چرا قیمت نفت بالا نرفت؟

محمد علی خطیبی طباطبایی/ نماینده سابق ایران در اوپک
سقوط پهپاد آمریکایی توسط نیروهای نظامی ایران، اتفاقاتی که در بندر فجیره و دریای عمان برای چند نفتکش افتاد و به تازگی توقیف نفتکش انگلیسی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این انتظار را به همراه داشته که با افزایش تنش در تنگه هرمز و بالا گرفتن اختلاف‌های سیاسی بین ایران و آمریکا و همچنین انگلیس قیمت جهانی نفت رو به صعود خواهد گذاشت اما در عمل قیمت جهانی نفت چندان گران نشد. راستی چرا؟

در ارزیابی تنش رخ داده در تردد نفتکش‌ها و اثر احتمالی آن بر قیمت جهانی نفت نباید تنها یک عامل را درنظر گرفت؛ زیرا نوسان قیمت به چندین عامل کلیدی بستگی دارد و ممکن است از یک سو تنش‌های رخ داده باعث تقویت انتظارات برای افزایش قیمت جهانی نفت شود اما عوامل دیگری هم بر کاهش قیمت اثر می‌گذارند و به این ترتیب معامله‌گران با ارزیابی عوامل مختلف به تحلیل بازار می‌پردازند. یک عامل کاهنده قیمت جهانی نفت و خنثی‌کننده اثرات تشدید قیمت در نتیجه تنش‌های سیاسی و اختلال در روند تردد نفتکش‌ها به رشد تولید غیراوپک بازمی‌گردد؛ زیرا آمارها از افزایش میزان تولید و عرضه کشورهای تولیدکننده نفت خارج از اوپک حکایت می‌کند.

از سوی دیگر کندشدن نرخ رشد اقتصاد جهانی و عوامل اقتصادی ازجمله جنگ تعرفه‌ها و افزایش عرضه نفت‌های غیرمتعارف باعث کاهش قیمت‌ جهانی نفت می‌شود. نکته مهم دیگر به تحلیل بازیگران بازار جهانی نفت از تنش‌های سیاسی رخ داده بازمی‌گردد و معمولا این تنش‌ها مراحل مختلفی را طی می‌کند و الان به‌نظر می‌رسد اختلال رخ داده در تردد برخی نفتکش‌ها در مرحله دیپلماسی قرار دارد و انتظار می‌رود طرف‌های درگیر از طریق رایزنی‌های دیپلماتیک در تلاش برای حل مشکل هستند و حتی ممکن است مسیر پیگیری حقوقی را در پیش بگیرند.

بنابراین باید دقت کرد وارد مرحله‌ جنگ نفتکش‌ها نظیر دوران جنگ تحمیلی رژیم سابق عراق علیه ایران نشده‌ایم و بیشتر به‌نظر می‌رسد آنچه رخ داده ناشی از تنش دیپلماتیک است و موضوع از طریق دیپلماسی قابل حل خواهد بود و اگر این‌گونه باشد، به نفع همه است. افزون بر اینکه توقیف یکی از نفتکش‌های انگلیسی توسط ایران به‌دلیل رعایت نشدن مقررات زیست‌محیطی بوده و یکی دیگر از آنها مقررات دریایی را رعایت نکرده و اصلا این نفتکش خالی از نفت بوده و ظاهرا به سمت عربستان برای بارگیری در حال حرکت بوده است. حل مشکلات رخ داده ازجمله توقیف نفتکش ایرانی در منطقه جبل‌الطارق به فرمان دولت انگلیس و همچنین نفتکش انگلیسی به‌دلیل نقض مقررات از مسیر دیپلماسی و حقوقی در حال پیگیری است و نشانه‌هایی از احتمال تشدید تنش در منطقه استراتژیک خلیج‌فارس و تنگه هرمز دیده نمی‌شود؛ زیرا طرف‌های ماجرا به خوبی آگاه هستند که کم‌هزینه‌ترین راه برای پایان دادن به تنش ایجاد شده، تعامل و رایزنی‌های سیاسی است و نه تشدید تنش و افزایش برخوردهای احتمالی که در این صورت انتظار واکنش محسوس بازار جهانی نفت منطقی‌تر است.