گزارش
آغاز انتخاب «یاران‌شهر»
ثبت‌نام کاندیداهای شورایاران شهر تهران از دیروز آغاز شده و قرار است انتخابات این نهاد اواخر تیر یا اوایل مرداد برگزار شود
حامد فوقانی/ خبر‌نگار
شورایاران، «یاران شهرند»؛ نهادی که مردمی‌ترین نهاد اجتماعی، نظارتی و شهری محسوب می‌شود. حالا ثبت‌نام کاندیداهای شرکت در انتخابات پنجمین دوره شورایاریها آغاز شده تا در اواخر تیر یا اوایل مرداد شاهد برگزاری انتخاباتی در سطح محله‌ها باشیم. با این حساب این نهاد مردمی و محلی جان تازه می‌گیرد؛ نهادی که مدت‌هاست عملکرد چندانی نداشته و ستاد شورایاریها از یک‌سو و شورای پنجم شهر تهران از سوی دیگر دست‌کم طی یک‌سال اخیر به‌جد به‌دنبال اصلاح ساختار، تعیین وظایف و سازوکارهای برگزاری انتخاب دوره جدیدش بوده است.
به گزارش همشهری، شورایاری‌های پایتخت با 3540عضو در 354محله شهر تهران، بزرگ‌ترین انجمن محلی به حساب می‌آیند؛ این در حالی است که شورایاری‌های تهران رسمیت قانونی هم پیدا کرده‌اند و به‌خاطر نقش نظارتی‌شان، الگویی برای دیگر کلانشهرهای کشور هم شده‌اند. در این بین، انتخابات شورایاریها همیشه یکی از چالش‌های پیش‌رو برای مدیران شهری بوده است. مجوز برگزاری انتخابات، شرط سابقه سکونت در محل کاندیداهای نهایی، بررسی سوابق فعالیت معتمدین محله برای کاندیدا‌شدن، نظارت بر انتخابات، جلوگیری از چنددستگی بین شورایاران و احیانا رسیدگی به تخلف آنها ازجمله مسائلی بوده که طی 4دوره قبلی شورایاریها مطرح بوده است. بر این اساس، با آغاز فعالیت شورای پنجم شهر تهران، جلسات گوناگونی برای ارزیابی عملکرد این نهاد مردمی و آسیب‌شناسی آنها با حضور کارشناسان اجتماعی و شهری و خود شورایاران برگزار شد. سرانجام شورای شهر از ابتدای امسال، آیین‌نامه اجرایی انتخابات شورایاریها و تنظیم اساسنامه وظایف آنها را در دستور کار قرار داد و با اصلاحاتی به تصویب رساند. این مقدمه‌ای بود تا شرایط برای برگزاری انتخابات شورایاریها فراهم شود.
به‌هرترتیب اگرچه طی چند‌ماه گذشته حرف و حدیث‌های فراوانی در مورد جایگاه شورایاریها مطرح شده اما با توجه به آنچه در قانون اساسی آمده و رایزنی‌های اعضای شورای شهر با دیگر نهادها، تا چندی دیگر انتخابات شورایاری‌های محله‌های تهران رنگ واقعی به‌خود می‌گیرد. ثبت‌نام برای نامزدی در انتخابات شورایاریها هم، عصر دیروز از طریق سامانه shorayari.tehran.ir امکان‌پذیر شده است.
کوتاه از 4 دوره پیشین
اولین دوره انتخابات و تشکیل شورایاریها به سال 1379مربوط می‌شود که طی دوره اول شورای شهر در 87محله از 13منطقه تهران انتخابات شورایاری برگزار شد و نخستین محله‌ای که شورایاری در آن شکل گرفت، محله جوانمرد قصاب در منطقه20 بود. شورایاریها تاکنون 4دوره (18سال) از فعالیت خود را پشت سر گذاشته‌اند. در دوره دوم 371محله در تهران شناسایی شد که در تمام آنها و در سطح 22منطقه شهرداری تهران انتخابات شورایاری در بهمن 1384 برگزار شد. انتخابات دوره سوم در شهریور سال 1387برگزار شد و این‌بار تعداد محله‌ها به 374محله افزایش یافت. اسفند سال1392هم سال برگزاری چهارمین دوره انتخابات شورایاری بود، در این دوره برخلاف دوره‌های قبلی تعداد محله‌ها به 354محله کاهش یافت و اکنون 3540شورایار در 354محله تهران دوره چهارم شورایاری را تجربه می‌کنند. طی دوره‌های گذشته شهرداری تهران حکم هیأت اجرایی و شورای شهر حکم هیأت نظارت را ایفا کرده و شهروندان نیز اداره کارها را عهده‌دار شدند.
مشابه شورایاری‌های تهران در دیگر شهرهای جهان
نمونه‌های بسیار مشابهی از شورایاری‌های تهران در دیگر شهرهای بزرگ دنیا می‌توان مشاهده کرد. البته در بیشتر کشورها، شورایاریها مانند شوراهای شهر دارای پیشینه تاریخی زیادی نیستند. به‌طور نمونه، تشکیل نخستین شورای محلی در پاریس به سال2002 میلادی بازمی‌گردد. این شهر دارای 20منطقه و 122شورای محلی است. در انگلستان نیز حدود 26هزار شورای حکومت محلی وجود دارد که تشکیل آن به اوایل دهه70 یعنی سال 1974 بر‌می‌گردد. در قوانین آلمان نیز 5سطح برای دولت تعریف شده که دولت محلی و شورایاریها یکی از آنهاست. در آلمان این موضوع به صراحت بیان شده و در وظایف شورای شهر مرکزی (Council) نیز اینطور آمده که شورا می‌تواند بخشی از وظایف خود را با دیگران و شوراهای محلی به اشتراک بگذارد. در استرالیا هم 565دولت محلی، مشابه با نهاد شورایاریها وجود دارد. در شهرهای بزرگ سنگاپور، اسپانیا، مالزی، ترکیه، کانادا، ژاپن و بسیاری از کشورهای دیگر هم شوراهای محلی فعال هستند که با شرح وظایف و اهداف متفاوتی و نیز در سطوح مختلف محلی، منطقه‌ای و مرکزی شکل گرفته‌اند.
محمدکریم آسایش، فعال اجتماعی
اگر نگاهی به اساسنامه انجمن شورایاری بیندازیم، شاید بگوییم چرا این نهاد دارای اهمیت است؟ اینکه صرفا مشورتی است و نه الزامی برای اخذ مشورتش هست و نه الزامی به اثربخشی مشورتش. اگر حتی با ساختار واقعی مناسبات شورایاری و مدیریت محله هم آشنا باشیم(به‌ویژه در دوره اخیر)، این ابهام برایمان بیشتر مطرح می‌شود.
اما انتخابات و نهادهای انتخابی در منازعه قدرت، فقط ساختار حقوقی قدرت نیستند، بلکه مهم‌تر از آن، نظر به ساختار حقیقی قدرت هم دارند. در این بین باید دانست که اجتماع محلی، همبودی یا باهمستان، پایگاه‌های اجتماعی و حمایتی تهیدستان، طبقه کارگر، زنان، سالمندان و اشکال مقاومت فرهنگی زیست روزمره هستند. از طرف دیگر اما فرایندهای سلطه‌گر در توسعه شهری همواره به محله‌زدایی نظر داشته‌اند و با روندهایی چون جداسازی، اعیانی‌سازی، گسیختگی نظام توزیع کاربری، حذف ساختارهای مرکز محله و انقطاع محلات با بزرگراه‌ها به این امر پرداخته‌اند.
درصورتی که به لحاظ سیاسی نیز شورایاری بازمانده‌ای از رویکرد نظام شورایی مندرج در اصل هفتم قانون اساسی (شورای محل) است. در این ساختار و منازعه قدرت، دو مقوله محل توجه بوده و تشکل‌یابی محلی و رساندن صدای گروه‌های بی‌قدرت و به حاشیه رانده‌شده شهری به رده‌های بالاتر اهمیت فراوانی دارد.
در این بستر، پوست‌اندازی و تغییر ترکیب شورایاریها به سمت فعالان مدنی، زنان، جوانان، متخصصان، نمایندگان اصناف مختلف و نمایندگان تشکل‌های کارگری می‌تواند توازن قدرت را به نفع مردم تغییر دهد و با تغییر توازن و متناسب با شرایط، تعامل یا مقاومت، بتواند بسترساز دستاوردهای بزرگ‌تری برای مشارکت محلی نظیر بودجه‌ریزی مشارکتی باشد؛ یا حداقل در برابر طرح‌های مخرب شهری و تأثیرات ویرانگر آنها، ممانعت به عمل آورد. در یک‌کلام می‌توان گفت که شورایاریها یعنی با هم شهرمان را بسازیم.
وظایف یاران شهر
1.پرسشگری از مسئولان به‌ویژه مدیران عالی شهری
2.نظارت بر عملکرد شهرداری در سطح محله‌ای و ناحیه‌ای
3.نقد بر تصمیمات مدیریت شهری
4.رساندن پیغام‌های مردمی به شورای شهر (ارتباط سازمان‌یافته با شورا)
5.فراهم‌آوردن امکان دسترسی بهتر به اطلاعات و اسناد
6.پیگیری مصوبات شورای شهر تهران
در همینه زمینه :
