میراث
مروری بر «تمدن‌های نخستین کرمان»
کتاب «تمدن‌های نخستین کرمان» به قلم محمودرضا ماهری، مدرس دانشگاه شهید باهنر کرمان، بخشی وسیع از تاریخ این خطه را طی هزاران سال بر اساس شواهد باستان‌شناختی، به تصویر کشیده است.
به گزارش ایرنا، مؤلف در این کتاب با بررسی کشفیات کاوشگران و باستان‌شناسانی که در محوطه‌های باستانی تپه‌یحیی، تل ابلیس و شهداد استان کرمان بررسی و حفاری کردند، سعی داشته آثار به جا مانده از گذشتگان برای روشن ساختن بخشی از تاریخ و تمدن مردم این دیار را در هزاره‌های قبل از میلاد به تصویر بکشد.
مطالعه کتاب تمدن‌های نخستین کرمان با توجه به فرهنگ و تمدن غنی مردم استان کرمان در استفاده از نخستین خط‌ها و کتابت، آثار سنگی، ظروف سفالی و فلزی به جا مانده از گذشتگان، موجب بالندگی هر ایرانی می‌شود. مطالب این کتاب به زبانی شیوا و ساده توسط نویسنده برای مخاطب بیان شده است.
این کتاب در گفتار نخست، به خلاصه‌ای از تاریخچه پژوهش‌های باستان‌شناسی در کرمان اشاره دارد و در ادامه به کاوش‌های باستان‌شناسی ژوزف کالدول در تل ابلیس (بردسیر)، لامبرگ کارلوفسکی در تپه‌یحیی (ارزوئیه) و کاوش علی حاکمی و میرعابدین کابلی در شهداد (کرمان) می‌پردازد.
گفتار دوم کتاب نیز وضعیت تمدن‌های کهن این استان را در دوران نوسنگی (از ۹ هزار تا 4 هزار سال قبل از میلاد) مورد بررسی قرار داده که در این بخش تحولات زندگی مردم استان کرمان با ورود به عصر نوسنگی با شاخص‌هایی همچون کشاورزی، آغاز دامداری و ده‌نشینی، پیدایش سفال، تغییرات در معماری، تجارت، فلزکاری، تحول در هنر و اعتقادات بشر آن روزگار همراه بوده است.
گفتار سوم این کتاب هم در ارتباط با شناخت و بررسی تمدن غنی تپه‌یحیی (در هزاره چهارم قبل از میلاد) است که رشد انسان‌های این دوران از کشف ۲۷ لوح گلی با خطوط پروتوایلامی و توسعه صنعتی با کشف کارگاه‌های سنگ صابونی برگی زرین از تاریخ کهن کشور به شمار می‌رود.
در این بخش از کتاب تمدن‌های نخستین کرمان مباحثی پیرامون ازدیاد جمعیت، به سوی شهرنشینی، تمدن ماقبل از ایلام یحیی، پیدایش خط، هنر سفال در هزاره چهارم قبل از میلاد، سنگ‌تراشان یحیی، و سقوط جمعیت در تپه یحیی بیان شده است.
در انتها نویسنده این کتاب به بررسی تمدن شهداد در هزاره سوم قبل از میلاد پرداخته و تمدن چشمگیر شهداد، دنیای مردگان، الهه‌های نگهبان، هنر فلزکاران شهداد، سومری‌ها، سرزمین گم‌گشته و خداوند آراتا، آب مقدس و ویرانگر به صورت مدون آثار کشف‌شده در این محوطه باستانی را به تصویر کشیده است.
اگرچه سال‌ها از چاپ و انتشار کتاب تمدن‌های نخستین کرمان می‌گذرد، همواره با الگو قرار دادن مستندات تاریخی منبعی موثق برای نگارندگان مقالات و افراد جویای علم به شمار می‌رود که با تکمیل این کتاب می‌توان نوشته‌ای مرجع از تحولات تاریخی دیار کریمان به عنوان یکی از نخستین مکان‌های ظهور فرهنگ و تمدن کشور تهیه کرد.
چاپ نخست کتاب تمدن‌های نخستین کرمان اثر محمودرضا ماهری در سال ۱۳۷۹ توسط انتشارات مرکز کرمان‌شناسی منتشر شده است.
