آوار مشکلات بردوش کارگران ساختمانی

صبا محمدخانی| قزوین - خبرنگار :


صورتش را با چفیه پوشانده و بیش از 4 ساعت است که در گرمای کلافه‌کننده همراه ده‌ها کارگر ساختمانی به خیابان چشم دوخته است. با رسیدن اولین وانت که فریاد می‌زند کارگر، همراه دیگران به سرعت به سمت خودرو می‌دود تا شاید برنده این ماراتن نفسگیر باشد و بتواند امروز را از زیر سایه سنگین بیکاری فرار کند. ولی بازار مسکن کساد است و از جمعیت 60 تا 70 نفری دور میدان فقط عده‌ای از سد این انتظار کشنده رد می‌شوند و عده زیادی مجبورند در نیمه روز مأیوسانه به خانه بازگردند. 

دستمزد روزانه کارگران ساختمانی حدود 60 تا 80 هزار تومان است که با توجه به گرانی‌ها و تورم اخیر رقم بسیار ناچیزی است. بسیاری از این افراد حتی بیمه هم نیستند و نمی‌توانند از تسهیلات درمانی و بازنشستگی استفاده کنند. 

براساس آمارها بیش از ۴۵ درصد حوادث کار مربوط به بخش ساختمان است. مشاغل ساختمانی از خطرناک‌ترین و پرحادثه‌ترین کارها به شمار می‌رود و کارگران ساختمانی بیش از سایر مشاغل در معرض انواع حوادث قرار دارند از این رو بیمه آنان به‌ویژه در حوزه حوادث کار امری حیاتی و ضروری است. جلسه بررسی مشکلات استادکاران و کارگران صنعت ساختمان با حضور اکبر شوکت، رئیس هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کشور، در قزوین برگزار شد. 


بیمه کارگران ساختمانی

رئیس هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کشور گفت: در حال حاضر بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار کارگر ساختمانی در کشور وجود دارند. از این تعداد یک میلیون و 100 هزار سهمیه بیمه توسط سازمان تامین اجتماعی به کل کشور ابلاغ شده است. از این تعداد، بیمه نزدیک به ۳۰۰ هزار کارگر غیرساختمانی قطع شده است و حدود ۸۵۰ هزار نفر تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند. 

شوکت تصریح کرد: با اجرای نامناسب طرح تحول سلامت، حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان از سهم تأمین اجتماعی و کارگران خارج شده و به پزشکان داده می‌شود و تداوم این روند منطقی نیست. وی با بیان این‌که اکنون دولت بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به سازمان تأمین اجتماعی بدهی دارد، افزود: اگر این مطالبات پرداخت نشود، در آینده نزدیک با بحرانی بزرگ در پرداخت حقوق بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران خدمات درمانی و بهداشتی روبه‌رو خواهیم شد. 


حوادث کار

عضو شورای عالی کار بیان کرد: هنوز راهکاری همه‌جانبه برای مقابله با خطراتی که کارگران ساختمانی را تهدید می‌کند اندیشیده نشده است. سالانه ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ کارگر در کشور بر اثر حوادث کار جان خود را از دست می‌دهند و به همین میزان نیز کارگر قطع نخاعی داریم که بسیار هزینه سنگینی به کشور تحمیل می‌کند. 

شوکت ادامه داد: برای کاهش حوادث کار به تدوین قانون جامعی در مجلس نیاز داریم تا کارفرمایان ملزم به اجرای بیمه مسئولیت فنی کارگران شوند. وی با اشاره به آمار بالای حوادث کار در این حوزه گفت: در سال ۹۱ حدود 2 هزار کارگر بر اثر حوادث کار کشته شدند. ۵ برابر این آمار با تهدید بهداشت سلامت کارگران مواجهیم و در کنار آموزش و تأمین وسایل ایمنی باید کارفرمایان و کارگران را برای رعایت نکات ایمنی در محیط کار تشویق کنیم. 


اتباع بیگانه 

عضو هیات‌امنای سازمان تأمین اجتماعی کشور اظهار کرد: وجود اتباع بیگانه در صنعت ساختمان تهدیدی دیگر برای اشتغال کارگران ایرانی است و باید در این زمینه نیز تدبیر لازم اندیشیده نشود. 

شوکت افزود: برخی از این کارگران اتباع بیگانه با چراغ خاموش در حال تبدیل شدن به کارفرما هستند و برخی صنایع را در خدمت خود گرفته‌اند به طوری که حدود ۱۰ هزار تبعه بیگانه بیش از ۱۰ میلیارد تومان سرمایه دارند که می‌توانند در حوزه صنعت ساختمان بر اشتغال کارگران ایرانی تأثیرگذار باشند. 


نبود حمایت 

رئیس انجمن صنفی تأسیسات شهرستان قزوین در خصوص مشکلات این صنف گفت: کارگران ساختمانی با مشکلات بسیاری مواجهند که یکی از مهم‌ترین آنها نبود حمایت لازم از سوی اداره کار به هنگام حوادث ساختمانی است. معمولا کارگرانی که حین کار در کارگاه‌های ساختمانی دچار حادثه می‌شوند باید در فرایند اداری توسط اداره کار مورد کارشناسی قرار بگیرند و در بیشتر موارد کارشناسان کارگر را مقصر اعلام می‌کنند. 

«نبی‌الله کاظمی» توضیح داد: کارگران افغان جای کارگران ایرانی را گرفته‌اند و متاسفانه کارفرماها در بیشتر موارد به جای انتخاب کارگر ایرانی به کارگر افغان مراجعه می‌کنند. 


سوءاستفاده از بیمه کارگران ساختمانی

حق بیمه‌های وسوسه‌انگیز پای متخلفان را به ماجرا باز کرده است. این موضوعی که مدیرکل تامین اجتماعی استان درباره متوقف شدن بیمه تعدادی از کارگران ساختمانی در قزوین مطرح می‌کند. سیروس نصیری خاطرنشان کرد: قانون حمایت از کارگران ساختمانی از سال ۸۹ اجرایی شده و خوشبختانه در طول سال‌های گذشته مشکلات این گروه بسیار کاهش یافته است و برای سایر موارد هم براساس قانون رفتار می‌کنیم. اکنون تنها صنفی که فقط 7 درصد حق بیمه پرداخت می‌کنند کارگران ساختمانی هستند. 

وی افزود: ۲۰ درصد بیمه کارگران ساختمانی توسط کارفرمایان از محل مجوز ساختمانی پرداخت می‌شود بنابراین برخی وسوسه می‌شوند که به ناحق خود را وارد این عرصه کنند و از خدمات حمایتی دولت برخوردار شوند و در واقع حق دیگران را ضایع کنند. 

مدیرکل تامین اجتماعی استان گفت: برای برخورداری از خدمات بیمه‌ای باید افراد کارت مهارت داشته باشند و پس از نام‌نویسی از این خدمات استفاده کنند. سهم استان از خدمات بیمه‌ای ۲۶ هزار و ۵۹۷ نفر بود که از مجموع کارگران ساختمانی تاکنون ۲۲ هزار و ۳۵۷ نفر از بیمه برخوردار شده‌اند. 

نصیری ادامه داد: از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۶ هزار و ۲۸۹ مورد بازرسی از کارگران ساختمانی صورت گرفته است و ۶۱۰۵ نفر تاکنون قطع بیمه شده‌اند. این افراد در زمره کسانی بودند که در عرصه ساختمانی فعالیت نداشتند با این اقدام از ضایع شدن حق کارگران واقعی جلوگیری شده است. 


معرفی کارگران واقعی

مدیرکل تامین اجتماعی استان تصریح کرد: از انجمن‌های صنفی انتظار داریم کارگران واقعی را به ما معرفی کنند تا بتوانیم حق آنها را ادا کنیم و در خصوص تامین هزینه‌های حوادث کار هم کاملا همکاری می‌کنیم. منعی برای پوشش بیمه‌ای کارگران ساختمانی نداریم و طبق قانون موظفیم در خدمت بیمه‌شدگان به‌ویژه کارگران ساختمانی باشیم. 

نصیری یادآور شد: در خصوص کارگران فصلی ساختمانی که گاهی اوقات بیکار می‌شوند همراهی لازم را خواهیم داشت و به مسئولان شعب اعلام می‌شود تا حقی از این افراد ضایع نشود. 


مشکل قانون

نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک در مجلس شورای اسلامی نیز در جلسه بررسی مشکلات استادکاران و کارگران صنعت ساختمان با اشاره به مشکلات قانونی در مسیر بیمه و حمایت از این کارگران گفت: قوانین در برخی مواقع مشکل‌ساز است، چون به‌صورت جامع تهیه نشده است و نمی‌تواند جوابگوی نیازهای سه‌جانبه کار، کارگر و کارفرما باشد. 

سیدحمیده زرآبادی ابراز کرد: در پیگیری تهیه آیین‌نامه ماده ۱۸ قانون بیمه جدی هستیم و چون ماهیت مشاغل ساختمانی متفاوت و متنوع است و ما خلأ قانونی هم داریم باید با کمک مرکز پژوهش‌های مجلس بتوانیم کارهای موثری انجام دهیم. وی توضیح داد: متاسفانه در گذشته چون نظارت مناسبی صورت نگرفت شاهد بودیم که افراد خارج از این رسته وارد شدند و خود را بیمه کردند در حالی که کارگر ساختمانی نبودند و حق افراد واقعی را ضایع کردند. امروز اجرای طرح پایش موجب راستی‌آزمایی شده است تا کارگران واقعی شناسایی شوند. 

به گفته نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک در مجلس شورای اسلامی، فعالیت‌هایی مانند خبرنگاری و کارگران ساختمانی در ردیف مشاغل سخت و زیان‌آور قرار دارند، اما به دلیل مشکلات مالی سازمان تامین اجتماعی نتوانسته‌ایم آنها را تحت پوشش قرار دهیم. این موضوع در کمیسیون معطل مانده است و تاکنون فقط آتش‌نشانان مشمول این قانون شده‌اند. امیدواریم با گشایش مالی بتوانیم مشکلات کارگران را برطرف کنیم. 

زرآبادی در خصوص طولانی شدن زمان تمدید کارت‌های مهارت سازمان فنی‌وحرفه‌ای کارگران ساختمانی هم گفت: تمدید این کارت‌ها در مدت یک یا دو ماه منطقی نیست و خدمات بیمه‌ای کارگران ساختمانی را دچار آسیب می‌کند، لذا باید برای تسریع صدور و تمدید کارت‌های فنی‌وحرفه‌ای در حداقل ۲۴ ساعت اقدام مقتضی صورت گیرد. 



نداشتن بیمه و ناامنی شغلی

«حامد محمدخانی» 30 سال دارد و فارغ‌التحصیل رشته حسابداری است. به گفته خودش به دلیل پیدا نکردن شغلی مرتبط با رشته تحصیلی‌اش، گچ‌کاری را که کار پدرش است، ادامه می‌دهد. وقتی از او در مورد مشکلات شغلی‌اش می‌پرسیم، می‌گوید: مهم‌ترین مشکل ما نداشتن امنیت شغلی است. زمستان‌ها خبری از کار نیست. وقتی هم که هوا کمی گرم‌تر می‌شود آنقدر دست زیاد است که عده زیادی بیکار می‌مانند. این روزها ساخت‌وسازها محدود شده‌اند و به کارگری ساختمان نمی‌توان به عنوان یک شغل نگاه کرد. با این‌که بسیاری از ما در کار خود حرفه‌ای هستیم، اما این تخصص امروز کاربردی ندارد و باید در کنار آن به دنبال مشاغل دیگری باشیم که در آن سررشته‌ای نداریم. 

«محمد نادری‌فر» 48ساله دیگر کارگر قزوینی نیز به مشکلات بیمه کارگران اشاره می‌کند و می‌افزاید: تعداد زیادی از ما به دلایل مختلف بیمه نیستیم یا توان پرداخت حق بیمه خود را نداریم و همه اینها سنگینی بار معیشت را بر دوشمان چند برابر می‌کند. 

وی ادامه می‌دهد: کار ساختمانی بسیار پرخطر است و تاکنون شاهد حوادث بسیاری بوده‌ایم که افراد را تا معلولیت حرکتی و خانه‌نشینی پیش برده است. کارفرما ترجیح می‌دهد از کارگران اتباع بیگانه استفاده کند و همین موضوع باعث می‌شود امثال من که استادکار هستیم، مجبور شویم برای امرار معاش کنار خیابان منتظر کار باشیم.