هرمز 3 طرح و 6 واکنش

امنیت تنگه‌هرمز از آن کیست؟ این پرسش به بخش مهمی از محتوای رسانه‌های بین‌المللی بعد از توقف و توقیف نفتکش‌های انگلیسی تبدیل شده است؛ رسانه‌هایی که هر یک از منظر خود و بر مبنای وابستگی‌های سیاسی‌شان تلاش می‌کنند به این پرسش پاسخ دهند؛ اگرچه این هیاهو صرفا مرتبط با رسانه‌ها نبوده و محافل سیاسی جهان را نیز طی هفته‌های گذشته درگیر خود کرده است. در این زمینه، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اخیرا اعلام کرد به‌زودی نشستی درباره امنیت کشتیرانی بین‌المللی در بحرین برگزار خواهد شد؛ اگرچه زمان این نشست و همچنین جزئیات بیشتری از محتوای آن منتشر نشده‌است.


1ـ طرح آمریکا
وزارت خارجه آمریکا از ابتدای تیر‌ماه و در پی تنش‌های میان این کشور با نیروی دریایی ایران پیشنهاد تشکیل ائتلافی بین‌المللی برای تامین امنیت تنگه‌هرمز و خلیج‌فارس را مطرح کرده بود. این پیشنهاد از سوی سرپرست وزارت دفاع این کشور در نشست پیمان ناتو نیز مطرح شد اما کشورهای فرانسه و آلمان با آن مخالفت کردند. علت این مخالفت نیز به نگرانی این کشورها نسبت به وقوع درگیری نظامی با ایران برمی‌گشت. حالا و بعد از توقیف نفتکش انگلیسی، آمریکا بار دیگر پیشنهاد خود را روی میز برگردانده است. تلاش‌های گسترده وزارت‌های دفاع و خارجه آمریکا برای تشکیل ائتلافی بین‌المللی در خلیج‌فارس در حالی صورت می‌گیرد که رئیس‌جمهور این کشور هیچ تمایلی از خود برای حضور نظامی بیشتر در خلیج فارس نشان نمی‌دهد.

2ـ طرح انگلیس
انگلیس اما اخیرا و بعد از توقیف نفتکش‌هایش توسط نیروی دریایی ایران وارد این صحنه شده است. جرمی هانت به فاصله یک روز بعد از توقیف نفتکش‌ها اعلام کرد که انگلیس به‌دنبال تشکیل «نیروی دریایی اروپایی» برای تامین امنیت کشتی‌های متعلق به کشورهای این قاره در خلیج‌فارس است؛ اگرچه او همزمان با اعلام این خبر تأکید کرد که هیچ اراده‌ای برای مقابله با ایران وجود ندارد. با اینکه تلاش‌های انگلیس نیز تاکنون نتیجه‌ای نداشته است اما مقامات این کشور بارها اعلام کرده‌اند که این طرح هیچ ارتباطی به سیاست‌های آمریکا در قبال ایران نخواهد داشت.

3ـ طرح ایران
ایران براساس موقعیت جغرافیایی خود (صاحب طولانی‌ترین نوار ساحلی مشرف به خلیج‌فارس) و همچنین مالکیت بر نیمه شمالی آب‌های تنگه‌هرمز، همواره اصلی‌ترین عامل تامین امنیت این منطقه بوده است. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران نیز در سفر اخیر خود به پاریس، در واکنش به طرح‌های آمریکا و انگلیس برای تنگه‌هرمز گفت: امنیت تنگه بر عهده ایران است و به هیچ کشوری اجازه بر هم زدن ثبات این منطقه را نخواهیم داد. مواضع ایران از سوی رسانه‌های جهانی به‌عنوان مخالفت قاطع با طرح‌های آمریکا و انگلیس برای تنگه‌هرمز و خلیج‌فارس ارزیابی شده است.


مواضع کشورها در قبال طرح‌های سه‌گانه برای تنگه‌هرمز

فرانسه از نخستین کشورهایی بود که موافقت رسمی خود را با طرح انگلیس اعلام کرد. جان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه حتی فراتر از این، بر تقویت حضور نظامی کشورش در خلیج‌فارس هم تأکید کرده است؛ با این حال فرانسه همچنان با طرح آمریکا برای تشکیل ائتلاف بین‌المللی در تنگه‌هرمز موافق نیست.
آلمان نخستین کشور اروپایی بوده که تاکنون 2بار مخالفت رسمی خود را با طرح آمریکا برای تنگه‌هرمز اعلام کرده است. وزیر خارجه این کشور گفت: ما با سیاست فشار حداکثری آمریکا در قبال ایران مخالفیم و بر این اساس در ائتلاف بین‌المللی برای تنگه‌هرمز مشارکت نخواهیم کرد. از سوی دیگر اما آلمان اعلام کرد طرح انگلیس برای تشکیل نیروی مشترک اروپایی را قابل بررسی می‌داند.
وزیر خارجه سوئد به‌عنوان مالک حقیقی یکی از کشتی‌هایی که با پرچم انگلیس در تنگه‌هرمز توقیف شده نیز اعلام کرد در حال رایزنی با لندن برای بررسی بیشتر طرح این کشور برای تنگه‌هرمز است. سوئد تاکنون هیچ واکنش رسمی به طرح مورد نظر آمریکا نداشته و از زمان تشدید بحران‌ها چندین بار تأکید کرده به‌دنبال تقابل با ایران نیست.
برخلاف ادعای برخی رسانه‌های عربی، ژاپن تاکنون هیچ موضع رسمی در قبال طرح‌های مورد نظر برای امنیت تنگه‌هرمز نداشته است. با این حال برخی منابع نزدیک به دولت این کشور مدعی شده‌اند که ژاپن قصد پیوستن به ائتلاف آمریکا را ندارد؛ چراکه با توجه به حجم قابل توجه تجارت در خلیج‌فارس، مایل به تقابل با ایران نیست.
درحالی‌که انتظار می‌رفت سفر یوسف بن‌علوی، وزیر خارجه عمان به تهران با هدف میانجیگری بین غرب و ایران بوده باشد اما این کشور بارها نقش خود به‌عنوان میانجی را رد کرده است. همزمان با این موضع، بن‌علوی گفت: برای حفظ امنیت تنگه‌هرمز با ایران هماهنگ هستیم. رسانه‌های سعودی و اماراتی این اظهارات را نشان از حمایت عمان از ایران دانسته و بر این اساس از مسقط انتقاد کرده‌اند.
سکوت روسیه نسبت به تمامی طرح‌های یادشده در حالی است که برخی منابع از طرحی روسی برای حل بحران خلیج‌فارس سخن می‌گویند؛ طرحی که در جریان رایزنی‌های جداگانه با ایران، عربستان و امارات مورد بررسی قرار گرفته است.  با این حال تاکنون هیچ مقام رسمی روس در این‌باره اظهارنظری نداشته است.