مافیای فروشگاه‌های زنجیره‌ای نداریم

مائده امینی 


زرق و برق قفسه‌ها، نظم و رنگ کالاهای چیده شده، چرخ‌های دستی و راهروهای بزرگ و براق همه را به ذوق می‌آورد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای حالا دیگر مانند دهه 70 نیاز به تبلیغ و توضیح ندارند. قیمت‌های پایین کالاهای عرضه شده در شعب این فروشگاه‌ها و بالا بودن تنوع محصول باعث شده که مردم به سرعت با این واحدهای فروش ارتباط برقرار کنند. برخی تولیدکنندگان می‌گویند اهمیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای در نظام عرضه به حدی رسیده است که برای عرضه کالاهای تولیدی خود باید شرایط خاصی را بپذیرند. منصور عالی‌پور- نایب‌رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای- درباره نحوه ارتباط این فروشگاه‌ها با تولیدکنندگان توضیحاتی به همشهری ارائه کرده است.

آقای عالی‌پور! تولیدکنندگان می‌گویند که برای ارائه اجناس‌شان به فروشگاه‌های زنجیره‌ای باید مبالغ سنگینی به مدیران فروشگاه‌ها پرداخت کنند. آیا گرفتن سهم از قفسه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، به واسطه یک قانون نانوشته، نیاز به یک سرمایه هنگفت دارد؟ 
نه لزوما. همه‌‌چیز در بازار به توافق طرفین بستگی دارد. هر شرکت یا فروشگاهی سلیقه و قوانین خودش را دارد. نمی‌توان گفت که یک قاعده یا قانون بر همه فروشگاه‌های زنجیره‌ای حکم می‌کند. به‌خصوص در رابطه با کالاهایی که از نوع استراتژیک نیستند کمتر می‌توان به‌دنبال شروط مشخص یا قانونی بود.

تسویه حساب‌ها چطور؟ ما مطلع شده‌ایم گاهی مدیران فروشگاه‌ها 2‌ماه یا حتی 3‌ماه یک‌بار با تولیدکنندگان تسویه حساب می‌کنند...
واقعیت این است که نمی‌توان به‌طور قطعی و درباره همه کالاها و فروشگاه‌ها یک حکم صادر کرد. برای خرید کالاهای اساسی مثلا روغن، تقریبا همه فروشگاه‌ها توافق می‌کنند که ظرف یک هفته با تولید‌کننده تسویه حساب کنند، اما کالاهای غیرضروری ممکن است زمان تسویه‌های طولانی‌تر داشته باشد.

پس تکلیف حمایت از تولیدکننده چه می‌شود؟ به‌خصوص آنها که تازه‌کارترند و بیشتر نیاز به حمایت شدن دارند....
ببینید! به هر حال نفع این قراردادها دوسویه است. تولیدکننده‌ها هم اگر این شرایط برایشان مناسب نباشد یا احساس کنند که تحت قراردادهای اینچنینی، متضرر می‌شوند، قطعا اصراری برای پیوستن نخواهند کرد. واقعیت این است که وقتی دوست داریم به‌عنوان تولیدکننده کالاها و تولیدات‌مان را تحت برند یک فروشگاه‌ عرضه کنیم باید شرایط فروشگاه را بپذیریم.

در واقع شما با استناد به اصرار تولید‌کننده برای حضور در فروشگاه، انحصار موجود را انکار می‌کنید...
با ارائه کالا در قفسه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تولید بالا می‌رود، کالا شناخته می‌شود، در دسترس مشتری قرار می‌گیرد بدون آنکه تولید‌کننده سراغ تبلیغات گسترده و پرداخت هزینه‌های گزاف برای آن برود. اصلا بسیاری از تولیدکننده‌ها از استراتژی تخفیف در فروشگاه برای شناخت کالاهای خود در ابتدای راه استفاده می‌کنند. اما آن مبلغ ورودی که شما از آن حرف زدید درباره همه کالاها و برندها صحت ندارد. اینطور نیست که لزوما هر تولیدکننده‌ای بخواهد هر کالاهایی را در هر فروشگاه زنجیره‌ای ارائه کند، نیاز به پرداخت مبلغ هنگفتی برای ورودی داشته باشد.

پس مشکل کجاست؟
خیلی وقت‌ها فروشگاه‌ها نیازی به کالاهای تولیدکننده‌هایی که می‌گویید، ندارد. قفسه فروشگاه‌ها هم محدود است. درنظر بگیریم که باید عرضه کالا برای فروشگاه و مدیر فروشگاه هم توجیه اقتصادی داشته باشد. باید قبول کنیم که دادن قفسه فروشگاه‌ها به تولیدکننده‌ها امتیاز دادن به آنهاست و فروشگاه‌ها هم برای عرضه یا حذف یک برند مشکلات و مصایب خودشان را دارند.

یعنی در اتحادیه هیچ سیاستی در راستای حمایت از تولید‌کنندگان در دستور کار نیست؟ 
قطعا هست. از طرف خود اتحادیه، بخشنامه‌های مختلفی به فروشگاه‌ها زده شده که حمایت از تولیدات داخلی صورت پذیرد. امروز و به این واسطه، 95درصد کالاهایی که در تمام فروشگاه‌های زنجیره‌ای داخلی عرضه می‌شود، ایرانی است. اما باید پذیرفت که بازارهای هدف در هر فروشگاهی با فروشگاه دیگر یا حتی با سوپرمارکت‌ها فرق می‌کند.

پس به عقیده شما فروشگاه‌های زنجیره‌ای به اهدافی که برای آنها تاسیس شده بودند (رفع انحصار، کوتاه کردن دست واسطه‌ها، ایجاد فضای رقابتی و...) رسیده‌اند؟ 
تا حدودی بله. کالاهایی که در شلف فروشگاه‌ها قرار می‌گیرند، به نوعی دارای اعتبار می‌شوند. مثلا وقتی 5نوع برند ماست کنار یکدیگر به‌واسطه شرایطی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای فراهم کرده‌اند، کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، ناخودآگاه به ایجاد شرایط رقابتی در تولید و افزایش کیفیت کالاها کمک می‌کنند. یکی از اهداف فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایجاد همین رقابت در بازار بوده که من فکر می‌کنم تا حدودی به آن رسیده‌ایم.

اما تولیدکنندگان می‌گویند که یک انحصارطلبی گسترده دست آنها را از قفسه‌ها کوتاه کرده...
باند، مافیا و انحصار معنا ندارد اما من قبول دارم که ورود به بعضی از فروشگاه‌ها سخت است. همانطور که گفتم فضای فروشگاه‌ها هم محدودیت دارد و این باعث می‌شود که ما گاهی شرمنده برخی از تولیدکنندگان باشیم.