پاسخ متهمان آنتونف به اتهامات

محمد جعفری ـ روزنامه‌نگار

دومین جلسه رسیدگی به اتهامات 4نفر از مسئولان سابق سازمان هواپیمایی درخصوص قتل شبه‌عمد 40نفر از مسافران هواپیمای آنتونف، صبح دیروز در مجتمع قضایی کارکنان دولت برگزار شد.
به گزارش همشهری، در نخستین جلسه که روز شنبه در شعبه 1058مجتمع قضایی کارکنان دولت به ریاست قاضی دانشور برگزار شد، نماینده دادستان به دفاع از کیفرخواست پرداخت و سپس اولیای دم قربانیان خواسته‌هایشان را مطرح کردند. در دومین جلسه اما نوبت به 4متهم پرونده رسید تا در برابر اتهاماتی که متوجه‌شان شده از خود دفاع کنند.

ماجرای تغییر خلبان هواپیما
اولین متهم مدیرعامل سابق شرکت هسا و شرکت هواپیمایی سپاهان بود که رئیس دادگاه اتهام شرکت در قتل شبه‌عمد 40نفر و ایراد ضرب و جرح از حیث جنبه عمومی را به وی تفهیم کرد و او به دفاع از خود پرداخت. او گفت:« در کیفرخواست به مسائلی اشاره شد که واقعیت ندارد. مثلا یکی از نکاتی که گفته شد اینکه خلبان روس به نام یوداکف قرار بود با هواپیما پرواز کند اما هواپیما نقص فنی داشت و او از پرواز انصراف داد و خلبان ایرانی جایگزین شد و این حادثه اتفاق افتاد ؛ درحالی‌که این موضوع صحت ندارد. خلبان مرحوم هواپیما چون قرار بود چند روز دیگر به مشهد سفر کند از خلبان روس خواست که شیفت‌شان را با هم جابه‌جا کنند. اینطور شد که خلبان تغییر کرد.»  وی در ادامه گفت: «ادعا شد که از هواپیمای آنتونف 10فروند ساخته شده که 7فروند آن سقوط کرده است. درحالی‌که این موضوع کذب محض است و شما می‌توانید با مراجعه به شرکت هسا 8فروند هواپیمای سالم آنتونف را مشاهده کنید. تاکنون 2 فروند از این هواپیما یکی در شاهین شهر و دیگری همین مورد است که سقوط کرده‌اند و مورد دیگری وجود ندارد.»

صندلی‌هایی که به هواپیما اضافه شد
وی گفت: نکته دیگر اینکه پس از این حادثه مدام گفته شد که هواپیما 36صندلی داشته که در ادامه به 52صندلی افزایش یافته است. در توضیح این موضوع باید بگویم که در کتابِ هواپیما تعداد صندلی‌های این هواپیما 52ذکر شده است اما ابتدا به ما گفتند که باید 36صندلی داشته باشد که رعایت کردیم اما مدتی بعد در سفری که به اوکراین داشتیم نماینده آنتونف سؤال کرد که چرا تعداد صندلی‌ها را کم کرده‌اید؟ باید 52صندلی باشد. بعد از برگشت از این سفر توضیحات نماینده کارخانه به مسئولان منتقل شد که آنها قانع شدند و ابتدا تعداد صندلی‌ها به 44و بعد به 52 افزایش یافت. این استاندارد خود هواپیماست و ما کار غیرقانونی انجام ندادیم. وی ادامه داد: «در جلسه اول نماینده دادستان و تعدادی از خانواده‌ها پرسیدند که آیا خود شما و خانواده‌تان هم سوار این هواپیما شده‌اید که پاسخ من این است که من هفته‌ای یک مرتبه سوار همین هواپیما که سقوط کرد می‌شدم و دخترم هم بارها سوار آن شده بود.» یکی دیگر از نکاتی که در جلسه اول مطرح شده بود درخصوص دلیل انتخاب شرکت آنتونف برای همکاری با ایران برای تولید هواپیما بود. این متهم در این خصوص گفت:
« برای انتخاب شرکت سازنده 9شرکت در مناقصه شرکت کردند که در نهایت شرکتی اسپانیایی برنده شد اما یک‌ ماه بعد به‌دلیل تحریم‌ها انصراف داد و به این دلیل که قرار بود 70درصد تکنولوژی هواپیما به ایران منتقل شود با آنتونف به توافق رسیدیم و خط تولید راه‌اندازی شد.»

استفاده از موتور بالگرد برای هواپیما
یکی از نکاتی که نماینده دادستان در جلسه اول محاکمه به آن اشاره کرد استفاده از موتور بالگرد به‌عنوان موتور هواپیما بود که این متهم در این خصوص گفت:«استفاده از موتور بالگرد برای هواپیما کار غیرمتعارفی نیست. ساخت موتور کاری فنی، دقیق و پرهزینه است. وقتی یک موتور ساخته می‌شود ممکن است از آن در پرنده‌های مختلفی استفاده شود و این کار غیرمنطقی نیست. در آنتونف هم از موتوری کاملا استاندارد و خوب استفاده شد.»
در این لحظه چند نفر از شاکیان از متهم خواستند درباره محدودیت پرواز هواپیمای آنتونف در دمای بالا توضیح دهد. نکته‌ای که در کیفرخواست نیز به آن اشاره شده بود که آنتونف نباید در دمای بیشتر از 35درجه پرواز کند، حال آنکه روز حادثه دمای هوای تهران 38درجه و دمای طبس 42درجه بود. متهم در دفاعیاتش گفت:« در کتاب هواپیما آمده که هواپیما قابلیت پرواز بین دمای 45 + درجه و  55 - درجه را دارد. با وجود این در مهرماه سال 92نامه‌ای از سازمان هواپیمایی آمد که آنتونف در دمای بالاتر از 35درجه پرواز نکند. ما هم این نکته را رعایت و محدودیت دما برای هواپیما اعمال کردیم اما در فروردین سال 93نامه دیگری برایما‌ن فرستادند و اعلام کردند که محدودیت پرواز تا 35درجه برداشته شده است.»

چرا موتور دوم هواپیما هم از کار افتاد
براساس استانداردهای پروازی درصورت نقص یکی از موتورها، هواپیما باید این قابلیت را داشته باشد که با یک موتور به مسیر ادامه دهد و فرود بیاید اما شواهد نشان می‌دهد هواپیمای آنتونف چند ثانیه بعد از خارج شدن یکی از موتورها از مدار، سقوط کرده است. مدیرعامل سابق شرکت هسا در این‌باره گفت:« خلبان بعد از نقص یکی از موتورها باید اقداماتی انجام می‌داد که انجام نداده است. مثلا باید فورا چرخ‌های هواپیما را جمع می‌کرد تا اصطکاک کمتر شود. یا اینکه برای بلند شدن سرعت هواپیما باید 225کیلومتر بر ساعت باشد اما در این هواپیما هنگام پرواز سرعت 219کیلومتر بر ساعت بوده است. همچنین در چنین شرایطی باید زاویه هواپیما نسبت به افق بین 7تا 10درجه باشد تا اصطکاک کمتر شود اما در این مورد زاویه 14تا 18درجه بوده است. از طرفی درباره خوردگی و زنگ‌زدگی موتور هواپیما نیز صحبت‌هایی شده که هیچ کدام واقعیت ندارد.»
در ادامه این جلسه نوبت به رئیس سابق سازمان هواپیمایی کشور رسید تا از خود دفاع کند. او گفت:« در 6500صفحه پرونده فقط من توانستم 10صفحه از خودم دفاع کنم. کلیه اتهامات را رد می‌کنم و همه اقدامات سازمان هواپیمایی کشوری طبق مقررات انجام شده است. در کیفرخواست نماینده دادستان 30مورد علیه ما آورده بودند که همگی کذب است. گفته شد که موتور دچار خوردگی و پوسیدگی شده که این موارد کذب است و این را کمیسیون سوانح هوایی تأیید کرده است. از این گذشته من به صلاحیت کارشناسان دادسرا اعتراض دارم. یکی از این افراد که در سازمان هواپیمایی کار می‌کرد به‌دلیل اینکه تخلفاتی انجام داده بود و من این تخلفات را ارجاع داده بودم چنین مسائلی را مطرح کرده و به صنعت هوایی آسیب زده است.» او در ادامه گفت: « یکی از اتهامات من در این پرونده جا به جایی گسترده کارشناسان است. من هیچ‌کس را جا به جا نکرده‌ام و هیچ جرمی مرتکب نشده‌ام.» با پایان دفاعیات رئیس سابق سازمان هواپیمایی، 2 متهم دیگر که مدیرکل سابق دفتر عملیات پرواز معاونت استاندارد پرواز و مدیرکل سابق دفتر مهندسی و قابلیت پرواز معاونت استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری بودند نیز به دفاع از خود پرداختند. این 2 متهم نیز با رد اتهامات‌شان مدعی شدند که همه اقدامات انجام شده قانونی بوده و آنها مرتکب تخلفی نشده‌اند.  در پایان این جلسه رئیس دادگاه با اخذ آخرین دفاع از 4متهم ختم جلسه را اعلام کرد و قرار است با بررسی اظهارات متهمان و مدارک آنها و همچنین اظهارات نماینده دادستان به‌زودی در این‌باره تصمیم‌گیری شود.  براساس این گزارش، هواپیمای آنتونف (ایران 140) 19مرداد 93درحالی‌که از تهران عازم طبس بود در اطراف فرودگاه مهرآباد سقوط کرد و در این حادثه 40نفر جان‌شان را از دست دادند.