میراث
یزد؛2 سال پس از ثبت جهانی
معاون عمرانی استاندار: آنچه امروز به آن نیاز داریم مدیریت یکپارچه شهری در بافت تاریخی است
سمیه گلابگیریان|یزد- خبرنگار:
دومین سال از ثبت جهانی یزد را پشت سر گذاشتیم و منتظریم دستاوردهای این دو سال برایمان تشریح شود. بسیاری عقیده دارند که بهره‌برداری لازم از ظرفیت‌های موجود صورت نگرفته است کمااینکه دستاوردهای ثبت جهانی می‌توانست و می‌تواند در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حاوی پیام‌های خوبی برای یزدی‌ها باشد.
ثبت جهانی؛ نگاه ارزشمند به فرهنگ و معماری این دیار کهن
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد با اشاره به اهمیت ثبت جهانی یزد در ابعاد اقتصادی اجتماعی و فرهنگی می‌گوید: ثبت جهانی شهر یزد نشان از نگاه ارزشمند به فرهنگ و معماری این دیار کهن دارد که از گذشتگاه به جای مانده است. «محسن صادقیان» با گرامیداشت دومین سالگرد این رویداد مهم ادامه می‌دهد: قطعا در کنار توجه به بناها و معماری خشت و گلی، توجه به آیین و فرهنگ مردمان این دیار و حتی توجه به مسائل اقتصادی این سرزمین در ثبت جهانی شهر یزد موثر بوده است.
شناخت یزد نه فقط شناخت معماری آن، بلکه شناخت آداب و رسوم و فرهنگ و شناخت اقتصاد آن و معرفی همه این ظرفیت‌ها به گردشگران داخلی و خارجی است. وی می‌افزاید: اینها همه ظرفیت‌هایی است که جاذبه‌های بسیاری برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم خواهد کرد و باید از تمام این ظرفیت‌ها برای رونق صنعت گردشگری و رونق اقتصادی استان بهره گرفت. وی اظهار می‌کند: قبل و بعد از ثبت جهانی نگاه مسئولان و مردم به حفظ، مرمت و احیای بافت تاریخی و بناهای ارزشمند آن معطوف شد، به طوری که تفاوت شرایط بافت تاریخی نسبت به گذشته بسیار ملموس است. این مهم با همکاری دستگاه‌های مختلف و تمرکز اعتبارات استانی و ملی محقق شده و ادامه خواهد داشت اما نباید فقط به این بعد کالبدی توجه کرد، بلکه باید به سایر ابعاد و ظرفیت‌ها نیز توجه شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد به سبقه استان در حوزه فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی و به نقش ثبت جهانی در رونق اقتصادی شهر و استان یزد اشاره می‌کند و می‌گوید: مردمان این دیار هم در حوزه تولید و هم در حوزه تجارت، از گذشته سابقه درخشانی دارند و خوشنامی یزدی‌ها همواره زبانزد خاص و عام بوده است. قطعا معرفی این شاخصه‌ها به گردشگران با افزایش تقاضای بازدید از شهر و رونق تولید و تجارت به‌خصوص در بخش صنایع‌دستی همراه خواهد بود. وی می‌افزاید: نگاه صنعتی به استان در حوزه اقتصاد، اگرچه با ایجاد اشتغال کلان توانسته مشکل اشتغال را در استان مرتفع کند، با این حال احیای کارگاه‌های تولیدی در بافت تاریخی و شهر، می‌تواند به ایجاد اشتغال خرد و به دنبال آن درآمدزایی کمک شایانی کند و از سویی به رونق و زنده نگه‌داشتن بافت تاریخی بسیار کمک می‌کند.
وی احیای بازارهای سنتی گذشته با رونق دوباره کارگاه‌های خانگی از جمله صنعت نساجی، سفال‌سازی، طلاسازی و غیره را مهم و ضروری بر می‌شمارد و می‌افزاید: به این ترتیب می‌توانیم جایگاه استان در کشور را در برخی از این صنایع دوباره بازیابیم و استان مجدد در این حوزه صاحب برند شود. همچنین می‌توانیم فعالیت اقتصادی را در بافت تاریخی به جایگاه اصیل خود بازگردانیم.
دستاوردهای مهم فرهنگی ثبت جهانی
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد با اشاره به دستاوردهای مهم فرهنگی ناشی از ثبت جهانی یزد اظهار می‌کند: آداب، آیین‌ها و رسوم بسیار جذابی شامل آیین ملی و مذهبی در بین ساکنان یزد رایج است که می‌تواند جاذبه خوبی برای جذب گردشگران باشد. وی ادامه می‌دهد: زندگی مسالمت‌آمیز ادیان مختلف، آیین‌های عزاداری به‌ویژه در ماه محرم و سایر آداب و رسوم یزدی‌ها از جمله پوشش و غذاهای سنتی نیز می‌تواند فرصت را برای تقویت صنعت گردشگری فراهم کند. صادقیان تاکید می‌کند: پرداختن به مسائل فرهنگی و ایجاد گفتمان واحد در این حوزه بسیار سخت و دشوار است و اختلاف نظر‌های متفاوتی وجود دارد. ولی اگر بتوانیم گفتمان خوبی در این حوزه بین مسئولان و دست اندرکاران استان ایجاد کنیم و به معرفی این ظرفیت‌ها بپردازیم، قطعا در رونق صنعت گردشگری و جذب تعداد بیشتری از گردشگران به‌ویژه گردشگران خارجی موفق خواهیم بود.
اقدامات عمرانی برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری یزد می‌گوید: در کنار تمام مسائلی که به آن اشاره شد، آنچه در حوزه عمرانی اهمیت دارد این است که بتوانیم زیرساخت مناسبی را برای حوزه گردشگری آینده استان ایجاد کنیم. مثلث گردشگری اصفهان- یزد- شیراز، نیاز به ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقلی و ارتباطی دارد. وی ادامه می‌دهد: یکی از موضوعات اساسی در حوزه حمل ونقل که باید مورد توجه قرار گیرد، شبکه ریلی و حمل و نقلی بین 3 ضلع مثلث گردشگری یزد- اصفهان- شیراز است. این ارتباط بین یزد و اصفهان برقرار است و باید توجه داشته باشیم که راه‌آهن یزد- شیراز را در کوتاه‌ترین زمان ممکن اجرا کنیم تا این شبکه ریلی بین مثلث گردشگری کشور کامل شود. صادقیان اظهار می‌کند: این پروژه بعد از ثبت جهانی یزد کلید خورد و پیگیری‌هایی صورت گرفته است که امیدواریم تا یک سال آینده راه‌آهن یزد- شیراز را به اتمام برسانیم. معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری یزد می‌گوید: در حوزه حمل‌و‌نقل ارتقای کیفیت راه‌های استان حائز اهمیت است، از این رو پروژه آزادراه کریدور شمال- جنوب در مسیر نطنز- نائین - یزد- سیرجان در دست پیگیری است. با پیگیری‌های صورت گرفته در سال جاری ردیف اعتباری این پروژه در بودجه ملی لحاظ شده است و امیدواریم در ماه‌های آینده شروع عملیات این آزادراه را شاهد باشیم که قطعا در تامین زیرساخت‌های استان کمک خواهد کرد. وی تاکید می‌کند: از دیگر موضوعات اساسی که در حوزه عمرانی باید به آن پرداخته شود، توجه به مبادی ورودی استان است که در این زمینه ساماندهی ایستگاه راه‌آهن شهر یزد به عنوان ورودی ریلی استان مد نظر است. صادقیان ادامه می‌دهد: پروژه ساماندهی داخل و محوطه بیرونی ایستگاه راه‌آهن یزد از سال گذشته شروع شده و امیدواریم در کمتر از یک سال آینده این ایستگاه به عنوان یکی از مبادی ورود گردشگر در استان ساماندهی شود تا این ایستگاه در شان مسافران و گردشگران استان باشد.
بهسازی فرودگاه یزد
وی می‌افزاید: با توجه به این‌که یکی دیگر از مبادی ورودی گردشگران به استان، فرودگاه یزد است، دو اقدام در این حوزه در دستور کار قرار گرفت. در اولین اقدام ترمینال خارجی فرودگاه یزد امسال به بهره‌برداری رسید و در گام بعدی نیز بهسازی ترمینال موجود در دستور کار قرار گرفت. صادقیان ادامه می‌دهد: یکی از نیازهای حوزه گردشگری بحث حمل ونقل هوایی است که سال‌های گذشته ایجاد یک خط هوایی بین‌المللی برای استان درخواست شده و این موضوع در دست پیگیری از سوی بخش دولتی و خصوصی است و قطعا این اتفاق یکی از نیازهای اساسی است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری یزد بیان می‌کند: مهم‌ترین اقدامات عمرانی مورد نظر، اتفاقاتی است که باید در بافت تاریخی یزد برای حفظ و مرمت بناهای تاریخی رقم بخورد. امیدواریم بتوانیم در کنار ردیف اعتباری ملی برای حفظ و مرمت بافت تاریخی، ردیف اعتباری مجزا برای بافت تاریخی یزد ایجاد کنیم که در حوزه خدمات روبنایی و حفظ و مرمت بناها و معماری شهر هم قدم‌های موثری برداشته شود و سرعت کار افزایش یابد. وی تاکید می‌کند: با توجه به وسعت بافت تاریخی و ثبتی، که نزدیک به 700 هکتار است و همچنین بافت قدیمی و سنتی که در حریم این بافت قرار دارد، باید تلاش بیشتری داشته باشیم تا در احیای بافت تاریخی سرعت بیشتری ایجاد کنیم و کارهای عمرانی بیشتری انجام دهیم.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری یزد همچنین در کنار همه این اقدامات به برنامه‌‌ریزی و مدیریت اقدامات در بافت تاریخی اشاره می‌کند و می‌گوید: باید برنامه‌ای برای هم‌افزایی دستگاه‌های متولی خدمات شهری شامل دستگاه‌های خدمات‌رسان، شهرداری، اداره راه و شهرسازی، اداره میراث فرهنگی و گردشگری و حوزه‌های اجتماعی و حوزه بهداشت و سلامت تدوین شود. وی اظهار امیدواری می‌کند که با تشکیل شورای راهبردی شهر تاریخی یزد و همچنین تشکیل کمیته‌های زیرمجموعه بتوان مدیریت یکپارچه شهری را در بافت تاریخی ایجاد کرد و با شکل‌گیری این مدیریت یکپارچه و هم‌افزایی توان دستگاه‌های اجرایی و هم‌افزایی در اعتبارات ملی و استانی، خدمات مناسب‌تری در بافت تاریخی ارائه شود. وی می‌افزاید: آنچه امروز به آن نیاز داریم مدیریت یکپارچه شهری در بافت تاریخی است و ایجاد این مدیریت در تسریع کارهای عمرانی و اجتماعی و حتی در حوزه‌های مختلف سیاسی و امنیتی راهگشا خواهد بود. صادقیان ادامه می‌دهد: یکی از اهداف ثبت جهانی و یکی از برنامه‌هایی که بعد از ثبت جهانی در شهر یزد مد نظر همه دست‌اندرکاران است، ایجاد مدیریت یکپارچه شهری در بافت تاریخی است که امیدواریم با پیگیری‌های شورای راهبردی شهر یزد محقق شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری یزد با تقدیر از تلاش‌های صورت گرفته قبل و بعد از ثبت جهانی یزد، اظهار می‌کند: امیدوارم همگان هم‌فکری و همراهی کنند تا به اهداف مورد نظر در ثبت جهانی برسیم و همه به رونق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یزد با بهره‌گیری از ظرفیت ثبت جهانی کمک کنیم تا شاهد موفقیت،پیروزی و پیشرفت روزافزون شهر، استان و مردمان یزد باشیم.
فراموش شدن اهمیت ثبت جهانی در گذر زمان و تغییر مدیریت‌ها
رئیس کمیسیون گردشگری شورای اسلامی‌شهر یزد نیز با اشاره به اهتمامی‌که پیش از ثبت جهانی وجود داشت، می‌گوید: یزد به عنوان اولین شهر از کشورمان بعد از تلاش‌های صورت گرفته در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید اما بهره‌برداری از آن در ادامه در گذر زمان و تغییر مدیریت‌ها به فراموشی سپرده شد.
«حسین آزادی» می‌افزاید: بعد از ثبت جهانی همه عقیده داشتند که باید از بافت تاریخی صیانت و این برند جهانی را حفظ کنیم اما در ادامه شاهد از یاد رفتن این وعده‌ها بودیم و آن‌چنان که باید به اهمیت ثبت جهانی بافت تاریخی پرداخته نشد. وی می‌گوید: این میراث همچنان در دنیا ناشناخته مانده‌است اما امیدواریم با زمزمه‌هایی که در دوره مدیریت جدید استان شنیده می‌شود، بتوانیم حق مطلب را ادامه کنیم و شهر جهانی را در دنیا معرفی کنیم.
برگزاری شب‌های فرهنگی
رئیس کمیسیون گردشگری شورای اسلامی‌شهر یزد اظهار می‌کند: شورای شهر تلاش کرده که در این مسیر گام‌هایی بردارد اما استان خیلی همراه نبوده است. یکی از برنامه‌های شورای شهر برگزاری شب‌های فرهنگی است که با انتقادات بسیاری همراه شده است اما در نهایت موفق شدیم که یک شب فرهنگی را در فرانسه برگزار کنیم که دستاوردهای خوبی به همراه داشت. آزادی می‌گوید: فعالیت‌های فرهنگی از جمله برگزاری شب‌های فرهنگی، شرکت در نمایشگاه‌ها و تقویت خواهرخواندگی‌ها همه ابزار توانمندی برای معرفی شهر جهانی یزد در دنیا است و باید از این ابزار به بهترین شکل استفاده شود.
وی تاکید می‌کند: این مهم با همکاری بخش دولتی و بخش خصوصی میسر است اما بخش خصوصی زمانی وارد عرصه می‌شود که زیرساخت‌ها از سوی دولت فراهم شده باشد.کما این‌که در عرصه‌های دیگر نیز مشارکت بخش خصوصی را در استان شاهد هستیم. رئیس کمیسیون گردشگری شورای اسلامی‌شهر یزد اظهار می‌کند: بخش خصوصی استان و کشور در این باره اعلام آمادگی کرده اما در ابتدا باید زیرساخت‌های مورد نیاز از سوی دولت مهیا شود. وی ادامه می‌دهد: برای مثال یکی از زیرساخت‌های مورد نیاز استان یزد، تقویت فرودگاه شهید صدوقی یزد است.
تعداد پروازها، نامنظم بودن پروازها و گران بودن هزینه پرواز در فرودگاه استان نشان می‌دهد که این فرودگاه زیبنده یک شهر جهانی نیست. آزادی می‌افزاید: در حوزه پروازهای خارجی هم مشکلاتی داریم که با پیگیری‌های صورت گرفته در دوره وزیر پیشین راه و شهرسازی قرار بود رفع شود اما با تغییر وزیر این موضوع نیز به فراموشی سپرده شده است.
بهره‌برداری از ثبت جهانی تنها در حد نام و نشان
رئیس کمیسیون گردشگری شورای اسلامی‌شهر یزد عقیده دارد که تنها بهره یزد از ثبت جهانی، عنوانی است که به جای مانده و در این مدت نسبت به معرفی شهر به مخاطبان و علاقه‌مندان جدید کاری صورت نگرفته است. «حسین آزادی» می‌افزاید: هرچند در جذب گردشگران داخلی حرکت‌هایی صورت گرفته است اما مخاطبان خارجی ما هنوز کسانی هستند که از قبل یزد را می‌شناختند در حالی که باید با معرفی بهتر یزد در دنیا، مخاطبان جدید را به بازدید از جاذبه‌های این شهر جهانی فرا بخوانیم.
دستاوردهای فرهنگی
آیدا رحیمی|یزد- خبرنگار:
یکی از زمینه‌های مناسب برای بهره‌گیری از ظرفیت جهانی شدن شهر یزد، بهره‌برداری‌های فرهنگی است، شورای شهر و شهرداری اقداماتی را در این راستا در دستور کار قرار داده که البته بخشی از آنها با همکاری دستگاه‌های مختلف عملیاتی شده و ادامه دارد. «ونوس عامری» رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی‌شهر یزد در گفت‌وگویی با همشهری به تشریح دستاوردهای فرهنگی ناشی از ثبت جهانی یزد پرداخته است که با هم می‌خوانیم.
در حوزه فرهنگی چه استفاده‌هایی از برند جهانی شدن یزد شده و چه فرصت‌هایی در این حوزه مهیا شده است؟
بخش بزرگی از سند ثبت جهانی یزد مربوط به میراث ناملموس ما است. در این بخش ضمن معرفی آداب و رسوم و فرهنگ، حفاظت از آن و معرفی آن به دنیا مورد توجه قرار گرفته است. اقداماتی از جمله برگزاری شب‌های فرهنگی با هویت فرهنگی و میراث ناملموس یزد در خارج از ایران فرصت بهره‌برداری از برند جهانی شدن را در این حوزه فراهم کرده است و امسال نیز برنامه‌ریزی‌هایی در این حوزه صورت گرفته است. تلاش می‌کنیم در قالب برنامه‌های فرهنگی، فرهنگ خود را به دنیا بشناسانیم و از ابزارهای مختلف از جمله برگزاری عصرانه‌های فرهنگی در بافت تاریخی برای شناسایی این پیشینه غنی به گردشگران داخلی و خارجی بهره بگیریم تا به اهداف فرهنگی ناشی از ثبت جهانی یزد دست پیدا کنیم.
از چه ابزاری برای معرفی فرهنگ و میراث ناملموس ما به دنیا استفاده کرده و خواهید کرد؟
برنامه‌هایی برای تولید فیلم به‌ویژه فیلم‌هایی با موضوع میراث ناملموس یزد در دستور کار است چراکه زبان فیلم، زبان بین‌المللی است. امیدواریم با بهره‌گیری از این شیوه بتوانیم آداب و رسوم خود را در دنیا منتشر کنیم. یکی از اقدامات صورت گرفته برگزاری جشنواره فیلم ساباط است که با موضوع میراث فرهنگی در سطح ملی و در آینده در سطح بین‌المللی برگزار خواهد شد. یکی دیگر از ابزارهای کارآمد در این زمینه، ادبیات و هنر است که با استفاده از این ابزار می‌توان جریان‌سازی کرد و از فرصت پیش آمده برای معرفی میراث ناملموس یزد بهره گرفت و آن را ماندگار کرد.
یکی از برنامه‌های شورای شهر و شهرداری برای معرفی ابعاد فرهنگی ثبت جهانی، برگزاری شب‌های فرهنگی در کشورهای دیگر است. در این باره توضیح دهید.
شب‌های فرهنگی خارج از ایران فرصت مناسبی برای معرفی آثار، تاریخ و فرهنگ یزدی‌ها در قالب میراث ناملموس است. از جمله این موارد می‌توان به برگزاری شب فرهنگی یزد در دانشگاه سوربن فرانسه اشاره کرد. در این زمینه از مشارکت بخش خصوصی برای برگزاری این برنامه‌ها در سایر کشورهای مهم دنیا استفاده خواهیم کرد.
توان بخش خصوصی را در این حوزه مناسب می‌دانید؟
با توجه به این‌که یزد پایتخت هنرهای معاصر شناخته شده است و هنرهای معاصر زبان جهانی است، می‌توان از ظرفیت بخش خصوصی در این حوزه در برنامه‌های فرهنگی خارج از کشور بهره گرفت. هدف ما استفاده و تکیه بر بخش خصوصی است و باید آنها را توانمند و کمک کنیم که بخش خصوصی از پس کار برآید. کما این‌که از نمونه این کار می‌توان به حمایت از هنرمند هنرهای تجسمی برای برگزاری نمایشگاه عکس در آلمان و حمایت از نمایشگاه خطاط یزدی برای برگزاری نمایشگاه خط در اوکراین اشاره کرد. بخش خصوصی به عنوان سفرای فرهنگی ما در نقاط مختلف دنیا حاضر می‌شوند و با زبان هنر، پیام ما را به گوش جهانیان می‌رسانند تا آنها را برای بازدید و تماشای این جاذبه‌های فرهنگی در شهر تاریخی یزد شیفته کنند.
قطعا تنها شورای شهر و شهرداری در حوزه تبادلات فرهنگی با دنیا وظیفه ندارد. نحوه تعامل شما با دستگاه‌های دیگر به چه شکل است؟
این تعامل وجود دارد. به طوری که بسیاری از برنامه‌هایی که در این راستا برگزار شده، با مشارکت دستگاه‌های مختلف و حمایت بخش خصوصی صورت گرفته است. در این حوزه ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بسیاری وجود دارد که با مشارکت بین دستگاه‌های مختلف امکان بهره‌برداری از آنها فراهم می‌شود.
ظرفیت‌هایی که خاک می‌خورد
هرچند انتقاداتی به بهره نگرفتن از ظرفیت جهانی شدن شهر یزد در 2 سال گذشته وارد است اما هنوز امید است که بتوان در سال‌های آتی این ظرفیت را شکوفا و مردم استان و کشور را از منافع آن بهره‌‌مند کرد.
ثبت جهانی، دارای شاخص‌های جهانی
جانشین استاندار در شورای راهبردی شهر میراث جهانی یزد با تاکید بر این‌که هنوز به اهمیت و ظرفیت‌های ثبت جهانی یزد واقف نیستیم، ابراز عقیده می‌کند که نسل آینده این اهمیت را بیشتر درک خواهد کرد.
«سیدمحمدرضا سیدحسینی» می‌افزاید: به نظر می‌آید نسل‌های آینده از این اتفاق به خوبی استفاده خواهند کرد. ثبت جهانی بافت تاریخی یزد اتفاقی بزرگی است که هنوز اهمیت آن احساس نشده و باید در صدد رفع کاستی‌ها و مشکلات آن برآییم تا به ایده‌آل‌ها نزدیک شویم وگرنه با نشستن و انتقاد کردن راه به جایی نخواهیم برد. وی می‌گوید: ثبت جهانی بافت تاریخی یزد به دلیل شاخص‌های ارزشمندی اتفاق افتاده که برای دنیا جذاب است. از این جمله می‌توان به گفتمان بین ادیان و زندگی مسالمت‌آمیز آنها، استفاده بهینه از منابع موجود، استفاده از خاک و بهینه‌سازی مصرف انرژی اشاره کرد. سیدحسینی اضافه می‌کند: مردمان این دیار با بهترین بهره‌وری از آب و بدون وارد کردن لطمه به محیط‌زیست سرزمینی را ایجاد کردند که شاخص‌های ارزشمندی برای جهانی شدن دارد و ما در کنار حفظ این ارزش‌ها باید به خوبی پایش کنیم تا بهترین استفاده از آنها صورت گیرد.
وی با تاکید بر این‌که هنوز برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های جهانی شدن دیر نشده، می‌گوید: باید در شاخص‌هایی که به ثبت جهانی بافت تاریخی یزد منجر شده است، پایش صورت گیرد تا در اثر بی‌توجهی از فهرست آثار جهانی خارج نشویم.
شناسایی شاخص‌ها
جانشین استاندار در شورای راهبردی شهر میراث جهانی یزد بر ضرورت شناسایی روش‌های استفاده از شاخص‌هایی که به ثبت جهانی یزد منجر شده، تاکید می‌کند و می‌افزاید: برای مثال براساس شاخص معماری گِلین، یزد می‌تواند محل رفت و آمد دانشجویان و اساتید بهترین دانشگاه‌های دنیا و مرکز مطالعات اجتماعی پژوهشگران بسیاری از کشورها در حوزه آداب و رسوم حاکم بر بافت تاریخی باشد.
وی می‌افزاید: کوچه‌های آشتی‌کنان و دیوارهای خشتی در بسیاری از بافت‌های تاریخی ایران وجود دارد اما آنچه بافت تاریخی یزد را متمایز کرده، هویت‌های فرهنگی و مذهبی است که با معماری ترکیب شده و باید این موارد در مقوله ثبت جهانی پررنگ‌تر دیده شود. سیدحسینی اظهار می‌کند: قطعا پروسه رسیدن به این وضعیت زمان‌بر خواهد بود، در این دو سال در این حوزه، کاری صورت نگرفته اما باید از این پس مبنای تعاملات ایران با دنیا قرار گیرد.
جانشین استاندار در شورای راهبردی شهر میراث جهانی یزد با بیان این‌که هنوز برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های جهانی شدن بافت تاریخی یزد دیر نیست، می‌گوید: یزد بیشتر از تمام استان‌های کشور آثار ثبتی جهانی دارد. در حال حاضر 2 باغ بزرگ، 2 رشته قنات و بافت تاریخی یزد در فهرست آثار جهانی قرار دارد، این در حالی است که در برخی از کشورها تنها یک اثر در فهرست آثار جهانی ثبت شده است. وی ادامه می‌دهد: اقتصاد بعضی از کشورها تنها با داشتن یک اثر جهانی، تغییر می‌کند اما یزد با داشتن این برند بزرگ جهانی، به دنبال کسب عناوین دیگری است که جهانی شدن یزد را در حاشیه قرار داده است.
ضرورت تدوین طرح مدیریتی
جانشین استاندار در شورای راهبردی شهر میراث جهانی یزد درباره تهیه طرح برای مدیریت بافت تاریخی یزد می‌گوید: بافت تاریخی طرح تفصیلی و جامع دارد اما این طرح‌ها ارتباطی به ثبت جهانی ندارد. زمانی که پرونده ثبت جهانی به یونسکو ارسال شد، برای مدیریت بافت تاریخی پلان مدیریتی درخواست شد و بعد از تهیه این پلان، قرار شد که شورای سیاست‌گذاری بافت تاریخی تشکیل و کمیته‌های فرعی برای آن تعریف شود، این کمیته‌ها تعریف شده اما تا امروز خروجی نداشته است.
وی در کنار همه این اقدامات به معرفی یزد در ابعاد جهانی تاکید می‌کند و می‌افزاید: اگر می‌خواهیم که فرهنگمان را اثبات و به دنیا معرفی کنیم، برگزاری همایش‌ها، شرکت در نمایشگاه‌ها و برگزاری هفته‌های فرهنگی در شهرهای مختلف برای تحقق این هدف بسیار موثر است. سیدحسینی می‌گوید: این اقدامات علاوه بر آثار اقتصادی، آثار سیاسی خوبی نیز به دنبال دارد. در دنیایی که همه علیه ایران کار می‌کنند تا ما را کشوری ناامن جلوه دهند، با این برنامه‌های فرهنگی می‌توانیم ثابت کنیم که ایران کشور امنی برای گردشگری است و نظر گردشگران کشورهای مختلف را به خود جلب کنیم.
وی می‌افزاید: این برنامه‌ها به ندرت دنبال شده است در حالی که کشور ترکیه با همین ابزار و تنها با شرکت گسترده در نمایشگاه‌ها توانست در عرض چند سال درآمد خود از حوزه گردشگری را با درآمد نفت ایران برابر کند. جانشین استاندار در شورای راهبردی شهر میراث جهانی یزد می‌گوید: البته حضور در محافل مختلف بین‌المللی از جمله شب‌های فرهنگی باید با برنامه باشد تا بدانیم دستاورد ما از این حضور چه خواهد بود.
وی همچنین بر ضرورت تامین زیرساخت‌های لازم در حوزه گردشگری تاکید می‌کند و می‌افزاید: در کنار اقداماتی که برای معرفی یزد صورت می‌گیرد، باید به تقویت زیرساخت‌ها نیز پرداخته شود.
جانشین استاندار در شورای راهبردی شهر میراث جهانی یزد ادامه می‌دهد: برخی از زیرساخت‌های صنعت گردشگری برای همه شهرها مشترک است اما در شهری که بافت تاریخی آن به ثبت جهانی رسیده، زیرساخت‌های متمایزی نیاز است.
وی می‌گوید: از جمله این زیرساخت‌ها می‌توان به ایجاد پژوهشکده‌های مختلف برای حضور دانشگاهیان و راه‌اندازی موزه‌های اختصاصی اشاره کرد تا شاخص‌های فرهنگی و معماری خود را به گردشگران معرفی کنیم.
آسیب شناسی یک فرصت سوزی
حمیدرضا دهقان|یزد- خبرنگار:
2 سال از جهانی شدن بافت تاریخی یزد می‌گذرد و اینک شهر یزد که صاحب برند جهانی است، تفاوت‌هایی با گذشته دارد. در جلساتی که به مناسبت دومین سالگرد ثبت جهانی یزد برگزار شد، انتقاداتی متوجه بهره‌برداری نشدن از ظرفیت‌ها در حوزه‌های مختلف مطرح شد. استاندار یزد هم یکی از منتقدانی است که عقیده دارد هر چند برای بهره‌برداری دیر نیست اما این دو سال از دست رفته است و همه باید دست به دست هم دهیم تا از برند جهانی شدن یزد بهترین بهره‌برداری لازم را بکنیم.
در ادامه گفت‌وگوی همشهری با «محمدعلی طالبی» استاندار یزد درباره جهانی شدن این شهر را می‌خوانید.
انتقاد شما در زمینه بهره‌برداری نشدن از فرصت ثبت جهانی یزد متوجه چه موضوعاتی است؟
ثبت جهانی یک فرصت بسیار خوب است برای این‌که حداکثر بهره‌برداری را برای شناساندن یزد به هموطنان داخل کشور و علاقه‌مندان خارج از کشور ببریم و در کنار آن برنامه‌هایی را، هم برای حفظ بافت تاریخی و هم توسعه زمینه‌های ارتقای گردشگری و بهره‌وری هرچه بهتر مردم از فرصت ثبت جهانی تدوین و اجرا کنیم. همچنین باید مطابق با آنچه به تأیید سازمان میراث فرهنگی و یونسکو رسیده و جایگاه یزد را برای مردم کشورمان و گردشگران خارجی تثبیت کرده است؛ فرهنگسازی مناسب در شهر صورت گیرد و مردم با اولویت‌هایی که در نظر گرفته شده، همراه شوند. گرچه اعتقاد دارم که ما خیلی از بهره‌برداری از این ظرفیت عقب نیستیم، اما در این 2 سال گذشته شاید در این زمینه‌ها کار خاصی انجام نشده است. با این حال همچنان فرصت هست و با اجرای پلان مدیریتی مصوب یونسکو می‌توانیم این فرصت را شکوفا کنیم.
یکی از نیازهای ورود به بافت تاریخی برای تحقق اهداف ثبت جهانی و بهره‌برداری از این ظرفیت تشکیل شورای عالی بافت تاریخی است. در این باره چه خبری برای شهروندان یزدی دارید؟
از ابتدای سال برنامه‌ریزی‌هایی برای تشکیل شورای راهبردی ثبت جهانی یزد انجام داده‌ایم و امیدواریم به‌زودی شاهد شروع فعالیت این شورا باشیم. امیدواریم بتوانیم برنامه‌ها را براساس پلان مدیریتی که سازمان یونسکو تصویب کرده سامان دهیم و دستاوردهایمان را به تدریج به مردم استان عرضه کنیم.
یکی از برنامه‌های مورد نظر برای اجرا در بافت تاریخی یزد، هم‌افزایی دستگاه‌های مختلف و اجرای الگوی مدیریت واحد شهری در مقیاس کوچک‌تر است، درباره تحقق این مدل در بافت تاریخی چه پیشنهادی دارید؟
برای تحقق الگوی مدیریت واحد شهری با محدودیت‌های قانونی روبه‌رو هستیم. بعضی از موضوعات و ظرفیت‌ها خارج از دست مدیران استانی است و با موافقت و همراهی سازمان‌ها و دستگاه‌های ملی صورت می‌گیرد اما چیزی که شروع کردیم واگذاری یا مشارکت اقدامات براساس اختیارات مدیران استانی است، به نحوی که مدیریت واحدی از دستگاه‌های استان را شاهد باشیم. این اتفاق قرار است در بافت تاریخی یزد رقم بخورد و به نوعی تمرین برای هدفی است که نهایتا باید در کشور اتفاق بیفتد و گریزی از آن نیست.
در کنار اقداماتی که باید در پس جهانی شدن در بافت تاریخی رقم بخورد، باید در فضای خارجی نیز تلاش‌هایی برای معرفی یزد در بعد جهانی صورت گیرد اما این اتفاق نیفتاده است. بخش خصوصی انتظار دارد که بخش دولتی بسترهای لازم را برای بهره‌برداری از ظرفیت جهانی شدن فراهم کند که این اتفاق نیفتاده است. در این باره چه پاسخی دارید؟
ما با دو مشکل در استان روبه‌رو بودیم. از یک سو بی‌ثباتی در مدیریت‌های استان از جمله شهرداری، فرمانداری و استانداری، که از پایه‌های تاثیرگذار بوده‌اند و خوشبختانه اکنون همه اینها به ثبات مدیریت رسیده‌اند و می‌توان برنامه‌‌ریزی خوبی در این حوزه داشت.
از سوی دیگر مشکلات اعتباری داشته‌ایم. به رغم این‌که بعد از ثبت جهانی در جلسات قول‌هایی داده شد که حمایت لازم از پروژه‌های بافت تاریخی یزد صورت گیرد اما به دلیل مشکلات مالی که به کاهش شدید اعتبارات عمرانی و هزینه‌ای منجر شد، این اتفاق نیفتاد. امیدواریم با پشت سر گذاشتن این محدودیت‌ها بتوانیم سال‌های خوب و اثرگذاری در موضوع ثبت جهانی داشته باشیم.
هر چند در این 2 سال برای بهره‌برداری از ظرفیت جهانی شدن یزد اقدام شاخصی نشده است اما اقدامات گاه و بیگاه نیز به‌ویژه در حوزه تبلیغات با انتقاداتی همراه بوده که دلسردی و بی‌انگیزگی را به همراه داشته است. در این باره چه نظری دارید؟
به اعتقاد من موضوعی که کمتر به آن پرداخته شد و یکی از ضروریات اصلی ما برای ادامه کار در حوزه ثبت جهانی یزد است، اجماع فکری در ارتباط با موضوع ثبت جهانی است که باید بین نخبگان و صاحبان فکر و اندیشه به وجود بیاید. باید به سمتی حرکت کنیم که همه نیروهای فکری جامعه در شهر و استان یزد به نوعی در ارتباط با ثبت جهانی نظر پیدا کنند و این موضوع در قالب جلسات هم‌اندیشی و هم‌فکری و کارگروه‌ها دست‌یافتنی است. باید نگاه‌ها را به سمتی ببریم که بیشترین اشتراک نظر در این موضوع وجود داشته باشد و با این وضعیت مطمئنا برنامه‌های آینده از جمله در حوزه تبلیغات بهتر خواهد بود.
در شرایطی که برند جهانی شدن چندان مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است، همواره به دنبال برندهای مختلف ملی و بین‌المللی از جمله شهر پایتخت کتاب، شهر خلاق، شهر پایدار جهانی و غیره هستیم که شاید برند جهانی شدن را در حاشیه قرار دهد، با این نظر موافقید؟
اگر راهبرد مشخص و مدونی در ارتباط با بهره‌مندی از برندها داشته باشیم، پیگیری این برندها به صورت همزمان خوب است چراکه می‌تواند هم‌پوشانی‌های خوبی داشته باشد، خلأها را پر کند و جریان‌سازی مناسبی را به باعث شود، به طوری که هر کدام از این برندها تقویت‌کننده هم باشند و این هم‌افزایی منجر به تقویت جایگاه استان یزد در حوزه‌های مختلف شود.
اما اگر این راهبرد را نداشته باشیم یا نسبت به آنچه که برندها می‌توانند در کنار هم به دست بیاورند بی‌توجه باشیم، با آشفته بازاری روبه‌رو می‌شویم که جاهایی همدیگر را خنثی می‌کنند و باعث می‌شوند که بعضی از موضوعات در حقیقت تحت‌الشعاع قرار بگیرد. اکنون در مسیری حرکت می‌کنیم که بتوانیم از این عناوین و برندها به خوبی استفاده کنیم و بهره‌برداری مناسبی در کنار هم داشته باشیم.
چه آینده‌ای را برای شهر جهانی یزد متصور هستید؟
امیدوارم از این ظرفیت بزرگ جهانی شدن که می‌تواند منشأ تحولات خوبی در استان در بخش گردشگری و سایر ابعاد باشد بهترین بهره را ببریم.
راه‌اندازی شورای راهبردی بافت تاریخی
غلامعلی سفید | رئیس شورای اسلامی‌شهر یزد:
بافت تاریخی یزد از نیاکان ما به جای مانده و با توجه به محافظت صورت گرفته امروز به ما تحویل شده است و بر اساس تلاش مسئولان استان در گذشته و حال، توانستیم آن را به ثبت جهانی برسانیم تا فرصت معرفی آن به دنیا فراهم شود. با این اقدام دنیا متوجه شد که این بافت بسیار ارزشمند است و ارزش آن به رسمیت شناخته شد.بعد از آن، نقشه راه و یک برنامه اجرایی و پلان مدیریتی نوشته شد که چه اتفاقاتی باید بعد از ثبت جهانی بیفتد.
این نقشه بین ایران و یونسکو در قالب تعهدات، مورد توافق واقع شد. قرار بود این وظایف در شورای راهبردی با ریاست استاندار و مدیران دستگاه‌های اجرایی در 9 کارگروه با حضور مدیران مختلف دنبال شود اما به دلیل تغییرات مدیریتی و در شرایطی که این اتفاق برای اولین بار در کشور رخ داده است، این کار به طور جدی دنبال نشد.
تنها چند جلسه محدود در این زمینه برگزار شده و این در حالی است که اعضا مشخص و ابلاغ‌ها نیز صادر شده است اما به نتیجه‌ای نرسیدیم. البته امیدوارم به بهانه دومین سالگرد ثبت جهانی این شورای راهبردی فعال شود و همه همکاری کنند تا دستاوردهای خوبی به همراه داشته باشد. یکی از بهترین برنامه‌های مدیریتی در بافت تاریخی، تحقق مدیریت واحد شهری است که یکی از مطالبات شهرهای ایران است. به این ترتیب که دستگاه‌های مختلف به صورت هماهنگ در بافت تاریخی عمل کنند و به این ترتیب وظیفه هر دستگاه در ارتباط با ثبت جهانی یزد مشخص و محول می‌شود.
البته با توجه به این‌که در شورای راهبری برای کارگروه‌های مختلف وظایفی تعیین شده است امیدواریم با راه افتادن این کارگروه‌ها در شرایطی که مدیریت ارشد استان تثبیت شده است، شاهد تصمیمات درست و انجام کارهای عقب‌مانده باشیم. قطعا شورای شهر و شهرداری در این مسیر از هیچ تلاشی دریغ نخواهد کرد، کمااینکه در شرایطی که دولت با مشکلات اعتباری مواجه شده و بسیاری از طرح‌های عمرانی از دریافت اعتبار محروم شده است، شهرداری یزد در بافت تاریخی اقدامات قابل توجهی انجام داده است. البته در مواردی هم گلایه‌هایی از دستگاه‌های دولتی وجود دارد که باید برطرف شود.
بافت تاریخی؛ نمونه کامل امید به زندگی و پویایی
مریم قلی‌پور|یزد- خبرنگار:
شهرداری یکی از دستگاه‌های پررنگ در حوزه ثبت جهانی است که نقش تاثیرگذاری در بافت تاریخی دارد. یکی از دستگاه‌های مهم در تحقق مدیریت واحد شهری و اجرای طرح‌های عمرانی نیز شهرداری است و در این راستا اقداماتی را در دستور کار قرار داده تا امید به زندگی و پویایی بیشتری را در بافت تاریخی شاهد باشیم.
شهردار یزد با بیان این‌که در شهرداری وظیفه داریم این میراث بزرگ جهانی را حفظ کنیم، اظهار می‌کند: تلاش کردیم بافت تاریخی یزد نمونه کامل امید به زندگی و پویایی باشد و شهر تاریخی یزد را ثبت کردیم. «جمال‌الدین عزیزی» با گرامیداشت دومین سال ثبت جهانی شهر تاریخی یزد با بیان این‌که در شهرداری وظیفه داریم این میراث بزرگ جهانی را حفظ کنیم، می‌گوید: مدیریت واحد شهری در ثبت جهانی یزد همچنان مورد تاکید است. انتظار می‌رود در ۱۰ سال آینده شرایط زندگی در شهر یزد بهبود و ارزش‌های فرهنگی شهر یزد نیز در سراسر جهان اشاعه یابد.
شهردار یزد با اشاره به این‌که ما به دنبال حفظ اصالت و یکپارچگی شهر هستیم، اظهار می‌کند: سازگارسازی توسعه عادی شهر با شهر تاریخی، تلاش برای بهبود زندگی در بافت تاریخی و همینطور حفظ و بهبود بافت تاریخی از جمله اهداف ما است. وی تاکید می‌کند: تردد در بافت تاریخی بسیار اهمیت دارد و یکی از الزامات ما حفظ و گسترش زندگی در این بافت است که مورد توجه قرار گرفته و خواهد گرفت.
عزیزی می‌افزاید: ۳۰۰ هزار متر مربع کف‌سازی معابر انجام شده که با حفظ اصالت و مقررات بافت تاریخی بسیار حائز اهمیت است و به زنده نگه‌داشتن جریان زندگی در بافت تاریخی کمک می‌کند. شهردار یزد با بیان این‌که در حال حاضر نمونه تاریخی و پویایی در شهر یزد کاملا مشهود است اضافه می‌کند: شهر یزد به دلیل بسیاری از کارهایی که انجام شده تبدیل به یک میراث جهانی شده است و امیدواریم با فعالیت‌های بهتر و تشکیل کمیته‌ها و انسجام خوبی که وجود دارد این شهر وضعیت بهتری را داشته باشد. عزیزی می‌افزاید: توجه به ایمن‌سازی بافت تاریخی، مقاوم‌سازی خانه‌های تاریخی به صورت تدریجی در برنامه‌های مدیریت شهری قرار دارد تا در برابر حوادث غیرمترقبه بیشتری ایمنی را داشته باشد و کمترین خسارت را متحمل شود. شهردار یزد تاکید می‌کند: شهر یزد در راستای حفظ ارزش‌های بافت سنتی خود از یک شهر توسعه‌محور به حفاظت‌محور تبدیل شده و طرح جامع شهر حفاظت‌محور یزد در شورای عالی معماری شهرسازی به تصویب رسیده است.
وی می‌افزاید: با اقدامات انجام شده در بافت سنتی در حال حاضر پویایی و زندگی را در بافت شاهد هستیم که این موضوع بسیار حائز اهمیت است. عزیزی اضافه می‌کند: همچنین در جهت اشاعه ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی یزد ارتباطات بین‌المللی با برخی شهرهای دنیا و برگزاری شب یزد در آن شهرها در دستور کار قرار دارد.
متخصصان گردشگری را به کار بگیریم
الهه سیف‌الهی|یزد- خبرنگار:
رئیس هیات مدیره کانون راهنمایان گردشگری سراسر کشور از معرفی نشدن آثار جهانی ایران و استان یزد در عرصه جهانی انتقاد کرد و گفت: واکنش‌ها در این خصوص مانند کلاف سردرگمی است که نشان از بی‌برنامگی دارد و نشان می‌دهد که هنوز متوجه نشده‌ایم اتفاق ثبت جهانی چه تاثیری در رشد اقتصاد کشور خواهد داشت.
«محسن حاجی‌سعید» می‌افزاید: قطعا در بحث حفاظت، مردم و مسئولان وارد عمل می‌شوند اما در حوزه معرفی کوتاهی شده است در حالی که می‌توانستیم با هزینه کردن در بعد معرفی، از این گنجینه‌های ارزشمند، درآمدهای کلان اقتصادی به‌ویژه در دوره تحریم‌های ظالمانه عاید کشورمان کنیم.
وی ادامه می‌دهد: باید قبول کرد که کار تازه بعد از ثبت جهانی شروع می‌شود و باید از این برند نهایت بهره‌برداری صورت گیرد که لازمه آن معرفی این جذابیت به زبان‌های مختلف دنیا برای گردشگران است.
این فعال صنعت گردشگری می‌گوید: نقش دولت در قبال بناهای تاریخی صرفا تلاش برای ثبت آنها نیست و فراهم کردن فضای تخصصی برای معرفی این جاذبه‌ها به زبان‌های مختلف دنیا و بهره‌گیری از توان تخصصی برای کمک به این معرفی نیز بسیار حائز اهمیت است.
رئیس هیات مدیره کانون راهنمایان گردشگری سراسر کشور اظهار می‌کند: دولت می‌تواند با ایجاد یک سایت تخصصی حداقل با 30 زبان رایج دنیا، امکان آشنایی گردشگران با بناهای تاریخی را فراهم و از سوی دیگر با اعزام سفیران فرهنگی به کشورهای مختلف، از توان آنها برای جذب گردشگران بیشتر با تکیه بر تخصص و تجربه استفاده کند.
وی تاکید می‌کند: نیروی متخصصی که در حوزه گردشگری در استان یزد وجود دارد در عرصه گردشگری کشور هم شاخص هستند و باید از این نیروها استفاده شود. البته همواره بهره‌گیری‌های حداقلی صورت گرفته که باید تقویت شود.
رئیس هیات مدیره کانون راهنمایان گردشگری سراسر کشور بزرگ‌ترین دلیل بهره‌برداری نشدن از ظرفیت‌های جهانی شدن یزد را با گذشت 2 سال از این اتفاق مهم، تغییرات مکرر مدیران ارشد استان و عدم توجه به این مقوله مهم از سوی استانداران قبلی عنوان می‌کند.
وی می‌افزاید: اما اکنون با مدیریت بومی استان و اعتقاد و علاقه به حوزه گردشگری، می‌توان از اصلی‌ترین ابزار حوزه گردشگری یعنی تخصص فعالان این عرصه بهره برد و از ظرفیت راهنمایان گردشگری برای ایجاد جذابیت برای گردشگران استفاده کرد.
حاجی‌سعید می‌گوید: یکی دیگر از ظرفیت‌های فعالان عرصه گردشگری ارتباط موثر ملی و بین‌المللی است که می‌تواند ابزار مناسبی برای معرفی شهر جهانی یزد به گردشگران داخلی و خارجی باشد. وی تاکید می‌کند: اگر دولت حرکت کند، متخصصان هم حرکت می‌کنند.
رئیس هیات مدیره کانون راهنمایان گردشگری سراسر کشور اظهار می‌کند: متخصصان و فعالان در زمینه گردشگری علاقه‌مند هستند که به دولت کمک کنند تا در اجرای پروژه‌ها موفق باشد اما لازمه آن اعتماد دوسویه و تغییر نگاه دولت به بخش خصوصی است.
وی اضافه می‌کند: نگاه دولت به بخش خصوصی نباید تنها به عنوان حامی مالی باشد. باید در پروژه‌هایی که تعریف می‌شود، منافع بخش خصوصی نیز لحاظ شود تا این بخش نیز قوی‌تر از دولت وارد عرصه شود و به عنوان بازوی توانمند دولت برای پیشبرد اهداف به‌ویژه در حوزه گردشگری تلاش کند.
رئیس هیات مدیره کانون راهنمایان گردشگری سراسر کشور درباره پیشنهاد به دولت برای بهره‌برداری از ظرفیت جهانی شدن یزد می‌گوید: البته پیشنهادات به وفور و به کرات مطرح شده است اما به نظر می‌رسد در این مرحله ورود شخص استاندار به موضوع و انتخاب نمایندگان دستگاه‌ها برای هماهنگی در اهداف و برنامه‌ها بسیار ضروری است.
حاجی‌سعید می‌افزاید: به این ترتیب وظایف خاصی به هر یک از دستگاه‌ها محول می‌شود و آنها براساس این وظایف در بافت تاریخی نقش‌آفرینی خواهند کرد، البته این نقش‌آفرینی باید با تبعیت از قوانین حاکم بر بافت تاریخی باشد.
وی تولید محتواهای فرهنگی، ادبی و هنری از سوی دستگاه‌های فرهنگی استان، شرکت در نمایشگاه‌ها و عرضه توانمندی‌ها و جذابیت‌های بافت تاریخی به مردم دیگر کشورهای دنیا و همچنین تقویت پیمان‌های خواهرخواندگی از سوی شهرداری را از ابزارهای قوی برای بهره‌برداری از ظرفیت ثبت جهانی یزد بر می‌شمارد. رئیس هیات مدیره کانون راهنمایان گردشگری سراسر کشور درباره نقش حاکمیت برای بهره‌برداری از ظرفیت جهانی شدن بافت تاریخی شهر یزد می‌گوید: معمولا زمانی که درباره جایگاه مدیریتی انتقاد می‌شود، نگاه‌ها به سمت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است، این در حالی است که تا این سازمان تقویت نشود، نمی‌توان انتظار زیادی داشت.
ثبت جهانی یزد؛ دستاوردها و چالش‌ها
سید مصطفی فاطمی|مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد:
یزد در طول حیات خود تمام نظامات مورد نیاز شهر از جمله فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، بازرگانی و مدیریتی و عناصر وابسته به این نظامات مثل خانه‌ها، بازارها، کاروانسراها و مدرسه‌ها و بناهای آیینی مثل مسجد، کنیسه، درب مهر، آتشکده و خانقاه را دارد. یک دانش بومی در یزد نهفته و فناوری را ایجاد کرده که برگرفته از تنها داشته‌ها یعنی آب و خاک و معماری خشتی است و در سازگاری با اقلیم و محیط زیست به نیازها و سبک زندگی مردم توجه کرده است.
در کنار این هم‌زیستی با محیط زیست، هم‌زیستی فرهنگ‌های متفاوت در کنار پذیرش فرهنگ‌های گوناگونی که به شهر آمده یا وجود داشته است، یعنی فرهنگ صلح و آرامش نیز دست به دست هم داده‌اند که ارزیابان یونسکو این سنت فرهنگی و تمدنی را که هنوز زنده مانده است به ثبت جهانی برسانند.
بعد از ثبت جهانی یک سری کارها ادامه یافت، اما نه به شدت قبل. بعد از ثبت جهانی، پایش‌های عرصه میراث جهانی دنبال و فعالیت‌های مطالعاتی و پژوهشی به منظور شناخت بیشتر و عمیق‌تر با همکاری دانشگاه‌های مختلف اجرا شد. به طوری که بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات مطالعاتی علاقه‌مند شدند درباره یزد تحقیقات بیشتری داشته باشند.
بعد از ثبت جهانی بافت تاریخی یزد ارتباط با مراکز علمی و آموزشی بیشتر شد و بسیاری از پژوهشگران در داخل و خارج از کشور مقالات و کتاب‌هایی را درباره یزد به چاپ رساندند. همچنین می‌توان گفت که تعاملات بین‌المللی ما افزایش یافت.
همچنین بعد از ثبت جهانی، بافت تاریخی یزد مورد توجه جهانیان قرار گرفت به طوری که درخواست برای فن‌تورها یا تورهای آشناسازی با مشارکت آژانس‌های مختلف به مراتب افزایش یافت.
بعد از ثبت جهانی برندهای ملی مختلفی از جمله شهرخلاق، شهر دوستدار کتاب، شهر پایدار انرژی و غیره برای یزد رقم خورد که نشان می‌دهد یزد مورد توجه بیشتر قرار گرفته است. از سوی دیگر تمایل به سرمایه‌گذاری از سوی بخش خصوصی افزایش یافت به گونه‌ای که سال گذشته بیشترین تعداد سرمایه‌گذاری در بین شهرهای ایران به یزد اختصاص داشت.
با ثبت جهانی، بازسازی خانه‌های تاریخی شتاب بیشتری گرفت. بسیاری از خانه‌ها برای فعالیت‌های گردشگری مرمت شد، فضاهای شهری در بافت تاریخی افزایش یافت، مسیرهای گردشگری کامل شد، کف‌سازی و بدنه‌سازی معابر بافت تاریخی انجام گرفت و مدهای حمل ونقل جدید مثل اتوبوس و تاکسی گردشگری هم به مجموعه حمل ونقل اضافه شد.
با این رویکرد، آینده بناهای بافت تاریخی یزد به سمتی رفت که دیگر شاهد تخریب عمدی خانه‌ای در بافت تاریخی نباشیم. به این ترتیب می‌توان گفت که گفتمان جدیدی برای مرمت در بافت رقم خورد و تمایل به مرمت، بیشتر از تمایل به تخریب شد. دستاورد این دیدگاه این بود که در سال 97 تخریب خانه تاریخی را در بافت تاریخی شاهد نبودیم.
یکی دیگر از امتیازات ثبت جهانی یزد پررنگ شدن یزد در بعد رسانه‌ای بود. با این اتفاق توجه رسانه‌های ملی و بین‌المللی به یزد بیشتر شد. همه اینها از مزیت‌هایی است که ثبت جهانی برای بافت تاریخی یزد به همراه داشت و قطعا قابل افزایش است.
اما در مواردی نیز کارهایی باید صورت می‌گرفت که اتفاق نیفتاد. برای مثال می‌توان به توجه به محدوده بافت تاریخی در کنار توجه به عرصه ثبتی اشاره کرد که اتفاق نیفتاده است. در کنار توجه به محله‌های اصلی، عرصه ثبتی از جمله فهادان، شاه‌ابوالقاسم، مسجد جامع، کوشک نو، بازار، لب خندق و غیره، سرعت پایش در محلات محدوده عرصه ثبتی کم است، این در حالی است که 18 محله در عرصه و 14 محله نیز در محدوده عرصه قرار دارد که باید به همه آنها توجه شود.
از سوی دیگر، سیستم برنامه‌‌ریزی شهری ما هنوز سنتی است و برنامه‌‌ریزی مدون و راهبردی جایگزین نشده و به تبع آن در بافت تاریخی هم همین اتفاق افتاده است. شناخت در بافت اندک است، از این رو باید کارهای مطالعاتی درباره بافت تاریخی انجام شود که هنوز انجام نشده است.
با توجه به این‌که حجم مرمت‌ها و مداخلات در بافت زیاد است و کنترل آن نیاز به نیروی زیادی دارد، نگرانی‌هایی از این بابت در بافت تاریخی وجود دارد که امیدواریم با تعریف ملاحظات و ضوابط، شاهد حداقل مداخلات بر اساس ضوابط و ملاحظاتی باشیم که باید برای بافت تاریخی تعریف شود.
از دیگر چالش‌ها می‌توان به این موضوع اشاره کرد که هنور سازوکار مناسبی برای جذب سرمایه انسانی و فکری و حتی مالی در بافت تاریخی فراهم نکرده‌ایم و عمده فعالیت‌ها در بافت تاریخی به صورت پراکنده و جسته گریخته است. حتی درباره سرمایه‌های مالی هم نتوانستیم نظام‌نامه داشته باشیم که سرمایه‌ها را جذب کنیم. لازم است که سازوکار لازم را تدوین و بخش خصوصی را وارد عمل کنیم.
در کنار همه اینها برخی اقدامات نیز لازم است تا این میراث ارزشمند جهانی ماندگار بماند. سازمان میراث فرهنگی متولی اجرای مدیریت واحد شهری در بافت تاریخی است اما هنوز این مدیریت واحد شکل نگرفته در حالی که باید در این زمینه مهم برنامه‌‌ریزی مناسبی صورت گیرد.
شورای عالی بافت تاریخی باید شکل بگیرد تا همه دستگاه‌ها بتوانند منسجم و هماهنگ به ارائه خدمات خود بپردازند و از موازی‌کاری‌ها جلوگیری شود.
در همینه زمینه :
