خروج زنان از بازارکار

نرخ بیکاری در فصل بهار امسال به طرز غیرمنتظره‌ای کاهش یافت و با افت 1.3درصدی، به 10.8درصد رسید؛ درحالی‌که براساس شاخص‌های آینده‌نگر انتظار می‌رفت جمعیت بیکاران در این فصل افزایش پیدا کند.
از نکات بارز در تحولات حوزه اشتغال در فصل بهار امسال، خروج قابل‌توجه زنان از بازار کار بوده که در کنار افت 0.7درصدی نرخ مشارکت اقتصادی آنها، زمینه را برای پایین آمدن نرخ بیکاری کشور مهیا کرده است. هنوز مشخص نیست قهر زنان با بازار کار در سایه رکود اقتصادی بوده یا پای عامل دیگری در میان است.
به گزارش همشهری، بازخوانی اطلاعات مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار کشور نشان می‌دهد در فصل بهار 1398، نرخ مشارکت اقتصادی به 40.6درصد رسیده که نسبت به بهار سال قبل 0.5درصد افت کرده است؛ اما سهم زنان از این کاهش دوبرابر مردان بوده است. در این فصل نرخ مشارکت زنان با 0.7درصد کاهش به 16.1درصد رسیده و نرخ مشارکت مردان با 0.3درصد کاهش به 65درصد ثبت شده است.  از زاویه دیگر اگر به این آمارها نگاه شود، درنتیجه کاهش نرخ مشارکت اقتصادی در بهار امسال، 840هزار نفر نسبت به بهار پارسال به جمعیت غیرفعال اقتصادی افزوده شده؛ درحالی‌که در فصل بهار سال‌های 94تا 96 به ‌طور میانگین جمعیت غیرفعال در هرسال 275هزار نفر کمتر شده و در بهار 97نیز این جمعیت با کاهش 45هزارنفری مواجه بوده است. درنتیجه با بالا رفتن ورودی بازار کار، رشد نرخ بیکاری نیز تداوم یافته؛ اما در بهار امسال علاوه بر اینکه کاهش جمعیت غیرفعال متوقف شده، ورودی بازار کار نیز به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش داشته و زمینه کاهش نرخ بیکاری را فراهم کرده است.
آمارها نشان می‌دهد در فصل بهار 3سال اخیر به‌طور متوسط سالانه 723هزار نفر به جمعیت شاغل ایران اضافه شده که به‌طور میانگین 367هزار نفر آن مرد و 356هزار نفر آن زن بوده‌اند؛ اما در بهار امسال نسبت به بهار پارسال، 321هزار نفر به جمعیت شاغلان کشور اضافه شده که ازنظر آماری 100درصد آن را مردان تشکیل داده‌اند و علاوه بر آن 32هزار نفر از اشتغال زنان نیز به مردان اختصاص یافته است. به‌عبارت‌دیگر، در بهار امسال نه‌تنها طبق میانگین بهار 3سال اخیر 356هزار زن به جمعیت شاغل اضافه نشده، بلکه 32هزار نفر از شاغلان زن نیز به نفع مردان کم شده است.

شیفت اشتغال از روستا به شهری
بررسی‌ها حاکی از این است که تحولات رخ داده در سهم اشتغال مردان و زنان، در ترکیب سهم اشتغال شهری و روستایی نیز تجربه شده، به‌گونه‌ای که از مجموع 321هزار نفر اشتغال ایجاد شده در فصل بهار، 100درصد آن به اشتغال شهری اضافه شده و 98هزار نفر از اشتغال روستایی نیز به مناطق شهری رسیده است.
به‌عبارت‌دیگر، در فصل بهار امسال 420هزار نفر به شاغلان شهری اضافه و 98هزار نفر از تعداد شاغلان روستایی کم شده درحالی‌که دولت در یک سال گذشته منابع و برنامه‌های زیادی برای ایجاد اشتغال روستایی داشته و همین مسئله باعث شده بازوی پژوهشی مجلس رمزگشایی از چرایی شیفت اشتغال از روستایی به شهری را در دستور کار قرار دهد. تحلیل کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس از کاهش جمعیت بیکار به همراه کاهش جمعیت فعال این است که به‌دلیل نامساعد بودن وضعیت بازار، افراد بیکار از جست‌وجوی کار دلسرد شده و از بازار کار خارج شده‌اند و در این میان کاهش سهم زنان از اشتغال با توجه به سهم 50درصدی آنها از جمعیت نیز قابل‌تأمل است.


   بازسازی صحنه کاهش نرخ بیکاری

نرخ بیکاری فصل بهار امسال براساس آمارها در حالی کاهش یافته که با توجه به شاخص‌های آینده‌نگر اقتصاد این اتفاق قابل‌انتظار نبود. نکته قابل‌تأمل این است که کاهش نرخ بیکاری در بهار امسال، نه به‌دلیل افزایش اشتغال، بلکه به‌دلیل خارج شدن افراد از بازار کار و افزایش قابل‌توجه جمعیت غیرفعال رخ داده است. نتایج برآوردهای مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد درصورتی‌که این افراد از بازار کار خارج نمی‌شدند نرخ بیکاری کل کشور در بهار امسال به 13.9درصد می‌رسید که 3.1درصد از نرخ اعلام شده بیشتر است. درواقع اگر افراد خارج شده از بازار کار در فصل بهار 1398را به آمارهای موجود اضافه کنیم، نه‌تنها نرخ بیکاری بهار 1.3درصد کم نمی‌شود بلکه 1.6درصد هم از نرخ قبلی بالاتر می‌رود و این موضوع در مورد زنان بسیار جدی‌تر است به‌گونه‌ای که درصورت باقی ماندن زنان فعال اقتصادی در بازار کار، نرخ بیکاری زنان به‌جای 17.3درصد فعلی به 28.1درصد می‌رسید که رکورد بزرگی محسوب می‌شود.