رونق تولید ازکجا نیرو بیاورد

محمد صادق‌جنان صفت‌/ روزنامه‌نگار
چند روز دیگر و با نزدیک شدن به پایان نخستین‌ ماه تابستان 1398 یک سوم از سال را سپری می‌کنیم. دراین 4‌ ماه رخدادهای اقتصادی پرشماری در سطح کلان و سیاستگذاری عمومی دراقتصاد و نیز تحولات قابل اعتنایی در سطح بنگاه‌های صنعتی را دیده و تجربه کرده‌ایم. برآیند تحولات دربنگاه‌های صنعتی و تولید این بخش با اهمیت از اقتصاد ایران متأسفانه شوقی برنمی‌انگیزد که هیچ بلکه ناراحت‌کننده نیز هست. آمارهای دردسترس نشان می‌دهد میزان تولید 330بنگاه صنعتی که به هرحال حساب و کتاب تولیدشان درست و درمان بوده وهست با 12درصد کاهش مواجه شده‌اند. این نرخ رشد منفی نگران‌کننده است و انتظار می‌رود در وضعیت فعلی و ادامه شرایط موجود بازهم کاهش یابد.

 در این صورت و با توجه به رشد منفی 10درصدی صنعت در سال 1397شاهد دومین سقوط بزرگ تولیدات صنعتی خواهیم بود. این دوسال سقوط رشد معنایش این است که شماری از بنگاه‌ها درشرایط بی‌رونقی قرار دارند. ادامه بی‌رونقی و تشدید رکود تولیدات صنعتی زنگ خطر برای ادامه فعالیت شمار قابل اعتنایی از کارگران به‌حساب می‌آید. رشد منفی تولیدات صنعتی از سوی دیگر به کاهش رشد و منفی شدن تولید ناخالص داخلی منجر شده و بر ابعاد فقر اضافه می‌کند. در این وضعیت چه باید کرد؟ رئیس بانک مرکزی به تازگی در استان‌های کشور مانور می‌دهد که بانک مرکزی به دنبال راه انداختن چرخ‌های تولید با پرداخت تسهیلات است. این طرحی است که در سال‌های 1396و 1395نیز تحت عنوان پرداخت تسهیلات به بنگاه‌های دارای مشکل اجرا و گزارشی از نتایج طرح نیز ارائه نشد. با یادآوری این نکته که بانک مرکزی در سال‌های اخیر استمهال بدهی معوق شده بنگاه‌ها را در ردیف اعتبارات پرداختی به صنعت جا زده است باید این نهاد از این روش اجتناب کرده و اگر می‌خواهد به بیکاران و بخش تولید کمک کند دنبال راه‌حل کارآمد‌تر باشد. یک راه‌حل کارآمد این است که آن گروه از صنایع که موتور توسعه صنعتی به‌حساب می‌آیند را باز شناسایی کرده و رونق آنها را در کانون توجه اجرایی قرار دهد. درمیان انواع رشته‌های صنعتی اما کدام رشته صنعتی می‌تواند موتور توسعه تولیدات صنعتی باشد. تجربه، منطق اقتصادی و سمت تقاضای کالا نشان می‌دهد صنعت اتومبیل‌سازی‌ بدون تردید می‌تواند در نقشه موتور توسعه و به راه ‌انداختن چندین صنعت پیشین، نقش مهمی را برای رونق تولید صنعتی و رونق این بخش داشته باشد. یکی از ویژگی‌های صنعت اتومبیل‌سازی‌ وجود تقاضای مناسب و فزاینده برای کالاهای آن در بازار داخل است.

تجربه همین ماه‌های تازه سپری شده نشان می‌دهد اگر سمت عرضه صنعت اتومبیل‌سازی‌ ایران از بحران خارج شود با وجود تقاضای مناسب می‌تواند نیروی قابل اعتنایی برای عبور از رونق تولید صنعتی فراهم کند. این اتفاق یک بار در سال1393 تجربه شد و با توجه به سهم مالی ارزش افزوده صنعت اتومبیل‌سازی‌ در کل صنعت ایران رشد تولید ناخالص داخلی نیز از رکود بیرون آمد. یک محل دیگر تامین نیرو برای بخش صنعت و رهایی از رشدهای منفی در این بخش بررسی شرایط برای تولیدات صنعتی است که در منطقه جای پای محکمی برای صادرات دارند. به‌طور مثال، صنعت سیمان ایران توانایی نفوذ به بازارهای منطقه به‌ویژه بازار عراق را دارد و باید تقویت شود و راه‌های بسته شده برای صادرات آن باز شود. تولید و صادرات کالاهای صنعتی مورد نیاز بازار عراق و بازار افغانستان که سهم قابل‌توجهی در صادرات ایران دارند می‌تواند محل تامین قدرت برای عبور از تنگنای صنعتی باشد. اما شرط کامیابی این است که مدیران اقتصادی و صنعتی بتوانند با شهروندان با زبان ساده و مؤثر گفت‌وگو کرده و ضرورت‌ها و توانایی‌های این دو زیر مجموعه
 صنعتی را بازگو کنند.