بهارستان
چرا مذاکرات بودجه‌ای مجلس کُند پیش می‌رود؟
عجله مجلس برای رفع مشکلات معیشتی و تأثیر ناآرامی‌ها بر دیدگاه نمایندگان، از دلایل بلاتکلیفی بودجه در مجلس است
فرزانه آیینی|خبرنگار:
بررسی جزئیات لایحه بودجه سال 97امروز پس از6روز توقف از سر گرفته می‌شود و نمایندگان و دولت منتظرند تا کمیسیون تلفیق از نسخه‌اش برای حل چالش‌های اساسی کشور رونمایی کند؛ چالش‌هایی که لاریجانی آنها را اساسی می‌خواند و دولت را دولت ابر‌چالش می‌نامد. عیالوار بودن کشور و فربه‌شدن دولت، قاچاق، بحران آب، موضوع یارانه‌ها، صادرات محور شدن کشور، واردات بی‌رویه کالاهای بی‌کیفیت، معضل آلودگی هوا و فضای مجازی، حل مشکل ریزگردها و مدیریت پسماندها 10چالش پیش روی دولت و مجلس در فصل بودجه‌نویسی هستند که روند بررسی جزئیات بودجه در بهارستان را از سه‌شنبه گذشته تا امروز متوقف کرده است. چاره‌جویی برای حل این چالش‌ها عنوان مأموریتی بود که در سه‌شنبه گذشته به دستور علی لاریجانی، رئیس مجلس به کمیسیون تلفیق محول شد. او به کمیسیون تلفیق مأموریت داد تا از طریق مذاکرات مستمر با دولت و نمایندگان برای داستان پر‌فراز و نشیب تصویب بودجه 97در بهارستان به مسیری هموار و مشخص برسند.
عجله مجلس برای رفع مشکلات معیشتی
18آذر ماهی که گذشت لایحه بودجه سال97 از سوی رئیس‌جمهور به مجلس ارائه شد. حسن روحانی در زمان ارائه لایحه اعلام کرد که در پی شعارهای انتخاباتی‌اش برای رفع مشکلات معیشتی مردم، رونق اقتصادی، اشتغال‌زایی و کاهش فاصله میان فقیر و غنی در جامعه لایحه بودجه 97نخستین گام رسمی دولت برای احقاق وعده‌ها خواهد بود. او از حذف یارانه‌ها و تشکیل صندوق حمایتی امید، سخن گفت. روحانی شفافیت را نقطه قوت لایحه بودجه دانست و اعلام کرد که با همراهی مجلس و در مسیر بودجه سال 97اقدامات اساسی برای رونق اقتصادی صورت خواهد گرفت. اما مجلس برای حل این مشکلات معیشتی تا پایان 3سال دولت نمی‌توانست صبر کند. مجلس عجله داشت و این چنین بود که تحت‌تأثیر فضای روانی حاصل از حذف یارانه ثروتمندان و افزایش قیمت حامل‌های انرژی قرار گرفت. به‌رغم امیدواری روحانی برای کارگشا بودن بودجه 97هنوز ساعاتی از ارائه لایحه به بهارستان نگذشته بود که افزایش قیمت‌های حامل‌های انرژی، افزایش 3برابری عوارض خروج از کشور، حذف یارانه 13میلیون نفر در سال 97و... سبب تاختن منتقدان دولت به لایحه بودجه شد.
ناآرامی‌ها به بودجه مجلس سمت و سو داد
هرچند یکی از نقاط قوت لایحه بودجه 97حذف جدول 17- 59نهاد فرهنگی خاصی که بودجه‌های قابل توجه در‌یافت می‌کنند- بود و شخص رئیس‌جمهور خواستار ورود جامعه به بحث شفافیت بودجه شده بود اما موج نقدها به افزایش قیمت‌ها آنچنان پرشیب و تند بود که موج شفافیت را شکست. قریب به یک‌ماه بعد از ارائه لایحه بودجه به مجلس موجی از اعتراضات خیابانی در برخی نقاط کشور به راه افتاد و قریب به 10روز نیز ادامه داشت. اعتراضاتی که با شعار نه به گرانی کلید خوردند و با شدت یافتنشان سمت و سوی سیاسی گرفتند.موج این اعتراضات چنان بود که جمعی از نمایندگان همچون یحیی کمالی‌پور و فرهاد تجری، نمایندگان جیرفت و سرپل‌ذهاب بر ضرورت شنیده‌شدن صدای مردم در بهارستان تأکید کردند و گفتند در راستای بهبود وضعیت معیشتی مردم مانع حذف یارانه‌ها و افزایش قیمت حامل‌های انرژی خواهند شد.
فراکسیون‌ها قدرت تعیین کنندگی ندارند
به‌دنبال جدی شدن نقدها، کمیسیون تلفیق اعلام کرد با نگاه دور‌اندیشانه و در راستای رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی اصلاحاتش را ضمیمه لایحه دولت خواهد کرد. بررسی بودجه در این کمیسیون برای تأیید کلیات به صحن علنی بهارستان ارجاع شد. با وجود حمایت فراکسیون امید - که داعیه اکثریت بهارستان را دارد - از لایحه مجلس دهمی‌ها برای نخستین بار در تاریخ پس از انقلاب به رد کلیات لایحه بودجه 97رأی داد. رأی مخالفی که به گفته محمد‌مهدی مفتح، عضو کمیسیون برنامه و بودجه بهارستان رأیی عجیب و سیاسی بوده است. او اظهار داشت مخالفت مجلس با کلیات بودجه قابل تفسیر نیست چرا که طرح کلیات یک طرح یا لایحه به این معناست که آیا مجلس می‌خواهد وارد بررسی جزئیات شود یا نه ؟ مفتح مخالفت با کلیات بودجه را حاصل رایزنی‌ها یا خودنمایی‌های فراکسیون‌های سیاسی می‌داند و قاسم میرزایی‌نکو، عضو فراکسیون امید نیز بر این باور است که از آنجا که هیچ‌یک از فراکسیون‌های سیاسی بهارستان اکثریت را در اختیار ندارند به تصویب رسیدن یک طرح یا لایحه نیازمند همراهی همزمان دو فراکسیون باهم است، از آنجا که نه فراکسیون اصولگرایان ولایی و نه فراکسیون اصولگرایان مستقل با امیدی‌ها در حمایت از لایحه دولت همراهی نکردند، کلیات بودجه رد شد.
نمایندگان نگران پاسخگویی به موکلان
اما این پایان داستان بودجه‌نویسی بهارستان و مجلس برای سال 97نبود، یک هفته از طرح جزئیات موج نقدها و ایراداتی که در صحن از سوی جمعی از نمایندگان به لایحه گرفته می‌شد روند مسیر تصویب بودجه را آنچنان کند کرده بود که برخی از نمایندگان چون محمد‌جواد ابطحی، نماینده خمینی‌شهر اعلام کرد: نمایندگان نمی‌دانند با این بودجه چگونه برخورد کنند، آنها نمی‌دانند پس از تصویب این لایحه به مردم چه پاسخی باید به خاطر گرانی‌ها و مشکلات اقتصادی‌شان بدهند.
نماینده خمینی‌شهر به همشهری گفت: نمایندگان از یک سو به خاطر پاسخگویی به مردم در حوزه‌های انتخابیه می‌ترسند موادی را در لایحه لحاظ کنند که متهم به پوپولسیت‌بودن شوند و از طرفی لایحه‌ای در مقابلشان قرار دارد که قدرت مانور ادامه فعالیت‌شان در حوزه‌های انتخابیه به‌ویژه مناطق محروم را از آنها می‌گیرد. او افزود: با این سرعت بعید است بررسی بودجه به‌صورت کامل تا پایان اسفند‌ماه پایان یابد.
در پی روند کم‌سرعت و پر‌مناقشه بودجه‌نویسی بود که سه‌شنبه گذشته، علی لاریجانی رئیس مجلس به میدان آمد و خواستار تغییرات ویژه‌ای در لایحه بودجه شد. او در همین راستا روند بودجه‌نویسی بهارستان را به‌مدت 6روز متوقف اعلام کرد و به کمیسیون تلفیق مأموریت داد تا سال آینده اصلاحات مورد نظر مجلس در همفکری بیشتر با دولت توسط کمیسیون تلفیق در لایحه بودجه لحاظ شود.
او حتی تأکید کرد که اگر زمان بیشتری برای پخته‌ترکردن لایحه بودجه نیاز دارد، مجلس می‌تواند این زمان را در اختیار کمیسیون قرار دهد. چرا که اگر نمایندگان چاره‌ای برای این ابر‌چالش‌ها پیدا نکنند و مردم از مجلس بپرسند چه کاری درباره حل این معضلات کرده است هیچ جوابی نخواهند داشت. امروز مأموریت وی‍ژه لاریجانی به کمیسیون تلفیق پایان می‌یابد. باید دید کمیسیون تلفیق در این مدت چه تدبیری برای تبدیل لایحه بودجه 97به بودجه‌ای قابل دفاع از سوی بهارستان اندیشیده است که هم خواسته نمایندگان را برآورده، هم برنامه دولت را پیاده کرده باشد و هم کاری کرده باشد که اگر در آینده از علی لاریجانی سؤال پرسیده شد مجلس برای حل ابرچالش‌های کشور چه کاری کرده است، بی‌پاسخ نماند.