پرسش‌های بی‌پاسخ

مرتضی کاردر/ خبرنگار

کارگردان دوربینی را روبه‌روی اعضای بیت امام و نوادگان و بستگان گذاشته و از آنها خواسته تا خاطره‌های خود را از خانم خدیجه ثقفی، همسر امام خمینی‌(ره)، بگویند. از میان تصویرها و اسناد نیز به همان‌ها که در دسترس بوده و پیش از این منتشر شده بسنده کرده است. نتیجه همان تصویرهای آشنایی است که مخاطب پیش از این نیز بارها دیده است. جست‌و‌جوی کارگردان مستند بانوقدس ایران در همان محدوده بیت امام(ره) بوده است و آدم‌هایی که به‌راحتی در دسترس بوده‌اند. از این جهت بانوقدس یک مستند سهل‌انگارانه است که بدون پژوهش و جست‌و‌جو در اسناد و عکس‌ها و نامه‌ها و سرک کشیدن به زوایای گوناگون زندگی همسر امام خمینی(ره) ساخته شده است. پژوهش و جست‌و‌جوی بیشتر در میان نامه‌ها و اسناد و تصاویر و شنیدن خاطره‌های آدم‌های دیگر می‌توانست کارگردان را به نتایج بهتری برساند. فیلم تلاش می‌کند روایتی متفاوت از زندگی و شخصیت همسر امام(ره) به‌دست دهد اما نتیجه روایت متفاوت فیلم این می‌شود که خانم خدیجه ثقفی به هیچ وجه دوست نداشته که زن یک روحانی شود و دوست نداشته که به قم و نجف برود و دوست نداشته که ساده زندگی کند اما معلوم نمی‌شود چرا همه این کارها را انجام داده است . فیلم نه‌تنها در پاسخ به این پرسش‌ها الکن است، بلکه تلاشی برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها نیز انجام نمی‌دهد. متفاوت‌ترین چهره فیلم همسر زنده‌یاد مصطفی خمینی است که فکر می‌کنم برای نخستین‌بار جلوی دوربین رفته است و البته یکی از دوستان قدیمی بانو خدیجه ثقفی و نیز ندیمه او که بعضی از روایت‌هایشان شنیدنی است. نهایت تلاش کارگردان برای خلاقیت بصری تغییر بی‌دلیل زاویه دوربین مصاحبه‌شوندگان است و استفاده از فیلتر سیاه و سفید هنگام تغییر زاویه دوربین که معلوم نمی‌شود با چه منطقی صورت گرفته است. کارگردان حتی وقتی می‌خواهد تصویری از قم در سال‌های دهه 20 به‌دست دهد تصویری از قم امروز که ساختمان‌های امروزی در آن دیده می‌شود گرفته و آن را سیاه و سفید کرده است.