بازیگری هنر است آقای دی‌لوئیس، خانم آدینه!

فریدون صدیقی:

می‌توانند هنرمند باشند اگر بازیگری هنر است؛ چنان چون دانیل دی‌لوئیس، مریل استریپ، حسن فتحی و سوسن تسلیمی. نکته اما این است که الزامات بازیگری تنها نرمش و انعطاف‌های فیزیکی نیست، کار بازیگر آفرینش و خلق شخصیت در زیست و زایش موقعیت و معنای یک اثر هنری است. به عبارت دیگر بازیگر در مناسبات درونی و برونی درام می‌تواند ظهور کند؛  اگر استعداد، قریحه، دانش و بینش لازم را داشته باشد.  بازیگری که با یک فیلم نامدار می‌شود و با فیلم بعدی برای همیشه از پرده می‌رود باید و می‌باید اساسا در بازیگری او تردید کرد.  آمدن و رفتن او تابع کدام متغیرها بوده است؟ پاسخ به این پرسش در زیست سینمایی و تلویزیونی اکنون ما چندان دشوار نیست. مناسبت‌های آشکار و پنهان موید آن است که دلیل اغلب گزینش‌ها تأسفبار است.

جوانان جویای نام و یا نان؟ برای چهره شدن، صورت شدن، بلند‌آوازه شدن چه بخشی از وجوه مفهومی و شکلی خود را می‌پردازند و به پیرو آن خانواده در فردیت خود و جامعه در کلیت خود چه بهایی می‌پردازد؟ یعنی نمی‌دانیم وقتی فرصت و امکان ساختگی برای ورودها فراهم می‌کنیم تاوان خروج‌‌ها فاجعه‌زاست. از حاشیه غلتیدن سینما و به حاشیه دیگر پناه بردن موجب فروپاشی درون‌زا می‌شود. در واقع چهره‌های مصنوعی با رها شدن از پرده و صفحه، تنها خود را از دست نمی‌دهند، مناسبات خانوادگی و اجتماعی خود را نیز قربانی می‌کنند. 

بازیگری هنر است؟ بی‌تردید اگر بازیگر استعداد و دانش سزاوار و بایسته داشته باشد. چنین بازیگری آن‌گاه می‌داند در صحنه با بیننده بی‌فاصله است چون می‌داند بیننده، خود اوست و او همان تماشاگری است که در التهاب و انتظار و منحنی موقعیت‌های او سهیم است، پس او را یافته‌ و درک کرده است. بازیگر مدعی هنر در برابر دوربین می‌داند و باید بداند بازی او تنها برایند فهم فیلمنامه، شخصیت و درام، هدایت کارگردان و درک ارتباط بصری با دوربین نیست، او باید و می‌باید برآمد و شدی از رابطه تصویری بیننده با بازی خود باشد و درک و تأمل همین نکته است که بازیگر را به بینش از سینما به مثابه هنر و رسیدن به روش به اقتضای مفهوم درونی اثر در جایگاه بازیگر هنرمند ارتقا می‌دهد. چنان چون گلاب آدینه و لیلا حاتمی، چنان چون شهاب حسینی و پرویز پرستویی. بازیگری هنر است آن گاه که زایش و بارشی باشد تا رودکی راه بیفتد و در گذر عمر رود جاری و دریا در انتظار باشد؛ دریا چنان چون آثاری از استادان یگانه بیضایی، مهرجویی، تقوایی، کیا‌رستمی و... و البته آقای ارجمند ما اصغر فرهادی.  بازیگری هنر است؟ البته اگر ظرفیت‌های موجود بازیگری خلاقانه و روشمند بازیگران کنونی را در زایشی نو به نو به تعالی برسد وگرنه باز تکرار قابلیت‌های کنونی، فیلم دیدن زیر آفتاب است.