هشدار نسبت به ترویج خرافات در طب

معصومه حیدری پارسا/ خبرنگار

«درمان زردی نوزادان با حجامت پشت گوش»، «خوردن صبحانه باعث کاهش وزن می‌شود»، «شما هر روز باید مولتی ویتامین بخورید»، «کودکان با خوردن شکلات، پر جنب و جوش‌تر می‌شوند»، «موهای تراشیده، سریع‌تر، ضخیم‌تر و تیره‌تر رشد می‌کند» و «سرطان‌زابودن ید در نمک» و فلوراید« خمیردندان برای درمان سوختگی» ازجمله باورها و خرافه‌هایی هستند که بدون‌شک همه ما بارها آنها را شنیده‌ایم و چه بسا به این علت که توسط افرادی گفته شده که به آنها اعتماد داریم حتی آنها را هم باور کرده‌ایم. از این دست اظهارنظرهای غیرکارشناسانه و خرافی به‌ویژه در حوزه طب و پزشکی کم نیست؛ باورهایی که به کمک گستردگی شبکه‌های اجتماعی یک‌شبه ده‌ها بلکه صدها هزار بیننده و خواننده پیدا می‌کند و این در حالی است که یکی از مسائلی که طب را امروز تهدید می‌کند، باز شدن راه خرافات در طب و سوءاستفاده از باورها و ایمان مردم است. حالا این خرافات البته تا جایی پیش رفته که برای چندمین بار رئیس‌کل سازمان نظام پزشکی ایران، به آن واکنش نشان داده و با بیان اینکه طب انحرافی و خرافی بسیار خطرناک است، گفت: متأسفانه امروز شاهد هستیم که مدعیان طب در کشور زیاد شده‌اند؛ درحالی‌که هیچ‌گونه صلاحیتی در علم پزشکی ندارند. دکتر ایرج فاضل با اشاره به اینکه طب انحرافی و خرافی می‌تواند خطرات زیادی را برای بیماران درپی داشته باشد، گفت: افرادی که هیچ‌گونه صلاحیتی در علم پزشکی ندارند با طرح مسائل خرافی درمان واقعی مردم را به عقب می‌اندازند. وی افزود: درخیلی از موارد دیده شده که افراد با پیشرفت بیماری به پزشک مراجعه کرده و مردم باید بدانند طب سنتی در برخی موارد مشکل‌زاست و کمک گرفتن از افراد غیرمتخصص سبب اتلاف وقت و هزینه و پیشرفت بیماری آنها می‌شود. فاضل در پاسخ به این سؤال که سازمان نظام پزشکی عهده‌دار چه وظایفی است، گفت: وظایف نظام پزشکی دوگانه است و این سازمان صرفا مدافع پزشکان نیست بلکه باید سعی در احقاق حقوق مردم نیز داشته باشد.

اجازه ندهیم از ناآگاهی مردم سوءاستفاده شود

البته موضوع خرافه در طب پزشکی و مراجعه مردم به افرد سودجو به اسم طب سنتی پیش‌تر هم صدای وزیر بهداشت را درآورده بود. قاضی‌زاده هاشمی با اشاره به سوءاستفاده برخی افراد از باورهای مردم با نام طب اسلامی گفته بود: برخی افراد یاد گرفته‌اند به مسائلی که مطرح می‌کنند صبغه دینی دهند یا آن را به مقام معظم رهبری نسبت می‌دهند و هر خلاف و اشتباهی را تحت این عنوان مطرح می‌کنند؛ مثلا می‌گویند واکسیناسیون کار صهیونیست‌هاست یا سازمان بهداشت جهانی دستاویز صهیونیست‌هاست. طرح چنین مسائلی در قرن ۲۱ و در کشوری با تمدن چندین هزارساله موجب حیرت است.  سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی با تأکید بر اینکه نباید اجازه دهیم برخی افراد از کم‌اطلاعی و ناآگاهی مردم سوءاستفاده کنند، افزود: باید دقیق‌تر عمل کرده و با مردم صحبت و روشنگری کنیم. وی تأکید کرد: قوه قضائیه در برخورد با سوءاستفاده از دین و آسیب به سلامت مردم باید حساسیت بیشتری نشان دهد. مایه تأسف است که برخی افراد به‌دنبال سوءاستفاده از دین و ائمه اطهار(ع) هستند و حوزه‌های علمیه، روحانیت و دستگاه قضا باید در این موارد که به سلامت مردم مربوط می‌شود، حساسیت بیشتری نشان دهند.

حوزه سلامت تنها جایی نیست که از خرافات صدمه می‌بیند

مدیرکل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت در این‌باره معتقد است: افرادی که با ادعاهای گزاف، به ترویج خرافات در حوزه سلامت می‌پردازند، به سلامت و باورهای دینی مردم آسیب وارد می‌کنند. محمود خدادوست افزود: حوزه سلامت اگرچه تنها جایی نیست که از خرافات صدمه می‌بیند اما بی‌تردید یکی از مهم‌ترین عرصه‌هاست. مردم هنوز هم روی زخم‌های ناشی از سوختگی، خمیردندان می‌مالند و روی بریدگی‌ها پودر قهوه می‌ریزند. آنچه این روزها به نام طب سنتی یا بعضا اسلامی رواج پیدا کرده منشأ نگرانی‌های دیگری برای جامعه پزشکی شده است. درحالی‌که پزشکان می‌گویند طب سنتی را نمی‌توان بدون بررسی‌های بالینی برای بیماران تجویز کرد اما ناآگاهی و استیصال مردم از درمان‌های رایج، آنها را به دامان کسانی سوق داده است که بعضا به نام درمان سنتی به کلاهبرداری و شیادی مشغولند. این در حالی است که بارها نسبت به تقلب در این موضوعات به مردم هشدار داده و البته از دخالت افراد فاقد صلاحیت در طب سنتی سخن گفته‌ایم. او از مردم خواست با اعتماد به افراد شیاد و کلاهبردار، سلامتی خود را به خطر نیندازند. مدیر کل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت اظهار داشت: همچنان امروز شاهد هستیم افرادی که ادعاهای اخباری‌گری نسبت به استفاده از روایات دارند، با عنوان درمان‌های سنتی از همین گیاهان دارویی استفاده می‌کنند، دارو می‌سازند و با مبالغ گزافی به مردم می‌فروشند.

ورود نااهلان به عرصه طب سنتی و پزشکی ممنوع

مهدی فهیمی، مشاور عالی فراکسیون غذا و داروی مجلس:

فرهنگ‌های عامه و متداول مملو است از افسانه‌ها و باورهای غلط که بسیاری از آنها هم بی‌ضرر هستند، اما زمانی که این باورها درحوزه سلامت و پزشکی وارد می‌شوند ناخودآگاه نگران‌کننده می‌شوند. به همین سبب به‌نظر می‌رسد هر ادعایی در این زمینه باید مبتنی بر مستندات علمی باشد و اگر کسی ادعایی مطرح می‌کند، باید ابتدا در مراکز دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی که مجاری اصلی و قانونی هستند، مستندات علمی خود را ارائه کند و به بحث بگذارد تا بررسی شود و اگر تأیید شد، از طریق همین مجاری قانونی اعلام شود. کسانی که چنین ادعاهایی را در فضای مجازی و غیرمجازی مطرح می‌کنند، اصلا متخصص طب سنتی و کهن نیستند. باید توجه کرد که استناد به روایات هم شرایطی دارد. یک روایت باید براساس علم رجال مستند باشد، منبع و مصدر آن درست باشد، تحلیل محتوا شده باشد و براساس علم بررسی شده باشد. اینکه افرادی بدون توجه به همه اینها با اجتهاد شخصی، براساس یک روایت تجویزهایی می‌کنند، هم با مبانی فقهی و هم با مبانی علم روز اشکال دارد. کار کسانی که بدون پشتوانه علمی و با اجتهاد شخصی چنین ادعاهایی می‌کنند، قابل پیگرد است؛ ضمن اینکه براساس قانون و سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری، تولیت سلامت بر عهده وزارت بهداشت است؛ به همین دلیل نباید هر کسی اجازه داشته باشد یک حرف غیرعلمی بزند که نه‌تنها به سلامت مردم بلکه به دین و باورهای دینی مردم هم آسیب وارد کند. من معتقدم باید جلوی تبلیغات کاذب را گرفت، باید نظارت‌ها دقیق باشد و قوانین محکمی وضع شود.