تشنه در همسایگی آب

پوپک قاسمی | مشگین‌شهر- خبرنگار:


سد سبلان یکی از پروژه‌های پرحرف و حدیث استان اردبیل است که عملیات ساخت آن از سال 85 آغاز شد اما تاکنون نه تأمین آب شرب و نه استفاده از پایاب شبکه این سد برای کشاورزان محقق نشده است. 

در روزهای رکود این طرح عمرانی، اهالی بخش‌هایی از شهرستان مشگین‌شهر مانند ارشق، فخرآباد و لاهرود با مشکلات کم‌آبی و گاه بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند. روستاهای ارشق به دلیل نبود آب در حال خالی شدن هستند. 

این در حالی است که سال 89 احداث تصفیه‌خانه آب شرب این سد کلنگ‌زنی و بعد از رسیدن به 20 درصد پیشرفت با حرف و حدیث‌های مطرح‌شده، بلاتکلیف رها شد. بر اساس برآوردهای انجام‌شده آب ذخیره‌شده این سد می‌تواند آب آشامیدنی حدود 100 روستای بخش ارشق را تأمین کند اما اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. 


تاریخچه و حواشی سد سبلان

سد سبلان در شمال شرقی مشگین‌شهر و بر روی رودخانه قره‌سو در 55 کیلومتری شمال غربی شهر اردبیل و در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقی مشگین‌شهر واقع شده ‌است. مسئولان هدف از احداث سد سبلان را ذخیره‌سازی 105 میلیون متر‌مکعب آب، تنظیم حدود 115 میلیون متر مکعب رواناب رودخانه قره‌سو در محل طرح، آبیاری 15 هزار هکتار از اراضی دیم و باغ‌های مشگین‌شهر در طرفین رودخانه و تأمین آب شرب شهرستان مشگین‌شهر عنوان کرده بودند.  

اظهارات «یونس اسدی»، نماینده سابق مشگین‌شهر در سال 94 مبنی برایجاد بزرگ‌ترین تفرجگاه آبی استان اردبیل در محوطه سد سبلان به مساحت ۵۰۰ هکتار به همراه طرح پرورش ماهی در قفس با مشارکت بخش خصوصی در قالب 5 تعاونی همان سال هم سروصداهای زیادی به پا کرد تا سد سبلان یکی از سدهای پرحاشیه یک دهه اخیر استان تبدیل شود که همچنان ادامه دارد. 

بحث ارائه مجوز پرورش ماهی در این سد هم به این دلیل مساله‌ساز شده است که به دنبال طرح پرورش ماهی، دیگر آب این سد قابل استفاده برای آشامیدن نبود. هر چند که همان سال‌ها هم به دلیل پیگیری مردم و رسانه‌های محلی طرح پرورش ماهی منتفی شد اما احداث دیگر کاربری‌ها در این سد را با مشکل مواجه کرد


تصفیه‌خانه نیمه‌کاره

 «قادر حسینی» از اهالی ارشق می‌گوید: پروژه تصفیه‌خانه مجتمع سبلان در صورت راه‌اندازی می‌تواند آب شرب نزدیک 100 روستا را تأمین کند، اما سال‌هاست نیمه‌کاره رها شده است. این پروژه در بخش جنوبی شهر فخرآباد احداث شده و حدود 8 سال است یادی از این پروژه نمی‌شود و فقط در زمان انتخابات برای وعده‌ها بر سر زبان‌ها می‌چرخد. 

«احمد رحیمی» از اهالی فخرآباد هم عنوان می‌کند: فشار آب شرب این منطقه بسیار کم است. در تابستان‌ها به طور مکرر قطعی آب آشامیدنی در طول روز داریم و مردم در تابستان بسیار در عذاب هستند.

سال 86 بود که 1607 نفر از اهالی ساخت بخش فخرآباد برای تسهیل در تبدیل اراضی دیم منطقه به اراضی آبی در پایاب سد سبلان، در پروژه تجهیز اراضی به آبیاری مدرن مشارکت و تسهیلات آن را دریافت کردند، اما با تغییر مدیران دستگاه‌های مربوط، به تدریج به این طرح ترتیب اثر داده نشده است و اکنون اهالی بدون این‌که از پایاب سد استفاده کنند باید اقساط تسهیلات را بپردازند. 


کاربری سد اصلاح شود 

نماینده مشگین‌شهر در مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید: از 89 روستای مشگین‌شهر 70 درصد حتی آب شرب ندارند. این در حالی است که تصفیه‌خانه و پایاب سد سبلان به دلیل اعمال نظرهای بی‌مورد، تصمیمات ناگهانی و نبود اعتبار بیش از یک دهه است در رکود مانده و تکمیل نشده است. 

«ولی ملکی» با اشاره به این‌که قرار بود این سد ۱۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی را تحت پوشش قرار دهد، اظهار می‌کند: امیدوارم با توجه به درخواست زارعان منطقه و باغداران هر چه سریعتر با همکاری آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی موانع پیش رو برطرف شده و کشاورزان به حق و حقوق خود برسند. 

ملکی با بیان این‌که حتی ماهی پرورشی سد مورد استفاده اهالی مشگین‌شهر نیست، تأکید می‌کند: ضروری است کاربری این سد اصلاح شود.  به گفته نماینده مشگین‌شهر بسیاری از روستاهای مشگین‌شهر با کمبود آب شرب مواجه هستند و وضعیت حاکم موجب شده مهاجرت‌ها شکل گیرد. وی معتقد است نمی‌توان از فردی که برای آب خوردن مشکل دارد درخواست کرد در محل سکونت خود بماند و تأمین آب شرب در روستاهای مشگین‌شهر یک ضرورت است. 


آب سد آلوده نیست 

شرکت آب و فاضلاب روستایی، کارفرمای پروژه تصفیه‌خانه مجتمع سبلان است. «فرامرز بهنژاد»، مدیر کل آب و فاضلاب استان در پیگیری همشهری درباره رکورد ساخت این تصفیه‌خانه این سد اظهار می‌کند: احداث تصفیه‌خانه این سد برای تأمین آب شرب روستاهای منطقه در سال‌های گذشته آغاز شد اما در ادامه به دلیل ممانعت برخی‌ها به صورت نیمه‌کاره ماند. 

در سال‌های گذشته نماینده و فرماندار وقت مشگین‌شهر اعلام کرده بودند سد سبلان به دلیل آلودگی با نشت فاضلاب اردبیل قابل شرب نیست و به جای کاربرد تأمین آب شرب، مجوز پرورش ماهی در این سد صادر شده بود. 

بهنژاد با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: این اظهارات در آن زمان باعث شد پروژه تصفیه‌خانه سد سبلان که با 8 میلیارد تومان تکمیل می‌شد، از کاربری خود بیفتد و اکنون که دوباره تصمیم به استفاده از سد به منظور تامین اب شرب گرفته شده است حتی با آگهی مناقصه 30 میلیارد تومانی نیز برای ادامه ساخت این طرح متقاضی‌ای اعلام آمادگی نمی‌کند.  

وی با بی‌اساس خواندن مشکلات آب سد سبلان تاکید می‌کند: هیچ دلیل مستندی بر آلودگی آب سد سبلان وجود ندارد.  بهنژاد در مورد برخی نظریه‌ها که باید آب مردم این منطقه از سد احمدبیگلو تامین شود، می‌گوید: سد احمدبیگلو فاصله زیادی با این منطقه دارد که اگر از این سد به ارشق آب‌رسانی شود نیاز به ایستگاه‌های پمپاژ متعدد است که هزینه آب‌رسانی بسیار بالا می‌رود و امید روستاییان برای دستیابی هرچه سریع‌تر به آب شرب بهداشتی کم‌رنگ‌تر می‌شود.


انتقاد از پرورش ماهی در سد سبلان 

سد سبلان مشگین‌شهر در سال ۸۵ با نزدیک به 6 هزار میلیارد ریال هزینه احداث شد و قرار بود این سد ۱۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی روستاییان ارشق، لاهرود و فخرآباد را تحت پوشش قرار دهد و آب شرب مورد نیاز ۸۶ روستا را تأمین کند. 

با این حال مسئولان ذی‌ربط در چند سال گذشته این همه سرمایه عظیم را در خدمت اجرای طرح ‌های پرورش ماهی برخی شرکت‌های خصوصی قرار دادند. زمانی هم که روستاییان ارشق از نبود آب شرب که قرار بود با احداث تصفیه‌خانه از این سد تامین شود، اعتراض کردند، مسئولان وقت گفتند آب سد سبلان آلوده است و به درد آشامیدن نمی‌خورد. 

پرورش ماهیان باکیفیت در این سد یکی از مواردی است که مردم منطقه به آن انتقاد داشتند. در شرایطی که کلنگ احداث تصفیه‌خانه این منطقه بر زمین زده شده است و مردم طی سال‌های گذشته تاکنون چشم‌انتظار رفع مشکلات بی‌آبی هستند، ضرورت دارد مسئولان توجه بیشتری برای اجرای طرح‌های عمرانی در این منطقه برای کاهش مهاجرت‌ها داشته باشند.