گشت و‌گذار در بازار قجرها

پرنیان سلطانی

در خیابان 15خرداد، جایی میان صدای خودروها و همهمه چرخی‌ها، یک دیوار آجری با سقف طاق ضربی توجه هر رهگذری را به‌خود جلب می‌کند. کافی است از روزمرگی‌های هر روز فاصله بگیریم و قدم به داخل این بنای متفاوت بگذاریم تا یکباره خودمان را در محله قدیمی و پر برو و بیای قاجاری‌ها ببینیم.  اینجا به گواه سردر زیبایش، «بازارچه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی عودلاجان» است؛ بازارچه‌ای که با قدمت بیش از 200 سال،  امروزه به تنها بازار تخصصی صنایع‌دستی پایتخت تبدیل شده است؛ بازاری که می‌توانید در آن سوغات و صنایع‌دستی همه شهرهای کشور را یکجا ببینید، از پارچه‌های ترمه و لباس‌های محلی و کیف و کفش‌های دست‌دوز سنتی بگیرید تا ظروف میناکاری و تابلوهای خاتم‌کاری و سفال‌های پر نقش و نگاری که با رنگ‌های زیبایشان از هر رهگذری دل می‌برند.


 چطور برویم؟
بازارچه صنایع‌دستی عودلاجان در خیابان 15خرداد، بعد از خیابان پامنار، روبه‌روی بازار آهنگران قرار دارد. اگر چه بخش زیادی از این خیابان پیاده‌راه شده و همین موضوع دسترسی به این بازارچه را با خودروی شخصی دشوار کرده، اما برای رفتن به این بازار متفاوت، زیبا و قدیمی کار سختی ندارید؛ کافی است با مترو خودتان را به ایستگاه متروی 15خرداد برسانید و بعد از کمی پیاده‌روی در سه‌راهی ناصرخسرو سوار ماشین‌های برقی شوید و درست روبه‌روی بازارچه عودلاجان پیاده شوید. یک راه بهتر هم وجود دارد و آن رفتن به ایستگاه متروی امام‌خمینی‌(ره) است. شما می‌توانید بعد از خروج از ایستگاه مترو و رفتن به تقاطع باب‌همایون و صور اسرافیل، سوار ماشین دودی بازار تهران شوید و به رایگان به بازارچه صنایع‌دستی و سوغات عودلاجان بروید. این ماشین دودی زیبا که به همت شهرداری منطقه12 برای حمل‌ونقل راحت و رایگان گردشگران بازارچه در نظر گرفته شده، دارای یک لیدر است که هر روز از ساعت 10تا 17 در طول مسیر رسیدن به بازارچه، اطلاعات محدوده بافت قدیمی پایتخت از سبزه‌میدان و میدان ارگ بگیرید تا پامنار، پله نوروزخان، موزه ملک، مسجدشاه، ناصرخسرو و... را در اختیارتان قرار می‌دهد. برگشتنی هم همین ماشین دودی درست از جلوی بازارچه عودلاجان شما را به ایستگاه متروی 15خرداد یا امام‌خمینی(ره) می‌رساند؛ آن هم به‌صورت کاملا رایگان.

   هم فال و هم تماشا
از ماشین دودی یا ون‌های برقی که پیاده شوید، نوای زیبا و دل‌انگیز موسیقی اصیل و تصنیف‌های قدیمی به گوش‌تان می‌خورد. صدای این آواز سنتی را بگیرید و بروید تا به نمای آجری با کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی برسید؛ جایی که با سر در  بازارچه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی عودلاجان  نشان می‌دهد راه را درست آمده‌اید. همین که قدم به داخل بازارچه بگذارید، دالانی بزرگ و قدیمی با سقف‌های طاق ضربی و نورگیرهای زیبا یکباره ارتباطتان را با دنیای بیرون قطع کرده و شما را به عصر قجر می‌فرستد؛ جایی که خبری از موتورسیکلت و ماشین نیست و تا چشم کار می‌کند گلدان‌های زیبا، چرخ‌های طوافی و دکان‌های قدیمی به چشم می‌خورد. در این بازارچه بیش از 50 دکان یا حجره و ده‌ها میز کوچک وجود دارد که در آنها می‌توانید سوغات و صنایع‌دستی همه شهرهای ایران را ببینید؛ گیوه، لباس‌های محلی، رومیزی‌های ترمه، کیف و کفش چرم، تابلوهای خاتم‌کاری، سفال‌های لعابی، ظروف میناکاری، ساعت‌های قدیمی و مدرن، کلاه ترکمنی، گبه و گلیم و... همه و همه در این بازارچه به فروش می‌رسد؛ ضمن اینکه مؤسسه خیریه کهریزک هم در ابتدای این بازارچه یک دفتر کار دارد که در این دفتر هنرهای دستی مددجویان این مؤسسه در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است. اگر می‌خواهید از صف کارهای خیر هم جا نمانید می‌توانید به این دفتر مراجعه کنید  و خریدی هر چند کوچک داشته باشید.

   بماند یادگاری...
در کنار گشت و‌گذار در بازارچه و دیدن صنایع‌دستی شهرهای مختلف، از گرفتن عکس‌های زیبا و ثبت یادگاری در این بازار سنتی و قدیمی غافل نشوید. در میانه دالان بازارچه عودلاجان، دیواری در نظر گرفته شده که به «دیوار خشت‌نوشته» معروف است؛ روی این دیوار سفال‌های رنگارنگی قرار دارد که همه آنها یادگاری‌های بازدیدکنندگان بازارچه است. اگر شما هم می‌خواهید خاطره خوش بازارگردی‌تان را ثبت کنید، می‌توانید به کوچه حاجی‌ها، حجره مدیریت بروید و یکی از این کاشی‌های سفالی بگیرید و بعد از نوشتن یادگاری‌تان، آن را روی دیوار خشت‌نوشته بچسبانید. راستی همانطور که جلوی دیوار خشت‌نوشته ایستاده‌اید، بالای سرتان را هم نگاه کنید و از دیدن چترهای رنگی رنگی بالای سرتان لذت ببرید. نمای این چترها برای گرفتن عکس یادگاری هم حرف ندارد. اگر می‌خواهید از این بازارچه قدیمی و زیبا با خودتان یک یادگاری به یادماندنی به خانه ببرید، از گرفتن عکس یادگاری با این چترها غافل نشوید. ضمن اینکه در تقاطع گذر عودلاجان با خیابان حاجی‌ها، حجره‌ای وجود دارد که در آن می‌توانید به‌مدت یک ساعت لباس‌های دوران قاجار را کرایه کنید و با گشتن در فضای بازارچه تا دلتان می‌خواهد از خودتان عکس‌های زیبا و به یاد‌ماندنی بگیرید. در این حجره چادر و روبنده برای خانم‌ها و تاج و ردا برای آقایان وجود دارد که به شما امکان تجربه ساعتی زندگی در دوره قاجار را می‌دهد.

    پیش به سوی تجدید قوا
اگر از گشت و‌گذار در بازارچه عودلاجان خسته شدید و دلتان یک استراحت خوب و جانانه خواست، توصیه می‌کنیم حتما به انتهای گذر عودلاجان سری بزنید. در انتهای دالان بازارچه یک پارک کوچک و جمع‌وجور قرار دارد که می‌توانید زیر سایه درختان آن لحظاتی را به استراحت بپردازید. این پارک دارای چند دستگاه وسایل بدنسازی، یک سرسره برای بچه‌ها و از همه مهم‌تر سرویس بهداشتی است! برای وعده ناهارتان هم اصلا نگران نباشید. در بازارچه عودلاجان چندین رستوران و سفره‌خانه وجود دارد که همه آنها غذاهای سنتی، به‌ویژه غذاهای طهرونی عرضه می‌کنند؛ از چلوکباب و جوجه‌کباب بگیرید تا کتلت، کوکو، کوفته، دلمه، کشک بادمجان و دیزی. راستی تا یادمان نرفته این را هم بگوییم که در بخش‌های انتهایی بازارچه و درست روبه‌روی کوچه حکیم، یک سفره‌خانه وجود دارد که اگر حتی میلی به خوردن غذا هم ندارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما سری به آن بزنید؛ چون فضای این سفره‌خانه، پیش از اینها نخستین بانک ایران بوده است! این بنای دوطبقه زیبا و منحصر به فرد با در چوبی بزرگ، حوض پر آب و تزئینات آجرکاری‌اش در دومین سال حکومت آغامحمدخان قاجار، یعنی حدودا 250سال پیش ساخته شده که ابتدا به صنف زرگرها اختصاص داشته، اما در دومین سال حکومت فتحعلی شاه قاجار با عنوان نخستین بانک کشور شروع به‌کار کرده است.


بازارچه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی عودلاجان
 ویژگی
فروش صنایع‌دستی  تمام شهرهای کشور
  نشانی
 خیابان 15خرداد،بعد از خیابان پامنار، روبه‌روی بازار آهنگران
  ساعت کار
 هر روز از ساعت 10تا 22
  برنامه ویژه
 اجرای نمایش در پنجشنبه ‌بازارهای عودلاجان 
 صفحه بازارچه  در   اینستاگرام
 @oudlajan_bazar

نگاهی به بازارهای سنتی تهران از ری و تجریش تا شاپور


خرید به سبک قدیم
تهران به واسطه قدمت چند صد ساله‌اش، بازارهای قدیمی و سنتی زیادی دارد؛ ازجمله همین بازار بزرگ تهران که هر روز افراد زیادی را از سرتاسر پایتخت و حتی شهرهای همجوار به مرکز شهر می‌کشاند. اما علاوه بر بازار بزرگ تهران و بازارچه عودلاجان که با معماری منحصر به فردشان بی‌شک گل سرسبد بازارهای قدیمی پایتخت به‌حساب می‌آیند، کلانشهر تهران دارای چند بازار سنتی دیگر هم هست که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.

 بازار تاریخی ری
بی‌شک عنوان قدیمی‌ترین بازار تهران به بازار تاریخی شهرری می‌رسد؛ بازاری که در دوره صفویه شکل گرفته و تاجران 500سال پیش ادویه، داروهای گیاهی و کالاهایی که از جاده ابریشم وارد می‌کردند را در این بازار به فروش می‌رساندند. این بازار آجری و خشت و گلی که در ضلع شمالی آرامگاه شاه‌عبدالعظیم‌حسنی(ع) قرار دارد، سال‌ها پیش به فرمان امیرکبیر بازسازی شد.

 بازار تاریخی تجریش
 بازار سرپوشیده شمیران که از یک طرف به میدان تجریش و از سمت دیگر به امامزاده صالح(ع) می‌رسد، یکی دیگر از بازارهای قدیمی و سنتی تهران است که تهران‌شناسان قدمت آن را بین 100 تا 200سال تخمین زده‌اند. این بازار با بیش از 400 باب مغازه و حجره، محلی برای فروش انواع میوه و خشکبار، انواع ادویه، ظروف سفالی و مسی، پارچه و پوشاک است.

 بازارچه سنتی شاپور
 هسته اولیه بازارچه شاپور یا همان قوام‌الدوله که در خیابان وحدت اسلامی، شرق میدان وحدت اسلامی قرار دارد، به اواسط دوره قاجاریه برمی‌گردد. این بازار که به خوبی بافت قدیمی و معماری جذابش را حفظ کرده، بیشتر مختص کفاشی‌ها و کفش‌دوزی‌های تهران است؛ اما در این بازار هم می‌توان همه کالاهایی را که در بازارهای دیگر به فروش می‌رسند، پیدا کرد.