غذاخوری مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما از حدود 10سال قبل مسئولان برآن شدند تا کاربری این ساختمان را تغییر دهند و در نهایت این بنا اسفند سال 1389 به فرهنگسرایی تبدیل شد که مهم‌ترین هدف ایجاد آن، سرکشی و ارائه خدمات فرهنگی به خانواده‌های شهدا بود، اما از شهریور سال گذشته با تغییر مدیریت این مرکز فرهنگی، رویکردهای آن هم به فراخور نیاز مردم تغییر کرد، به‌طوری‌که اکنون این فرهنگسرا به اهالی 22 روستا و محله‌های محروم جنوب پایتخت خدمات فرهنگی و آموزشی ارائه می‌کند. برای آگاهی از برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و تفریحی فرهنگسرای رضوان سراغ «فریده صاعلی» مدیر فرهنگسرا رفتیم تا به چند پرسش ما پاسخ دهد.
چه شد که تصمیم گرفتید برنامه‌های فرهنگسرای رضوان را از بهشت زهرا(س) تا روستاها توسعه دهید؟
زمانی‌که مسئولیت این مرکز به من محول شد، بعد از نیازسنجی اولیه متوجه شدم این مرکز اگرچه در محدوده بهشت زهرا(س) قرار گرفته، اما محله‌ها و روستاهای محروم زیادی در اطراف آن وجود دارد که از نظر خدمات فرهنگی و آموزشی با کمبودهای بسیاری مواجه هستند. فرهنگسرای رضوان از نظر فضا و امکانات قابل مقایسه با سایر فرهنگسراها نیست، اما به هر حال یک ظرفیت است. به همین دلیل تصمیم گرفتم فعالیت‌های این مرکز فرهنگی را از حالت تک‌بعدی خارج و طیف گسترده‌تری از مخاطبان را جذب برنامه‌های این مرکز فرهنگی کنیم. اکنون علاوه بر محله‌های محروم کهریزک و باقرشهر، ما به ساکنان 22روستای محروم در حاشیه ری هم خدمات آموزشی و فرهنگی ارائه می‌کنیم و البته در کنار این فعالیت‌ها از هدف اولیه ایجاد این مرکز یعنی سرکشی و ارائه خدمات به خانواده معظم شهدا هم غافل نشدیم و این برنامه‌ها همچون گذشته ادامه دارد.
یکی از اقدامات ویژه، راه‌اندازی کتابخانه در این مرکز فرهنگی است. این کتابخانه تا چه حد توانسته پاسخگوی نیاز مخاطبان باشد؟
این کتابخانه اگرچه وسعت زیادی ندارد، اما با توجه به نبود مراکز فرهنگی، دستاورد خوبی است. کتاب‌های متنوعی فراهم کردیم که اهالی محله‌ها و روستاهای محروم می‌توانند از آنها استفاده کنند و خوشبختانه استقبال خوب مردم ما را حسابی دلگرم کرده است. در کنار راه‌اندازی کتابخانه تلاش کردیم فرهنگ کتابخوانی را هم ترویج کنیم. به‌عنوان مثال در روزهای تعطیل جمعی از همکاران‌مان با اتوبوس، کتاب و برنامه‌های شاد فرهنگی سراغ مردم روستاها و محله‌های محروم می‌روند و برنامه‌های متنوعی چون مسابقه کتابخوانی، تندخوانی کتاب و... را برگزار می‌کنند.
برنامه‌های آموزشی فرهنگسرا هم فعال شده است؟
بله. بعداز نیازسنجی‌های انجام شده متوجه شدیم یکی از مهم‌ترین خلأ‌هایی که در محله‌ها و روستاهای اطراف وجود دارد؛ آموزش است. براین اساس برگزاری دوره‌های آموزشی قرآنی و هنری را آغاز کردیم که خوشبختانه این برنامه‌ها با استقبال خوب مردم مواجه شد و اکنون به دنبال توسعه برنامه‌های آموزشی هستیم.
همان‌طور که خودتان هم اشاره کردید، بیشترین مخاطبان شما از بین ساکنان روستاهای اطراف شهرری هستند، در حالی‌که فرهنگسرای رضوان در بهشت زهرا(س) و دور از بافت مسکونی واقع شده است. آیا همین مسئله دسترسی این افراد به مرکز را دشوار نمی‌کند؟
ما منتظر نمی‌مانیم تا مردم به سراغ ما بیایند، بلکه ما به طرف آنها می‌رویم. برنامه‌های آموزشی و فرهنگی فرهنگسرا اغلب به‌صورت رایگان یا با هزینه بسیار ناچیز در روستاها برگزار می‌شود. به‌عنوان مثال در روستای جهان‌آباد، حتی یک مدرسه ابتدایی هم وجود ندارد، به همین دلیل برنامه‌های آموزشی ما در این روستا بسیار مورد استقبال اهالی قرار می‌گیرد.
انتخاب سرفصل برنامه‌های فرهنگی و آموزشی برای روستاها تا چه حد براساس نیاز اهالی تعیین می‌شود؟
پیش از آنکه مسئولیت این مرکز فرهنگی را به عهده بگیرم، با بسیاری از خانواده‌های نیازمند ساکن در روستاهای اطراف ارتباط داشتم و با مشکلات آنها آشنا بودم. از طرف دیگر قبل از آغاز هر برنامه‌ای، نیازسنجی می‌کنیم و همه برنامه‌های آموزشی و فرهنگی که در روستاها برگزار می‌شود، براساس نیاز و علاقه مردم همان روستا طراحی می‌شود.
مسئولان محلی تا چه حد با شما همکاری می‌کنند؟
در واقع اگر مسئولان محلی از ما حمایت نمی‌کردند، شاید ما قادر به ارائه چنین خدماتی نبودیم. در این زمینه از فرمانداری و بخشداری گرفته تا دهیاران همکاری کردند و فضاهای مورد نیاز را در اختیار ما گذاشتند و توانستیم این برنامه‌های آموزشی و فرهنگی را ادامه دهیم. با توجه به همکاری خوب اداره‌های آموزش و پرورش باقرشهر و کهریزک، برنامه‌های آموزشی متعددی در مدارس اجرا کردیم که برگزاری جلسات پرسش و پاسخ با موضوع عرفان‌های دروغین و زندگی ایرانی و اسلامی از جمله آنهاست و در کنار همه این مساعدت‌ها باید از همکاری و همراهی خوب مسئولان سازمان فرهنگی و هنری و سازمان بهشت زهرا(س) هم قدردانی کنم، چراکه اگر با ما همراهی نمی‌کردند، بی‌شک نمی‌توانستیم تا این حد برنامه‌ها را توسعه دهیم.
نمازخانه‌ای شبیه سنگر
اینجا همه چیز تو را به یاد جبهه می‌اندازد. از گونی‌های کنفی روی هم چیده شده تا جعبه‌های مهماتی که جا مهری شده‌اند و پتوهای سربازی که جای فرش‌های خوش نقش و نگار را پر کرده‌اند. در انبوه رنگ‌های خاکستری و خاکی، تنها وسیله رنگی، سجاده قرمزرنگی است که روی پتوهای سربازی پهن شده است. اینجا نمازخانه فرهنگسرای رضوان است که به‌صورت سنگر نماسازی شده است و فضایی کاملاً دنج و ساکت برای آنهایی دارد که می‌خواهند حال و هوای جبهه‌ها را نه فقط در لابه‌لای کتاب‌ها و خاطرات، بلکه به‌صورت عینی تداعی کنند. اگر دلتان برای حال و هوای سنگرهای دوران دفاع‌مقدس تنگ شده یا تصویری از آن در ذهن ندارید، سری به نمازخانه فرهنگسرای رضوان بزنید.
نگارخانه‌ای برای همه
تصاویر شهدای مدافع حرم در نگارخانه خودنمایی می‌کند. عکس بعضی از شهدای شاخص هم به شکل قدی در گوشه و کنار نگارخانه مستقر شده است. مسئولان فرهنگسرا هر ماه و در مناسبت‌های مختلف تصاویری از شهدا را در این نگارخانه به نمایش می‌گذارند. در کنار این برنامه، هنرمندان هم می‌توانند آثار نقاشی و خطاطی خود را در نگارخانه فرهنگسرای رضوان به نمایش بگذارند.
در گفت‌وگو با رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان ری مطرح شد
توانمندسازی دانش‌آموزان با «همیاران فرهنگ»
چندی است که مسئولان فرهنگی شهرری از اجرای طرحی با عنوان «همیار فرهنگ» سخن به میان می‌آورند و گفته می‌شود هدف از اجرای این طرح توجه به منویات مقام معظم رهبری و استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی برای ارتقای فرهنگ عمومی است. «سیدحسن صفوی» رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان ری در این زمینه به چند پرسش ما پاسخ می‌دهد.
از طرح همیار فرهنگ بگویید. گویا این طرح چیزی شبیه به طرح همیار پلیس یا طرح‌های مشابه آن است؟
بله. شباهت‌های زیادی بین این طرح‌ها وجود دارد، اما در عین حال تفاوت‌هایی هم هست.
مخاطبان طرح همیار فرهنگ چه گروه سنی هستند؟
جمعیت هدف در این طرح همه اقشار جامعه هستند. در واقع هدف ما ارتقای فرهنگ عمومی است.
هرکسی می‌تواند همیار فرهنگ باشد؟
همیاران فرهنگ از بین دانش‌آموزان مقطع ابتدایی انتخاب می‌شوند چراکه این طیف سنی گذشته از تأثیرپذیری بالا تأثیرگذاری زیادی هم بر خانواده دارند.
هدف از اجرای این طرح چیست؟
طرح همیار فرهنگ در واقع به دنبال توانمندسازی فرهنگی نسل نوجوان در ابعاد رفتاری شخصیتی و درک اجتماعی است. ما می‌خواهیم با تکیه بر آموزش‌ها و فرهنگسازی‌های اعمال شده در بین نسل جوان، این آموزش‌ها را به درون خانواده‌ها وارد و در نهایت زمینه ارتقای فرهنگ عمومی را فراهم کنیم. علاوه بر این می‌خواهیم ضمن استعداد‌یابی در بین دانش‌آموزان، آموزش‌هایی را به آنها ارائه کنیم تا بتوانند به‌عنوان مروجان فرهنگی ایفای نقش کنند.
مشارکت در این طرح چه تأثیری بر دانش‌آموزان خواهد داشت؟
ایجاد و تقویت حس مسئولیت‌پذیری در بین نوجوانان، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در بین آنها و ارتقای فکری و شخصیتی و فرهنگی دانش‌آموزان از جمله پیامدهای این طرح است. امیدواریم دانش‌آموزانی که در این طرح مشارکت می‌کنند علاوه بر یادگیری حداقل یک هنر با فرهنگ مطالعه هم آشنا شوند، چراکه ترویج فرهنگ مطالعه یکی از اهداف این طرح است.
دانش‌آموزان براساس چه معیارهایی قرار است در بحث ارتقای فرهنگ عمومی مشارکت کنند؟
جزوه‌هایی در اختیار نوجوانان قرار می‌گیرد تا بگوید رفتارهای فرهنگی چیست و در چه زمینه‌هایی باید مروج فرهنگ باشند، به‌عنوان مثال مطالعه روزانه داشته باشند و والدین را هم تشویق کنند. همچنین همایش‌هایی برگزار می‌شود و رفتارهایی که لازم است نوجوانان به آن اشراف داشته باشند برایشان تبیین شود.
