نقش شورایاری ها در مدیریت محیط زیست شهری

صدر الدین علی پور/ مدیر کل محیط زیست شهرداری تهران
با توجه به مسائل و معضلات کلانشهرها در حوزه مدیریت محیط زیست شهری، مدیران به دنبال یافتن راه حل هایی برای ساماندهی مشکلات و ایجاد تعادل در روند توسعه شهر هستند.

یکی از این راهکارها، گسترش اندیشه محله‌گرایی و ایجاد سازمان‌های مشارکتی محلی است. شهرداری ها به عنوان نهاد اجرایی حکومت محلی موظف به ارائه خدمات عمومی هستند.

لذا به دلیل گستردگی وظایف شهرداری‌ها یکی از ابزار مهم در اداره امور شهرها در حوزه مدیریت شهری به کارگیری ابزارهای مختلف مدیریتی به خصوص مدیریت مشارکتی است.

استفاده از ظرفیت مردمی و سازمان‌های مردم نهاد در انجام برخی از امور شهری یکی از موضوعات مهم و قابل توصیه در این زمینه است. در واقع مشارکت مردم حق اساسی است که در پی آن مردم عاقلانه، با آگاهی و اراده و رغبت با قبول گوشه ای از مسئولیت سعی در ارضای نیازهای روحی و روانی فردی و گروهی خود در همیاری برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده و با در نظر گرفتن امکانات و محدودیت‌ها در جامعه دارند.

اگر محدوده مشارکت را شهر در نظر بگیریم و نوعی از برنامه ریزی فرآیند‌نگر با چارچوبی مشارکتی را با عواملی مانند عدالت اجتماعی، قانون، توسعه پایدار و نظایر آن لحاظ کنیم، برنامه‌ریزی شهری مشارکتی خواهیم داشت. گاهی فرآیندهای مشارکتی منجر به توسعه اجتماعات محلی شده و توسعه پایین به بالا را سبب می‌شود که زیربنای آن سازماندهی اجتماعات محلی و بسیج قابلیت‌های درون‌زای اجتماعی است. انجمن‌های محلی و تشکل‌هایی مانند شورایاری‌های محلات، به عنوان حلقه ارتباطی میان مدیریت شهری و شهروندان، قادر هستند بسیاری از مسائل، مشکلات و ظرفیت‌هایی که غالباً در نظام مدیریتی متمرکز و غیرمحلی پنهان مانده را شناسایی و معرفی کنند و از این دریچه به توسعه محلی و در نهایت توسعه شهری، مدد رسانند.  در حال حاضر اقدامات موثری توسط شهرداری تهران به لحاظ اهمیت ارتقای ظرفیت‌ مشارکت‌پذیری در حال انجام است و نظام‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های بین‌بخشی قابل توجهی تدوین شده است تا در حوزه‌های تخصصی اداره شهر مورد استفاده قرارگیرد.

این تعاملات برای مدیریت شهری می‌تواند نقطه بسیار مهم و مثبتی در جهت پیشبرد اهداف توسعه پایدار کلانشهری چون تهران باشد. لذا شورایاری‌ها در برون رفت از چالش‌های محیط زیستی شهر تهران می‌توانند با شناسایی مشکلات محیط زیستی در محلات و ارجاع آن به دبیر شورایاری در محلات و پیگیری رفع آن از طریق ارتباط با مدیریت شهری، تلاش در جهت آگاه سازی شهروندان در مورد موضوعات محیط زیستی، هم‌افزایی و انجام طرح‌ها و پروژه‌ها  در محلات برای گسترش آن به مناطق وسیع‌تر و در نهایت سطح شهر تهران بازوی کمکی برای مدیران شهری به شمار آیند.

همچنین کمک به اجرای طرح‌های آموزشی محیط زیستی برای ساکنین محلات مانند صرفه جویی در مصرف آب، برق و انرژی، ارائه پیشنهاد طرح‌های ابتکاری به مدیریت شهری در راستای بهبود محیط زیست شهری، استفاده از تجارب و تخصص شهروندان هر محله، تلاش در راستای فراهم‌سازی محیط زیست سالم برای محله از طریق رفع آلودگی‌های محیط زیستی، تشویق شهروندان به مشارکت در حوزه تفکیک پسماند از مبدا، حمایت از خانه‌های محیط زیست در محلات جهت برگزاری برنامه‌های مرتبط با حوزه محیط زیست، تقویت کارگروه‌های مختلف در سرای محلات ازجمله کارگروه محیط زیست که می تواند با جذب ساکنین در محلات و همکاری با سازمان‌های مردم نهاد در حفاظت از محیط زیست نقش فعال داشته باشند.

امید است در انتخابات شورایاری‌ها شهروندان با مشارکت و همراهی افزون‌تر با انتخاب فردی اصلح بتوانند گام موثری در بهبود وضعیت محیط زیست کلانشهر تهران بردارند.