خوش‌نشین‌ها در حاشیه‌

نسا خلخالی| ارومیه – خبرنگار:


افزایش قیمت مصالح ساختمانی و بالا رفتن هزینه ساخت، افزایش شدید قیمت مسکن را در پی داشت، افزایشی که می‌توان میزان آن بسیار بالاتر از منطق عنوان کرد. در این میان کاهش ساخت و ساز مسکن نیز بر موج گرانی‌ها افزود. 

به گزارش همشهری، بالا رفتن قیمت مسکن اگرچه  به این بازار در بازه زمانی کوتاه رونق داد  اما افزایش بی‌اندازه قیمت‌ها، خارج کردن تقاضاهای موثر و نه دلالانه در نهایت رکود تورمی را برای این بازار به ارمغان آورد. رکوردی که حالا بسیاری منتظرند که از حالت تورمی هم خارج شود تا قیمت‌ها در این بازار کم کم به منطقی قابل قبول برسد. اما این همه ماجرا نیست.

در بازار اجاره، منطق‌ها به گونه‌ا‌‌ی دیگر حاکم است؛ مستاجران ناچار از اجاره مسکن هستند و صاحبخانه‌ها بر اجاره دادن خانه‌های خود بر اساس قیمت‌های جدید مسکن اصرار می‌ورزند.

در همین بازار رکودزده ارومیه هم گرانی جالب توجهی هم بر خرید و فروش و هم بر مسکن اجاره‌ای حاکم شده است. اولین تأثیر گرانی مسکن بر دوش مستأجران افتاده و آن‌ها را در افزایش سرسام‌آور اجاره‌بها گرفتار کرده است. 

در حالی که قیمت خرید مسکن در محله‌های نه‌چندان بالای شهر از متوسط متری ۲ میلیون تومان به متوسط ۴ میلیون تومان یعنی ۲ برابر رسیده، برخی مالکان هم داعیه افزایش اجاره‌بها با توجه به گرانی املاک را دارند، آن هم در حالی که اغلب مستاجران به دلیل گرانی‌های چندباره و مشکلات اقتصادی حاکم بر کشور توان پرداخت چنین اجاره‌هایی را ندارند. 

نتایج این گرانی‌ها هم تغییرات‌ محله‌ای و کوچ به مناطق پایین شهر و حتی حاشیه‌نشینی است. این روزها بسیاری از مستاجران مناطق مرکزی و حتی محله‌های پایین‌نشین نه‌تنها در ارومیه بلکه در دیگرشهرهای آذربایجان غربی یا ساکن حاشیه شهرها شده‌اند یا در جست‌وجوی خانه‌ای ارزان در این مناطق برای نقل مکان هستند؛ مستاجرانی که در گذشته ضرب‌المثل «اجاره‌نشینی یعنی خوش‌نشینی» را یدک می‌کشیدند سال‌هاست روزگار خوشی ندیده‌اند و بیشتر به حاشیه‌ها و سکونت در مناطق کم‌برخوردار روی آورده‌اند. 

از سوی دیگر شهروندانی که سودای خانه‌دار شدن دارند هم با مشکلات زیادی برای خرید خانه در مناطق نسبتاً مناسب روبه‌رو هستند و باید در همان مناطق پایین و حتی محله‌های حاشیه‌ای در جست‌وجوی ملک مورد نظر خود باشند. 


هم خانه گران است، هم اجاره خانه 

یکی از شهروندان ارومیه‌ای که قصد خرید مسکن را دارد می‌گوید: وام‌های مسکن پرداختی بانک‌ها دیگر پاسخ‌گو نیستند چراکه با افزایش قیمت مسکن هم توان خرید و هم توان اجاره پایین آمده است. 

«سعید ملکی» ادامه می‌دهد: بهمن‌ماه سال گذشته قصد ثبت‌نام برای دریافت وام مسکن 120 میلیون تومانی با سپرده 60 میلیون تومان داشتم که در صورت دریافت این وام می‌توانستم آپارتمانی با متراژ 130 متر مربع در مناطق متوسط شهر بخرم. اما با افزایش قیمت مسکن اکنون فقط می‌توانم یک آپارتمان 80 متر مربعی در مناطق پایین شهر ارومیه خریداری کنم.  

وی اظهار می‌کند: اجاره مسکن هم بسیار بالا رفته است و اکنون برای آپارتمان 100 متری در یک منطقه متوسط شهری 10 میلیون تومان رهن و ماهانه یک میلیون تومان اجاره‌بها پرداخت می‌کنم. اما به دلیل ثابت بودن درآمدها و بالا رفتن قیمت تمامی کالاها، در صورت ادامه روند گرانی، ناچار به اجاره منزل در مناطق حاشیه‌ای خواهم بود، که هم تردد را برای من مشکل می‌کند و هم فرزندانم برای رفتن به مدرسه فعلی‌شان با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. 

در هر صورت حتی اسبا‌ب‌کشی به محله‌های ارزان‌تر هم مشکلات خاص خودش را دارد و مستأجران اسیر این مشکلات هستند. 


کرایه بیشتر به خاطر فرزندانم

«اسد شاهوردی» مستأجر خیابان بهشتی ارومیه است که می‌گوید باید تا شهریور خانه‌اش را تخلیه کند. او درباره توافق نکردن با مالک برای تمدید قرارداد از سخت‌گیری برخی مالکان در اجاره دادن خانه انتقاد می‌کند و می‌گوید: 2 فرزند دوقلوی ٩ ساله و یک فرزند کمتر از یک سال دارم. مالک می‌گوید علاوه بر افزایش 10 میلیون تومانی پول پیش و افزایش 400 هزار تومانی کرایه، باید 200 هزار تومان به دلیل اضافه شدن تعداد اعضای خانواده پرداخت کنم.  

شاهوردی ادامه می‌دهد: از هفته پیش در بسیاری از بنگاه‌ها به دنبال خانه هستم که در صورت پیدا کردن مورد مناسب، زودتر از موعد جابه‌جا شوم اما بیشتر مالکان دنبال زوج‌های جوان یا حداکثر دارای یک فرزند هستند و وقتی می‌شنوند که کودک زیر 3 سال دارم و 5 نفر هستیم، از اجاره خانه به بهانه‌های مختلف امتناع می‌کنند. برخی صاحبخانه‌ها هم به شرط بالابردن اجاره حاضر به امضای قرارداد با ما می‌شوند.  

این شهروند ارومیه‌ای عنوان می‌کند: ‌ هر سال به هر سختی و دشواری جایی را پیدا می‌کردیم و جابه‌جا می‌شدیم، اما امسال انگار قضیه فرق دارد. اجاره‌ها بیش از حد گران شده‌اند و جدای از پیدا کردن یک خانه با قیمت مناسب، می‌ترسم به دلیل تعداد جمعیت خانواده‌ام نتوانم جای مناسبی پیدا کنم. انصاف نیست خانواده‌ای که چند فرزند دارد با چنین برخوردی در جامعه مواجه شود. 


افزایش بی‌رویه اجاره‌بها

یکی از مشاوران املاک خیابان عطایی ارومیه با بیان این‌که تابستان به نوعی فصل نقل مکان مستاجران است، می‌گوید: در گذشته عرف بازار این بود که صاحبان املاک سالانه فقط 10 درصد اجاره‌بها را افزایش می‌دادند اما امسال شاهد افزایش یک‌باره 3 برابری قیمت اجاره هستیم. 

رضا درویشی» با اشاره به افزایش چشمگیر قیمت خرید مسکن و اجاره‌بها بیان می‌کند: رکود حاکم بر مسکن فقط به خاطر افزایش قیمت مسکن نیست، بلکه گرانی تمامی کالاها با وجود ثابت بودن درآمدها نیز یکی از مهم‌ترین عوامل در پایین آمدن قدرت خرید و نبود توانایی برای پرداخت اجاره‌بهای افزایش‌یافته است.  

وی ادامه می‌دهد: به دلیل پایین آمدن قدرت پرداخت اجاره‌بها تعداد زیادی از مستأجران به دنبال اجاره مسکن در مناطق پایین شهر و حتی روستاها هستند. به طوری که اگر تا سال گذشته در نیمه اول سال 10 منزل اجاره داده می‌شد، امسال فقط 3 متقاضی برای اجاره منزل داشتیم.  

درویشی درباره کاهش ساخت‌وساز هم عنوان می‌کند: بالا رفتن قیمت مصالح ساختمانی باعث افت شدید ساخت مسکن در 5 سال اخیر شده است. تقریباً می‌توان گفت این آمار نزدیک به صفر است، چراکه قیمت تمام‌شده مسکن بالا رفته و قدرت خرید مردم پایین آمده است در نتیجه خریداری وجود ندارد تا سازنده اقدام به ساخت مسکن کند. 

بسیاری از سازندگان را می‌شناسم که ملک چند سال ساخته‌ آن‌ها روی دستشان مانده و هیچ خریداری ندارند. نه خودشان راضی به ارزان‌تر فروختن خانه‌هایشان هستند و نه قدرت خرید در بازار وجود دارد که مشتری برای خرید اقدام کند. 


درگیری مالکان و مستأجران

یکی دیگر از مشاوران املاک در خیابان مافی ارومیه با ابراز گلایه از نبود نظارت بر بازار مسکن می‌گوید: افزایش قیمت مسکن کاملاً به یک‌باره اتفاق افتاد؛ به طوری که قیمت منازل از متری 5 میلیون تومان به 8 میلیون تومان افزایش یافته است. علت آن هم نبود نظارت بر بازار مسکن است و مالکان هر قیمتی که دوست دارند برای فروش ملکشان اعلام می‌کنند.   

«علی رجبی» ادامه می‌دهد: با توجه به گران شدن قیمت ملک، مالکان مبلغ بیشتری برای اجاره‌بها و حتی پول پیش درخواست می‌کنند که بیشتر اجاره‌نشینان توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند. این امر باعث ایجاد بحث و درگیری بین مالک و مستاجر می‌شود. 


گرانی مسکن با ‌پایین آمدن ارزش پول ملی

معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان غربی در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: بیشتر مصالح ساختمانی مورد استفاده در ساخت مسکن  در آذربایجان غربی وارداتی هستند و کاهش ارزش پولی کشورمان تاثیر مستقیمی بر خرید مصالح و در نتیجه قیمت تمام‌شده مسکن دارد.   

«جلال تقی‌دخت» ادامه می‌دهد: نوسانات ارز تأثیر مستقیمی بر افزایش قیمت مسکن دارد چراکه علاوه بر مصالحی که از سایر کشورها وارد می‌شود، مواد اولیه مصالح ساخت داخلی نیز وارداتی است.  وی با بیان این‌که مسکن کالای مصرفی نیست و کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شود، اظهار می‌کند: از گذشته تا‌کنون سرمایه‌گذاری روی ملک، ثبات و روند افزایشی داشته است و به همین دلیل مردم را به سمت سرمایه‌گذاری در مسکن سوق داده است. 

همین جو روانی ایجادشده برای خرید مسکن باعث ایجاد رقابت و بالا رفتن قیمت مسکن شده است.  تقی‌دخت پرداخت وام‌های کم‌بهره صندوق یکم، افزایش سقف وام‌های مسکن و وام‌های کم‌بهره برای بافت فرسوده در قالب طرح بازآفرینی شهری را از جمله حمایت‌های دولت برای خرید مسکن اعلام می‌کند و می‌گوید: اجرای این طرح‌ها می‌تواند تا حدودی التهاب بازار مسکن را کاهش دهد اما در مقطع کنونی با بحران قیمت‌ها و نرخ‌گذاری دلخواهانه مالکان و برخی سودجویان بازار مسکن مواجه هستیم. 

***

بی‌نظمی در تعیین اجاره‌بهای مسکن امسال شدیدتر از سال‌های گذشته است؛ چراکه به گفته بسیاری از مشاوران املاک تا پیش از این، آن‌ها نقش اساسی در تعیین اجاره‌بها داشتند اما امروز مالکان خودسرانه اقدام به قیمت‌گذاری می‌کنند و در نبود نظارت و حتی قانون مالیات برای خانه‌های خالی، اگر مستاجر مطلوب خودشان را پیدا نکنند، از اجاره ملکشان صرف‌نظر می‌کنند. 

در این میان برخی مالکان و برخی سودجویان در نقش مشاوران املاک که بازار مسکن را با التهاب مواجه می‌سازند، به بهانه افزایش مصالح ساختمانی، افزایش قیمت مسکن را رقم می‌زنند اما باید به این نکته توجه داشت که افزایش قیمت مصالح ساختمانی موضوع جدیدی است و خانه‌های قدیمی‌تر را شامل نمی‌شود. این امر جز در سودجویی برخی مالکان جست‌و‌جو نمی‌شود و باید نظارت جدی‌تری بر این موضوع وجود داشته باشد.


ضرورت برخورد قانونی با سودجویان 

نماینده ارومیه در مجلس با بیان این‌که در زمینه مسکن خلأ قانونی وجود دارد که باید هرچه سریع‌تر رفع و از سوءاستفاده سودجویان جلوگیری شود، به همشهری می‌گوید: نیازمند اقدامات جدی هستیم تا این وضعیت مدیریت شود. باید از افزایش بی‌رویه قیمت مسکن جلوگیری شود و اگر قادر به کاهش آن نیستیم، حداقل شاهد ثبات قیمت‌ها باشیم. 

«سیدهادی بهادری» با اشاره به این‌که مسکن یک کالای سرمایه‌ای است، عنوان می‌کند: صاحبخانه‌ها سعی دارند با افزایش اجاره‌بها درآمد خود را افزایش دهند و از سوی دیگر صاحبخانه‌هایی که در نتیجه افزایش اجاره‌بها منزلشان خالی از سکنه است، بابت خانه خالی از سکنه خود مالیاتی پرداخت نمی‌کنند. نمایندگان مجلس به دنبال قانون محکم و قوی برای حمایت از جوانان و پر شدن خانه‌های خالی از سکنه هستند.

نقره‌داغ مستأجران 

رئیس اتحادیه مشاوران املاک اردبیل: با افزایش غیرمعقول و غیرکارشناسی در اجاره‌بها روبه‌رو هستیم

در روزهای پرتب و تاب تابستان که بازار اجاره‌های مسکن اوج گرفته است سودجویی و بی‌انصافی برخی موجران در حق مستأجران، نامهربانی‌هایی را رقم زده است که خود حکایت غریبی دارد. 

به گزارش ایسنا، در حالی اوضاع اجاره‌بها و خرید و فروش زمین و مسکن با شرایط اقتصادی موجود در اردبیل به عنوان یکی از استان‌های کمتر توسعه‌یافته رو به وخامت است که در این بازار آنچه حکمرانی می‌کند رعایت نشدن حقوق مستأجران است که اجاره‌بها را گاه به 50 و حتی 100 درصد افزایش داده و داغ دل مستاجران را تازه کرده است. 

با اتمام فصل امتحانات و افزایش تقاضا برای جا‌به‌جایی و اجاره مسکن در محلات مختلف اردبیل به سراغ چند تن از مستاجرانی رفتیم؛ مستاجرانی که از افزایش بیش از 50 درصدی کرایه منزل، افزایش مبلغ رهن و برخی بی‌انصافی صاحبان خانه سخن گفتند که جای تأمل بسیار دارد. 


افزایش بی‌دلیل اجاره‌بها

«رامین حسن‌زاده» یکی از این مستأجران مستأصلی است که این روزها درگیر و دار اجاره منزل به هر مشاور املاکی سر زده و در نهایت مجبور به کرایه منزلی شده که به نسبت سال گذشته هم در مبلغ و هم در اجاره افزایش 2 برابری را شاهد بوده است. 

حسن‌زاده گفت: معلوم نیست با چه ملاک و معیاری در مناطق مختلف شهر اردبیل اجاره‌بها تعیین و تعریف می‌شود که به نظر می‌رسد هر صاحبخانه‌ای به دلخواه قیمتی را تعیین کرده و از طریق مشاوران املاک درصدد اجاره واحدهای مسکونی خودشان هستند. 

وی ادامه داد: در حالی که در یک سال اخیر به ظاهر هیچ اتفاقی در واحدهای مسکونی اجاره‌ای رخ نداده است، صاحبخانه‌ها به بهانه افزایش نرخ ارز و سایر مؤلفه‌های اقتصادی بدون این‌که توان مالی جوانان را در نظر بگیرند به افزایش 2 تا 3 برابری اجاره‌بها و رهن اولیه اقدام کرده‌اند تا آن‌ها نیز از آب گل‌آلود اقتصاد کشور ماهی بگیرند. 
 

بازار مکاره سوداگران 

«سعید مرادی» دیگر شهروند اردبیلی هم گفت: خانه‌ای را با بنای 20 سال ساخت و با حداقل‌ترین امکانات با رهن 10 میلیون تومان با اجاره ماهانه 650 هزار تومان کرایه کردم که برای یک خانواده 3 نفره هزینه سنگینی است. در کنار سایر هزینه‌های زندگی در سبد خانوارها این مبلغ کلان محسوب می‌شود. 

وی دلیل این گرانی اجاره‌بها را وجود برخی دلالان در جرگه مشاوران املاک عنوان کرد و افزود: بهتر است صاحبان املاک به جای واگذاری این امر به دلالان خود به صورت مستقیم و با استفاده از نظر مشاوران واقع‌بین املاک در این حوزه ورود پیدا کنند تا زمینه برای رعایت انصاف و حال مستاجران فراهم آید. 
 

مالکان؛ تعیین‌کننده نرخ اجاره‌بها 

رئیس اتحادیه مشاوران املاک استان اردبیل درباره وضعیت اجاره‌بها اظهار کرد: ما با یک افزایش غیرمعقول و غیرکارشناسی در اجاره‌بها روبه‌رو هستیم که بخش عمده‌ای از آن مربوط به نگاه موجران است که گاه به دور از انصاف است و در یک حرکت سودجویانه می‌خواهند تمام مشکلات اقتصادی کشور را سر مستأجران خالی کنند. 

«خداوردی حضرتی» افزود: با افزایش قیمت مسکن در ماه‌های گذشته اجاره‌بها نیز افزایش یافته است اما عده‌ای نمی‌خواهند وضعیت نامناسب مستاجران را درک کنند و هوای آن‌ها را داشته باشند به گونه‌ای که با 2 تا 3 برابر شدن اجاره‌بها سعی دارند اجاره‌نشینان را با دغدغه‌های جدی روبه‌رو کنند. 

وی بیان کرد: ما خودمان نیز نمی‌دانیم چه اتفاقی افتاده است که به یک‌باره هم در گرفتن رهن و هم مبلغ اجاره عده‌ای قیمت‌ها را نجومی بالا بردند و به هیچ‌وجه نمی‌خواهند سررشته کار به دست مشاوران املاک بیفتد و با افزایش معقول 10 تا 20 درصدی کار را به پیش ببریم. 

رئیس اتحادیه مشاوران املاک استان اردبیل تاکید کرد: برخی از این نرخ‌ها حبابی و کذایی است و هیچ سنخیتی با واقعیت واحدهای اجاره داده شده ندارد که امیدواریم با یک مبنا و معیار مشخص در این حوزه بتوانیم به صورت منطقی کارها را به پیش ببریم. در این رکود مطلق و شرایط سخت اقتصادی امیدواریم موجران با انصاف بیشتری در اجاره‌بها با مستاجر رفتار کنند.

حضرتی درباره وضعیت زمین و مسکن بیان کرد: با رکودی که در ماه‌های اخیر در بخش زمین و مسکن اتفاق افتاده بعید به نظر می‌رسد افزایش قیمتی در این حوزه رقم بخورد و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال و حتی دو سه سال آینده، رکود مطلق در بخش مسکن و زمین حاصل شود. 
 

ضرورت حذف مشاوران املاک فاقد پروانه 

رئیس سابق مشاوران املاک استان اردبیل که بنگاه مشاور املاک در اردبیل دارد، اظهار کرد: ما همه باید تابع قانون باشیم و خود اتحادیه جلوی فعالیت غیرقانونی مشاوران املاک بدون پروانه را بگیرد. 

 «رئوف صالحی» بیان کرد: فعالیت مشاوران املاک بدون پروانه به برخی دلالی‌ها دامن زده و زمینه نابسامانی‌ را در بازار خرید و فروش مسکن، زمین و اجاره‌بها مهیا کرده است در حالی که این حوزه را می‌توان به راحتی ساماندهی کرد. ما هر سال با شرایط متفاوت از بابت گرانی و افزایش سرسام‌آور قیمت اجاره‌بها به شکل خودسرانه روبه‌رو هستیم؛ در حالی که به تناسب تورم و افزایش حقوق و دستمزد باید اجاره‌بها نیز افزایش معقول و منطقی پیدا کند. 

صالحی ادامه داد: شهر اردبیل و مناطق آن به 3 درجه تقسیم شده‌اند که به تناسب هر منطقه قیمت‌ها متفاوت به نظر می‌رسد اما چنین مشهود است که عده‌ای از فرصت نابسامانی اقتصادی کشور سوءاستفاده می‌کنند و سعی در افزایش نجومی اجاره‌بها را دارند. در صورت رونق بخش مسکن نه‌تنها 300 شغل مرتبط جان تازه‌ای می‌گیرد بلکه عرضه و تقاضا نیز به وضعیت متعادلی می‌رسد که امیدواریم با برنامه‌ریزی دولتمردان برنامه خوبی در حوزه مسکن اجرا شود. 

این فعال حوزه مسکن در مورد افزایش قیمت زمین و مسکن هم بیان کرد: هر 5 سال در یک مقطع افزایش قیمت در این بخش رخ می‌دهد اما 2 ماهی است رکود کامل دوباره بر این بخش سایه افکنده و خرید و فروش آنچنانی را شاهد نیستیم. با 2 برابر شدن قیمت مسکن در ماه‌های گذشته به شکل حبابی چطور یک خانوار به‌ویژه قشر جوان و کم‌درآمد می‌تواند یک واحد مسکونی که تا دیروز 100 میلیون تومان بود را به رقم 240 میلیون تومان بخرد که اوضاع به وجود آمده آینده خوبی را پیش روی مستاجران ترسیم نمی‌کند. 


افزایش اجاره‌بها تابع عرضه و تقاضاست 

معاون بازآفرینی شهری و مسکن راه و شهرسازی استان اردبیل هم در مورد افزایش قیمت اجاره‌بها و مسکن در استان اردبیل بیان کرد: افزایش قیمت در بحث مسکن و اجاره‌بها تابع عوامل متعددی نظیر افزایش قیمت زمین، دستمزد کارگران، مصالح و عوامل فنی است که ما در سال گذشته به دلیل شرایط اقتصادی کشور شاهد افزایش قیمت مسکن و زمین در استان بودیم. 

«شهرام باباخانی» ادامه داد: به تناسب این شرایط اجاره‌بها نیز افزایش یافته و صاحبان ملک معتقدند در این شرایط ارزش ملک آن‌ها بالا رفته و به همین دلیل اجاره‌بها نیز باید افزایش یابد. اما آنچه در این بین معقول به نظر نمی‌رسد 2 تا 3 برابر شدن اجاره‌بها در روزهای ترافیکی جابه‌جایی مستاجران است که این خود دامنه مشکلات را افزون کرده است. 

باباخانی تاکید کرد: در کنار ارزش ملک، عرضه و تقاضا نیز در این موضوع تاثیرگذار است و به نظر می‌‌رسد در حالت عادی و منطقی باید این افزایش 10 تا 20 درصد اتفاق بیفتد اما دور از انصاف و اعتقادات معنوی است که عده‌ای به شکل نامعقول این رقم را افزایش دهند.


20 درصد اردبیلی‌ها مستاجر هستند 

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اردبیل با اشاره به آخرین وضعیت مسکن و نحوه تصرف آن در استان اردبیل عنوان کرد: ما در استان اردبیل 370 هزار و 658 خانوار داریم که 265 هزار و 39 خانوار مالک خانه و 71 هزار و 801 خانوار مستاجر هستند. 

«فریبرز دهقانی» افزود: 71 درصد خانوارهای استان اردبیل مالک خانه و بیش از 19 درصد مستاجر و در شهرهای مختلف استان ساکن هستند.  وی بیشترین مستاجران را مربوط به شهر اردبیل با 97 /24 درصد و کمترین مستاجر را مربوط به شهر نیر با 44 /5 درصد اعلام کرد و گفت: بیشترین خانوارهایی که مالک خانه هستند در شهر کوثر با 98 /87 درصد فراوانی سکونت دارند.