تجارت بی‌رمق ایران و انگلیس

مائده امینی 

برجام، با همان عمر کوتاهش، رسالت خود را انجام داده بود؛ تجارت ایران و انگلیس داشت پا می‌گرفت که دوباره همه‌‌چیز به‌هم خورد. کمتر از 2سال پیش فایننشال تریبیون در گزارشی خبر از افزایش 153درصدی حجم تجارت ایران و انگلیس داده بود اما حالا دوباره ورق برگشته است. براساس این گزارش که در اردیبهشت سال گذشته منتشر شده، یک میلیارد و 150میلیون دلار کالای غیرنفتی بین ایران و بریتانیا در سال96 جابه‌جا شده است. ایران در این مدت، 17هزار و 952تن کالا به ارزش بیش از 48میلیون دلار به انگلستان صادر کرده و در مقابل 3میلیون تن کالا به ارزش یک میلیارد و 100میلیون دلار از انگلیس به ایران وارد شده است.
در این بازه زمانی، صادرات ایران به انگلستان در آن سال پسابرجامی، 16درصد و واردات ایران از انگلستان، 167درصد بیشتر از سال95 (از لحاظ ارزش مالی)‌ رشد کرده بود. این در حالی است که آمارهای گمرک ایران، یک سال بعد، یعنی درست در زمانی که تنش‌های تازه‌ای بین ایران و آمریکا ایجاد شده و برجام زیر سؤال رفته بود، از یک رکود دوباره در این حوزه حکایت می‌کند. در فاصله فروردین تا پایان بهمن‌ماه سال97، میزان واردات ایران از انگلیس 932میلیون دلار اعلام شد و میزان صادرات ایران به این کشور تنها 27میلیون دلار ثبت شد؛ در 11‌ماه سال97، صادرات انگلیس به ایران بیش از 6درصد کاهش داشته و واردات این کشور از ایران، حدود 40درصد کمتر شده است. 

بعد از برجام چه شد؟ 
پیش از برجام، حجم روابط تجاری دو طرف در پی تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، در بازه زمانی سال‌های 2011 تا 2013میلادی روند نزولی طی کرده بود. دی‌ماه 96، اتاق بازرگانی انگلیس و ایران گزارشی منتشر و اعلام کرد که مراودات اقتصادی دو طرف در دوره پسابرجام نزدیک به 50درصد افزایش‌یافته است. فارغ از رشد مراودات تجاری ایران و انگلیس، بعد از برجام گشایش‌های دیگری هم بین این دو کشور ایجاد شده بود. 
بعد از برجام، کم‌کم پای شرکت‌های خارجی هم به ایران باز شد. بزرگ‌ترین قرارداد تجاری ایران و بریتانیا پس از برجام به امضا رسید؛ قرارداد ساخت بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی ایران با ظرفیت تولید ۶۰۰ مگاوات برق. بر این اساس بنا شد که شرکت بریتانیایی «کرکوس» با سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیون یورویی ساخت این نیروگاه را در ایران آغاز کند که این قرارداد هم به واسطه اوضاع کنونی روابط بین ایران و آمریکا و بازگشت تحریم‌ها فعلا محلی از اعراب ندارد.

از مرغ زنده تا خون انسان 
مرغ، خروس، اردک، غاز، بوقلمون، خون انسان، خون حیوان و وسایل لازم برای دندانپزشکی، پزشکی و ارتوپدی از انگلستان به ایران می‌آیند. براساس آمارهای گمرک، در سالی که گذشت ایران این کالاها را از انگلستان وارد کرده و در مقابل خرما، انجیر، آناناس، پلیمرهای اتیلن، زنجبیل، فرش و... به این کشور فرستاده است. براساس گزارش‌های فایننشال‌تریبیون، پیش از اینکه تحریم‌ها دوباره علیه ایران اعمال شوند، کنجاله و سویا هم از انگلستان به ایران وارد می‌شده است.

اوضاع امروز از چه قرار است؟
آمارهای یورواستات نشان می‌دهد حجم تجارت ایران و انگلیس حداقل 30درصد کاهش پیدا کرده است. مثلا طی 5ماه نخست سال‌جاری میلادی این دو کشور تنها 69 میلیون یورو مبادله تجاری داشته‌اند که این رقم حتی نسبت به تجارت 2میلیارد یورویی ایران با اتحادیه اروپا رقمی ناچیز است. ایران و انگلیس در مدت مشابه سال قبل 99میلیون یورو مبادله تجاری داشته‌اند.
براساس این گزارش صادرات انگلیس به ایران در 5ماه نخست سال‌جاری میلادی تنها 62میلیون یورو بوده که این رقم نسبت به صادرات 84میلیون یورویی مدت مشابه سال قبل 26درصد افت داشته است. واردات انگلیس از ایران نیز در 5ماه نخست امسال تنها 7میلیون یورو بوده که این رقم نسبت به 5ماه سال قبل کمتر از نصف شده است. انگلیس در مدت مشابه سال قبل 15میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده بود.