پایان ضیافت پردرآمدها برسر سفره یارانه‌ها

حذف یارانه نقدی پردرآمدها آغاز شد. به گفته محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی کارگروهی مرکب از کارشناسان وزارت کار و استانداران و فرمانداران در حال شناسایی و حذف یارانه پردرآمدها هستند.

به‌گزارش همشهری، پیش از این هیأت‌وزیران با تصویب آیین‌نامه اجرایی تبصره 14 قانون بودجه سال 98 به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مأموریت داده بود با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و وزارت کشور و به‌طور اخص استانداران، در قالب دستورالعملی مشخص، به شناسایی و حذف یارانه نقدی 3 دهک بالای درآمدی اقدام کند. طبق مصوبه دولت، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها هم موظف شده پس از اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، یارانه پردرآمدها را حذف کند.

 محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دیروز با اعلام خبر آغاز حذف یارانه پردرآمدها اعلام کرد: امیدواریم در چارچوب این برنامه با محوریت استانداران و فرمانداران بتوانیم اگر منابعی در این زمینه پس‌انداز شد، صرف فعالیت‌های محرومیت‌زدایی و حل مشکلات اشتغال استان‌هایی بکنیم که در این زمینه قدم برداشته‌اند.

توزیع ناعادلانه
کارشناسان بخش خصوصی می‌گویند، یکی از دلایل کاهش یارانه سوخت در ایران، تثبیت قیمت حامل‌های انرژی به‌ویژه بنزین و گازوئیل از سال 1394 به بعد و همچنین اجرا نشدن درست قانون هدفمندی یارانه‌هاست. مطالعات انجام شده در اتاق تهران نشان می‌دهد، برنامه‌ریزی برای حذف یارانه‌های بنزین و گازوئیل می‌تواند از اولویت‌های مهم اصلاحات ساختاری اقتصاد با هدف واقعی‌کردن قیمت‌ها و افزایش رقابت در اقتصاد باشد.

به‌نظر می‌رسد بالا بودن سرانه یارانه انرژی در ایران، موجب شده میزان برخورداری افراد و دهک‌های درآمدی از یارانه‌ها یکسان و عادلانه نباشد.

 محسن هاشمی، رئیس شورای شهر پایتخت با یک مقایسه آماری در این‌باره می‌گوید: دولت در ایران، با ۸۰ میلیون نفر جمعیت، ۳۶ تا ۳۸ میلیارد دلار یارانه سوخت می‌پردازد؛ درصورتی که دولت چین با 1.200 میلیون جمعیت، ۴۶ تا ۴۸ میلیارد دلار یارانه سوخت می‌دهد؛ یعنی ما ۱۰ برابر چین یارانه سوخت می‌دهیم.

غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس هم می‌گوید: میزان بهره‌مندی دهک‌های بالای درآمدی از یارانه هر یک از حامل‌های انرژی ۲۰ برابر دهک‌های پایین جامعه است. او با بیان اینکه هم‌اکنون یارانه‌های پنهان انرژی 986هزار میلیون تومان است، توضیح می‌دهد: پیامد چنین وضعیتی، استفاده ناکارا از انرژی ارزان، افزایش شدت مصرف انرژی و قاچاق است که بر این اساس میزان بهره‌مندی دهک‌های بالای درآمدی از یارانه هریک از حامل‌ها حدود 20برابر دهک‌های پایین بوده و در بنزین این رقم 23برابر است. به گفته او، در اصلاح ساختار بودجه یارانه پنهان حامل‌های انرژی به‌تدریج کاهش پیدا کرده و عواید حاصل از آن برای حمایت از خانوارها و بنگاه‌ها، پوشش ناترازی بودجه و سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی استفاده می‌شود.

ایران، صدرنشین یارانه‌های کور
در شرایطی که نهادهای وابسته به بخش خصوصی در داخل ایران می‌گویند یارانه‌های کور انرژی مانع رشد قیمت‌ها و باعث افزایش سطح رفاه خانوارها نشده و دولت هم ظاهرا به این نتیجه رسیده که با حذف یارانه ثروتمندان باید روش جایگزینی را دنبال کند، برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد ایران به لحاظ مقدار یارانه انرژی در رتبه نخست کشورهای جهان قرار دارد.

آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید: ایران در سال 2018 میلادی با پرداخت  69.2 میلیارد دلار یارانه انرژی جایگاه نخست دنیا را در بین سایر کشورها به‌خود اختصاص داده که از این میزان 26.6میلیارد دلار یارانه بخش نفت، 26 میلیارد دلار یارانه بخش گاز طبیعی و 16.6 میلیارد دلار یارانه بخش برق بوده است. همچنین قیمت بنزین در ایران بافاصله زیادی در مقایسه با سایر کشورها در پایین‌ترین سطح جهان قرار دارد. این نهاد بین‌المللی می‌افزاید: پس از ایران، عربستان با اختلاف 24.5میلیارد دلاری نسبت به ایران، دومین کشوری است که بیشترین یارانه انرژی را پرداخت می‌کند و چین، روسیه، اندونزی، مصر و هند در جایگاه بعدی قرار دارند. برآوردها نشان می‌دهد از سال 2016 میلادی به بعد دوباره روند صعودی یارانه‌های انرژی در ایران با سرعتی بالاتر آغاز شده و در سال 2018 تقریباً به سطح قبل از سال  2014 بازگشته است. البته در این دوره کشورهایی چون عربستان سعودی، امارات، چین، روسیه و هند به میزان چشمگیری از سهم یارانه‌های انرژی خود کم کرده‌اند.

افزون بر این، متوسط نرخ یارانه انرژی که نشان‌دهنده نسبت درصد یارانه پرداختی به قیمت مرجع انرژی است، نشان می‌دهد که ونزوئلا در بالاترین سطح قرار دارد و معادل کل قیمت انرژی، یارانه پرداخت می‌کند و پس از آن ایران قرار دارد که نرخ یارانه انرژی در ایران در سال 2018 میلادی 79 درصد برآورد شده است. ملموس‌ترین یارانه انرژی در ایران به شکاف بین قیمت بنزین در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا بازمی‌گردد؛ به‌نحوی‌که بهای هر لیتر بنزین در ایران 9صدم دلار است که در قیاس با کشورهای همسایه نظیر ازبکستان (0.74دلار)، افغانستان (0.67دلار)، عربستان (0.54دلار)، روسیه (0.69دلار) و ترکیه (1.3دلار) در سطح بسیار پایین‌تری قرار دارد و به این ترتیب بهای هر لیتر بنزین در کشور همسایه ایران یعنی عراق 7برابر بیشتر از ایران است.


حذف یارانه نقدی پردرآمدها و اصلاح قیمت انرژی دوسناریویی است که دولت برای پایان دادن به رانت انرژی ثروتمندان آن را دنبال می‌کند