جنجال انتخاباتی شورای شهر مسکو
اعتراضهای خیابانی به حذف برخی نامزدهای انتخابات شورای شهر مسکو منجر به درگیری و بازداشتهای گسترده شد
محمدامین خرمی ـ خبرنگار
صفوف به هم فشرده نیروهای پلیس در خیابانهای مرکزی شهر مسکو و کشمکش و درگیری با معترضان، رفتهرفته در حال تبدیل شدن به صحنهای عادی در پایتخت روسیه است؛ صحنهای که تازهترین پرده آن با دستگیری بیش از هزار و 300نفر از مخالفان دولت همراه بوده است.
دستگیری و رد صلاحیت شماری از نامزدهای مخالف دولت در انتخابات شورای شهر مسکو به کشیده شدن اعتراضها به سطح خیابان و زد و خورد معترضان با نیروهای پلیس منجر شده است. این هفته دومین بار است که معترضان در مرکز مسکو تجمع میکنند. تجمع آنها در روز شنبه به دعوت الکسی ناوالنی، از رهبران مخالفان و منتقد سرسخت ولادیمیر پوتین، انجام میشد که روز چهارشنبه بعد از آنکه برای راهپیمایی و تجمع در مسکو فراخوان داد، بازداشت شد. ناوالنی که بهخاطر دعوت به تجمع غیرقانونی به 30روز زندان محکوم شده، هفته گذشته هم برای راهپیمایی اعتراضی علیه دولت فراخوان داده بود. گفته میشود حدود 20هزار نفر در راهپیمایی هفته گذشته شرکت کردند.
برخورد گسترده پلیس با معترضان طی هفته گذشته باعث شد تا در اعتراضهای این هفته از شمار تجمعکنندگان کاسته شود. علاوه بر این، نیروهای پلیس در خیابانهای متعدد منتهی به ساختمان شورای شهر مستقر شدند تا مانع شکل گرفتن تجمعهای متمرکز مخالفان شوند. همین موضوع، برآورد تعداد افراد حاضر در اعتراضها را دشوار کرده است. مقامهای امنیتی تعداد معترضان را 3هزار و 500نفر اعلام کردهاند.
مسئولان دولتی دلیل رد صلاحیت نامزدهای مخالف دولت را تقلب آنها در جمعآوری امضا اعلام کردهاند. هر نامزد برای آنکه بتواند در انتخابات حضور پیدا کند باید 5هزار امضا در حمایت از خود جمعآوری کند. دولت اعلام کرده آنهایی که صلاحیتشان تأیید نشده، امضا جعل کرده بودند؛ ادعایی که از سوی نامزدهای مخالف دولت رد شده است.
انتخابات شورای شهر معمولا در روسیه کمتر مورد توجه بوده اما امسال تلاش مخالفان دولت برای بهدست گرفتن کرسیهای شورا در شهرهای بزرگ بهخصوص در پایتخت باعث جلب توجه و هیاهوی بسیار بر سر این انتخابات شده است. در مسکو، شورای شهر دارای 45کرسی است که انتخاباتش 40روز دیگر برگزار میشود. شورا سالهاست که در دست حزب «روسیه متحد» به رهبری ولادیمیر پوتین است اما نارضایتی از وضعیت اقتصادی باعث شده تا معترضان برای در اختیار گرفتن شورا خیز بردارند. کمیسیون انتخابات تاکنون اسامی 200نامزد تأیید صلاحیت شده را اعلام کرده است که تقریبا همه آنها از حامیان پوتین به شمار میروند.
اگرچه اعتراضهای این هفته در مسکو مهار شد اما بهنظر میرسد روند اعتراضهای هفتگی دستکم تا انتخابات ادامه خواهد داشت؛ انتخاباتی که از آن بهعنوان نقطه آغاز اعتراض به سیاستهای حزب حاکم و شخص پوتین یاد میشود.
دردسری به نام الکسی
الکسی ناوالنی این روزها شناختهشدهترین چهره مخالف دولت روسیه و ولادیمیر پوتین است. ناوالنی رهبری حزب «روسیه فردا» را بهعهده دارد که مبارزه با فساد دولتی را هدف اصلی فعالیتش اعلام کرده است. او طی 8سال گذشته دائما میان خانه و زندان در رفتوآمد بوده است. فقط در سال گذشته که او بهدنبال تحریم انتخابات ریاستجمهوری روسیه بود، حدود 10بار و هر بار بهمدت 20تا 30روز بازداشت شد. پیش از هر تجمع بزرگ ضددولتی، یکی از افرادی که بدون شک دستگیر میشود ناوالنی است. بازداشت هفته گذشته او نیز در ادامه بازداشتهای اینچنینی انجام شد.
الکسی ناوالنی 43ساله و تحصیلکرده رشته حقوق است. او نخستین بار 5سال پیش در انتخابات شهرداری مسکو شرکت کرد و تلاشش شکست نامزد مورد نظر پوتین بود. ناوالنی اما با کسب تنها 27درصد آرا، انتخابات را به سرگئی سوبیانین باخت. او معتقد بود که کمیسیون انتخابات با تقلب سوبیانین را بهعنوان شهردار معرفی کرده است. 2سال پیش اما او در مقابل شخص پوتین قد علم کرد و مدعی کرسی ریاستجمهوری شد. صلاحیت او برای حضور در انتخابات ریاستجمهوری سال 2018تأیید نشد. دلیلش پرونده قضایی بود که از چندماه قبل برای او گشوده شد. دادگاه ناوالنی را در یک پرونده اختلاس مجرم شناخته بود و همین مانع حضور او در انتخابات میشد.
حضور این حقوقدان جسور در فضای سیاسی روسیه به دردسر جدی برای ولادیمیر پوتین تبدیل شده است. پوتین که از سال 2000چهره بیرقیب سیاست و قدرت در روسیه بوده اکنون چهارمین دوره حضورش در سمت ریاستجمهوری را تجربه میکند؛ موضوعی که به اعتقاد مخالفانش زمینهای برای گسترش فساد در ساختار دولتی روسیه بوده است.
ناوالنی فعالیت سیاسیاش را با وبلاگنویسی و اعتراض به فساد در دولت آغاز کرد اما رفتهرفته به شبکههای اجتماعی روی آورد. شاید حضور پرقدرت او در شبکههای اجتماعی باعث شده تا دولت روسیه نتواند به سمت حذف او قدم بردارد. ناوالنی اکنون در توییتر بیش از 2میلیون دنبالکننده دارد. کانال ویدئویی او در یوتیوب نیز حدود 3میلیون مشترک دارد و بعضی ویدئوهای او تا 6میلیون بار دیده شدهاند. ناوالنی حزب حاکم روسیه متحد را «حزب کلاهبردارها» میخواند؛ عبارتی که اکنون در فضای سیاسی روسیه به وفور استفاده میشود و دیگر مترادف حزب روسیه متحد شده است.
برخی شهرهای کوچک و دورافتاده روسیه طی ماههای اخیر شاهد اعتراضهای محدود مربوط به معیشت و مسائل کارگری بوده است. برخی تحلیلگران معتقدند با ادامه نارضایتیهای اقتصادی در روسیه، احتمال گسترش این اعتراضها به شهرهای بزرگ و پیوند خوردن آنها با اعتراضهای سیاسی وجود دارد؛ مسئلهای که میتواند نقش چهرههایی همچون الکسی ناوالنی را در آینده روسیه پررنگتر و تعیینکنندهتر کند.